Onze wetgeving biedt reeds een goede bescherming rond auteursrechten, het namaken van kledij en andere handelswaren laat ik even buiten beschouwing. Om aan te tonen hoe goed de wetgeving onze intellectuele rechten beschermt, publiceer ik via deze weg mijn paper die ik maakte voor mijn opleiding Rechtspraktijk.

Wat kan ik via gerechterlijke weg doen als men een muziekstuk van mij plagieert?

1. Inleiding

In deze tekst onderzoeken we in hoeverre creatieve arbeid beschermd is door de wet, met enkele relevante arresten uit de dagdagelijkse praktijk die we als voorbeeld dieper gaan bestuderen.

De eerste wetgeving in dit verband gaat terug tot de eerste auteurswet van 1886   die volledig werd opgeheven en vervangen door de wet van 30 juni 1994 , waarvan Artikel 1. § 1. duidelijk stelt dat alleen de auteur van een werk van letterkunde of kunst het recht heeft om het op welke wijze of in welke vorm ook te reproduceren of te laten reproduceren. Bij een inbreuk op het auteursrecht, heeft de auteur het recht om een schadevergoeding te eisen. 

In dit werkstuk wil ik mij hoofdzakelijk op het thema plagiaat richten, en op de toepasbaarheid in de praktijk van de auteurswetgeving aan de hand van enkele arresten van het Hof van Cassatie en van het Hof van Beroep van Antwerpen. De geraadpleegde rechtsleer  geeft ook duidelijk aan dat het kwaadwillig of bedrieglijk inbreuk plegen op de auteurswet  bestraft wordt met een gevangenisstraf en met een geldboete of met één van die straffen alleen.

2. Enkele arresten nader bekeken

In België verdedigt SABAM de rechten van artiesten die lid zijn van de vereniging. In het verleden heeft SABAM al verschillende rechtzaken gevoerd. Laten we enkele arresten nader bekijken.

Het Cassatie-beroep  van 11 mei 1998 tussen auteursvereniging SABAM en Campus B.V.B.A. behandelde het vonnis in laatste aanleg van 15 februari 1994 van het vredegerecht van het tweede kanton te Leuven, over het feit of het al dan niet toegelaten is om in een openbare ruimte bestemd voor de verkoop van muziek muziek af te spelen met als doel de verkoop van de muziekdrager te bevorderen. De cassatierechter oordeelde dat dit NIET het geval is, en verwees daarbij in bovengenoemd cassatie-arrest naar de auteurswet   van 1886. De nieuwe auteurswet van 1994  spreekt in dit geval van een onvervreemdbaar moreel recht van de auteur in kwestie, dat wil zeggen: een recht om het werk bekend te maken (te beslissen wanneer hij zijn werk als voltooid beschouwt en aan het publiek wenst mee te delen).

Het Cassatie-beroep  van 10 december 1998 tussen auteursvereniging SABAM en Galerij Montevideo behandelde het vonnis in laatste aanleg van 23 januari 1995 van het vredegerecht van het zesde kanton te Antwerpen werd verworpen waaruit blijkt dat de auteurswet enkel geldt op voorwaarde dat het werk in kwestie een uitdrukking is van de intellectuele inspanning van de maker ervan, welke voorwaarde onontbeerlijk is om aan het werk het vereiste individuele karakter te geven waardoor een schepping ontstaat. In dit verband werd opnieuw verwezen naar de auteurswet  van 1886 en de Berner Conventie

Het Cassatie-beroep  van 26 januari 2006 tussen auteursvereniging SABAM en het British Car Center behandelde het vonnis in laatste aanleg van 24 november 2004 van het vredegerecht van het kanton Mechelen, wat werd verworpen.

Een privémededeling waartegen de auteur zich niet kan verzetten bestaat uit de kosteloze mededeling die plaatsvindt in besloten kring ten opzichte van personen tussen wie een familiale band bestaat. Daaronder is begrepen een beperkte groep van personen tussen wie een dermate nauwe band bestaat dat hij kan worden gelijkgesteld met een familiale band.

Dit staat evenwel vermeld in de wet van 1994 .

Het Hof van Beroep van Antwerpen oordeelde op 21 december 2009  dat wie radio uitzendt via het internet, ook verantwoordelijk wordt gesteld voor de daarvoor te betalen auteursrechten voor de uitgezonden muziek alsook oordeelde het Hof dat er een schadevergoeding dient te worden betaald als vergoeding voor de ontstane schade die is ontstaan door het niet vooraf vragen van een toestemming om uit te zenden en het vooraf betalen van de aan die toestemming verbonden rechten.

Gelet op de gemakkelijke controleerbaarheid en weerlegbaarheid van de vaststellingen worden zij, tot bewijs van het tegendeel, als geloofwaardig beschouwd en wordt aanvaard dat de vastgestelde gegevens bewijskrachtig zijn als feitelijke vermoedens .

3. Plagiaat, enkele voorbeelden uit de rechtsleer.

De rechtsleer verschaft ons de nodige inzichten uit de praktijk inzake het auteursrecht, en meerbepaald met betrekking tot het plagiaat. Een artikel  uit de Juristenkrant van 2007 behandelt het plagiaat van Michael Jackson en R. Kelly op enkele Belgische songwriters. Het nummer ‘You are not alone’ zou plagiaat zijn van ‘If we can start all over’ van de Vlaamse broers Van Passel. In dit artikel komen duidelijk de voorwaarden naar voren waaraan moet voldaan zijn om plagiaat van een muziekstuk aan te tonen, deze zijn respectievelijk:

• Aantonen dat het het werk voldoende origineel is om door auteursrecht beschermd te worden.
• Aantonen dat er voldoende overeenstemming is tussen het oorspronkelijke werk en het geplagieerde exemplaar.
• Aantonen dat de verwerende partij het werk ooit gehoord heeft.

Het Hof besloot dat R. Kelly niet kon aantonen dat ‘You are not alone’ een zelfstandig werk is, en dat het is dus werkelijk om plagiaat ging.

Een ander artikel  uit de Juristenkrant van 2005 handelt over het nummer ‘Frozen’ van Madonna, wat plagiaat zou zijn van ‘Ma vie fout le camps’ van de Moeskroense componist Salvatore Acquiviva. Om zijn gelijk te halen aan de rechtbank van eerste aanleg te Bergen, diende Acquiva vijf dingen te bewijzen, namelijk dat:

• zijn nummer ouder is dan dat van Madonna
• zijn werk origineel is en dus auteursrechtelijke bescherming geniet
• er gelijkenissen tussen de twee werken bestaan
• deze gelijkenissen niet toevallig maar doelbewust tot stand gekomen zijn.
• Madonna het lied van Acquiviva ooit heeft gehoord

De rechter gaf in zijn vonnis Acquiva gelijk. De verkoop en verspreiding van ‘Frozen’ in België werd door de rechter verboden. Acquiva probeerde ook een morele schadevergoeding te bekomen voor de geleden schade waar Madonna voor verantwoordelijk is.

In een rechtzaak  werd Dan Brown beschuldigd van plagiaat. Zijn boek ‘De Da Vinci Code’ zou plagiaat zijn van ‘Holy blood and the holy grail’. De rechter van de Londense High Court of Justice sprak Brown vrij van plagiaat. Het oordeel van de rechter was dat het niet strafbaar is om dezelfde historische elementen in je werk te gebruiken zoals dat in andere werken wordt gedaan, omdat historische feiten niet juridisch beschermd zijn en dus vrij door iedereen gebruikt mogen worden. In hoger beroep werd deze uitspraak eens te meer bevestigd.

In een rechtzaak  tegen Helmut Lotti, waar hij ervan werd beschuldigd plagiaat te hebben gepleegd op drie Afrikaanse volksliederen, oordeelde de rechter dat Lotti de nummers ontleende aan het publieke domein, en dat ze dus niet auteursrechtelijk beschermd waren en zodoende door iedereen vrij gebruikt konden worden.

4. Conclusie

In België beschermt de auteurswet elk origineel werk van een artiest voor de periode van zeventig jaar na het overlijden van de artiest . Gedurende heel deze periode is het de artiest die bepaalt wat er met zijn werk mag worden gedaan en in het geval van plagiaat (indien er bij het bewijzen hiervan voldaan is aan de nodige voorwaarden, zie puntje 3) kan de rechter ingrijpen en de verkoop en verspreiding van geplagieerd werk verbieden. Ook is in het geval van plagiaat een schadevergoeding te bekomen, en bij inbreuken op de auteurswet kan de rechter naast een geldboete ook een gevangenisstraf uitspreken. Iedereen die beweert slachtoffer te zijn van een inbreuk op het auteursrecht kan zonder problemen diegene die de wet overtreedt dagvaarden voor een rechtbank.

Bibliografie:

Wetgeving:

• Auteurswet 22 maart 1886, B.S. 26 maart 1886
• Berner Conventie ondertekend op 9 september 1886, herzien te Stockholm op 14 juli 1967 en goedgekeurd bij de Wet 26 september 1974.
• Wet 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, B.S. 27 juli 1994

Rechtspraak:

• Cass. 11 mei 1998, AR C.95.0142.N, Sabam / Campus B.V.B.A., Arr.Cass.
• Cass. 10 december 1998, AR C.95.0284.N, Sabam C.V. / Galerij Montevideo V.Z.W., Arr.Cass.
• Antwerpen (1e k.), 21 december 2009, nr. 2008/AR/292
• Cass. 26 januari 2006 (1e k.), AR C.05.0219.N, Belgische Vereniging van Auteurs, Componisten en Uitgevers SABAM / British Car Center, Arr.Cass.

Rechtsleer:

• DIRIX E., MONTAIGNE Y., VANHEES H., Handels-en economisch recht in Hoofdlijnen, Antwerpen, Intersentia, 2005, 528 p.
• DEENE, J. “Frozen in België bevroren [Plagiaat in de muziek]”, Juristenkrant 2005, 11.
• DEENE, J., “Helmut Lotti pleegde geen plagiaat op Afrikaanse volksliederen”, Juristenkrant 2005, 16.
• DEENE, J., “België broedplaats van wereldhits. Michael Jackson en R. Kelly plagieerden Belgische songwriters”, Juristenkrant 2007, 3
• DEENE, J., “Da Vinci Code geen plagiaat”, Juristenkrant 2006, 7.