Opinie -

Is duurder hoger onderwijs echt onvermijdelijk?

Dat de Vlaamse regering in haar bezuinigingswoede ook het onderwijs niet spaart, wordt opgemerkt. Als Leuvens schepen van studentenzaken komt Bieke Verlinden dagelijks in contact met de verontwaardiging die het verhoogde inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs teweegbrengt. Ze merkt boosheid, maar ook opvallend veel gelatenheid. Vreemd, vindt ze, want wat de Vlaamse regering een onvermijdelijke inspanning noemt, is niet meer dan een beleidskeuze.

donderdag 23 oktober 2014 10:37
Spread the love

Studeren
aan het hoger onderwijs wordt fors duurder: vanaf volgend jaar
betaalt een student 890 euro inschrijvingsgeld, 271 euro meer dan
voordien. De maatregel werd gecommuniceerd met de mededeling dat de
minister van Onderwijs flink haar mannetje heeft gestaan. De
uiteindelijke som is immers niet zo hoog als de bedragen die
aanvankelijk circuleerden, en meer kan je van haar in deze tijden van
bezuiniging ook niet verwachten: ieder van ons moet nu eenmaal een
extra inspanning leveren, toch?

Minder
waar voor je geld

Studenten
die zich zouden afvragen of de kwaliteit van hun opleiding stijgt met
de verhoging van het inschrijvingsgeld, moet ik teleurstellen: de
motieven van de nieuwe maatregel zijn uitsluitend boekhoudkundig. Het
onderwijs wordt er niet beter van en ook een inhoudelijke visie op de
toekomst van onze universiteiten en hogescholen zit er niet in. Nee,
er worden geen fundamentele vragen gesteld of
langetermijndoelstellingen geformuleerd. De student krijgt gewoon
minder waar voor zijn geld.

“Spijtig”,
zeggen sommige studenten dan, “dat net wij getroffen worden door
die onvermijdelijke besparingen. Maar goed, iedereen moet zijn
steentje bijdragen, zeker?” Verlamd door de doctrine dat een
maatschappij alleen nood zou hebben aan een begroting in evenwicht,
is men gaan geloven dat enkel snoeien nog helpt om te groeien.

Maar
waar je snoeit, hoe je snoeit, wanneer je snoeit en of je überhaupt
snoeit, dat zijn gerichte keuzes. Zo is ook de verhoging van het
inschrijvingsgeld een loutere keuze en geen onontkoombare
verplichting.

Een
gerichte keuze

Het
is een politieke keuze die vandaag in een handomdraai is gemaakt. Een
keuze die goed gedijt in een klimaat waar een overheidsbegroting
onterecht maar moedwillig vergeleken wordt met die van een
gezinsbudget. Een keuze in een samenleving waarin ondertussen haast
iedereen zomaar gelooft dat onze (klein)kinderen zullen verdrinken in
overheidsschuld als we nu niet snel en keihard besparen.

Dat
we naast besparen ook moeten investeren om diezelfde (klein)kinderen
vooruit te helpen, lijkt taboe. Alsof investeringen enkel en alleen
meer schulden en belastingen voortbrengen. Leveren ze ons net niet
dat extra duwtje in de rug dat we nodig hebben? Is toegang tot
kwalitatief hoogstaand onderwijs dan van geen tel meer? Of zijn een
sterke gezondheidszorg, degelijke ziekenhuisapparatuur, goed
uitgeruste crèches, een deftige sportinfrastructuur, propere
zwembaden of betaalbare mobiliteit minder belangrijk dan een
begroting in evenwicht? Blijven we halsstarrig geloven dat besparen
de enige optie is?

De
regering noemt haar besparingsbeleid liever geen optie of keuze, maar
spreekt van ‘onvermijdelijke maatregelen’. Een vanzelfsprekende
ingreep waaraan in deze tijden van overmacht niet te ontkomen valt.
Op die manier hoeven de ministers geen verantwoording af te leggen,
geen visie te verdedigen en kunnen ze zich verschuilen achter de
onvermijdelijkheid van hun beslissingen.

Een
ondoordacht beleid

Maar
is er dan echt geen visie? De armere studenten krijgen toch nog een
beurs? Inderdaad: de minister wil onder de noemer van ‘sociale
correcties’ het systeem van studietoelagen verder uitbreiden. In de
praktijk verandert dat echter nauwelijks iets. De cijfers leren ons
immers dat de uitbreiding die de minister voor ogen heeft slechts
voor een schamele 0,7 procent van het totaal aantal studenten een
verbetering inhoudt. Ondertussen zit meer dan 75 procent van de studenten in
de hoek waar de klappen vallen.

Dat
voor de huidige regering enkel economische motieven de drijfveer
vormen, weet ondertussen iedereen. Maar waarom hoger onderwijs dan
niet boven aan de agenda staat, is een raadsel. Was het geen Vlaamse
doelstelling om tegen 2020 te behoren tot de top-5 van kennisregio’s?
Als zelfs dat plan op de lange baan geschoven wordt ten voordele van
winst en efficiëntie op heel korte termijn, is
het wel duidelijk dat men geen economisch duurzame toekomstvisie
nastreeft. Door alle investeringen op te schorten, ontneemt men niet
alleen de volgende generaties heel wat kansen, vanuit economisch
standpunt fnuiken zulke beslissingen ook elke groei. Corrigeren kost
de maatschappij immers altijd meer dan preventief investeren.
Hetzelfde geldt trouwens ook voor kinderopvang en armoedebestrijding.

Fundamentele
keuzes

Als
je meer wil doen dan wat rommelen in de marge en echt doordachte
keuzes wil maken, moet je het geheel fundamenteel durven herdenken.
Misschien kom je dan wel tot de conclusie dat een controlerend en
uitgekiend systeem van studietoelagen meer kost dan een algemene
daling van het inschrijvingsgeld? Of dat een nog meer herverdelend
systeem de algemene onderwijskost opnieuw in evenwicht brengt?

Want
ongetwijfeld zijn er studenten die gemakkelijk een pak meer zouden
kunnen betalen. Een samenleving organiseren is een kwestie van
keuzes. En uiteraard bevinden die keuzes zich in een spectrum.
Terwijl de regering de besparingen als enig mogelijk alternatief naar
voor schuift, doet ze niets meer dan een uiterst rechtse keuze maken.

Een
tweesporenmaatschappij

Met
de besparing op hoger onderwijs valt opnieuw op dat het de huidige
regering aan een inhoudelijke visie ontbreekt. Er is ondgeen verandering
op komst, er is geen hoop op beterschap, er zijn geen nieuwe, frisse
ideeën. Er wordt aan de studenten enkel gevraagd om mee te betalen
voor het overheidstekort. That’s it.

Was
het niet deze Vlaamse beleidsploeg die uitpakte met leuzen als ‘méér
met minder’? Waarom kiest ze dan nu overduidelijk voor ‘hetzelfde
met minder’? Want wat de maatregel om het inschrijvingsgeld te
verhogen precies doet, is verarmd hoger onderwijs organiseren. Met
minder geld en binnenkort ook met minder (gegoede) studenten, groeit
alleen de opdeling in de samenleving. Want voor zij die al veel
hebben, is er geen enkel probleem. Voor al de rest worden de
problemen alleen maar groter.

Die
investering in een tweesporenmaatschappij is helemaal geen
onvermijdelijke evolutie, maar het resultaat van een gerichte
politieke keuze. En terwijl heel wat mensen hoopten op verandering
omdat ze het moeilijk hebben, maakt de regering het hen alleen nog
maar moeilijker.

Deze opinie stond ook op De redactie.

take down
the paywall
steun ons nu!