Nu al worden heel wat militaire
aanvallen uitgevoerd door wapens op afstandsbediening, maar het is
nog steeds een mens die dergelijke toestellen bestuurt en beslist of
de trekker overgehaald wordt. Dat verandert met de ontwikkeling van
volledig automatische wapensystemen, die zelf hun doelwit detecteren
en zelf beslissen tot de aanval over te gaan.

De Harvard Law School en Human Rights
Watch onderzochten wie de verantwoordelijkheid zou dragen voor
slachtoffers van dergelijke moordmachines. In hun rapport Mind the
Gap: The Lack of Accountability for Killer Robots
komen ze tot de conclusie dat volgens de bestaande wetgeving zowel de
bevelhebber, de fabrikant als de computerprogrammeurs van deze
robotwapens aansprakelijk gesteld kunnen worden.

“Volledig automatische wapens
bestaan momenteel nog niet”, stelt het rapport, “maar de
technologie evolueert in die richting en modellen die dicht in de
buurt komen zijn nu al in gebruik of in ontwikkeling.” Zo zijn
defensiesystemen zoals de Israëlische Iron Dome en de Amerikaanse
Phalanx geprogrammeerd om automatisch te reageren op naderende
bedreigingen. Die bedreigingen worden weliswaar door mensen
gedefinieerd en geprogrammeerd. Eenmaal deze wapens geïnstalleerd
zijn is er echter geen menselijke controle meer over hun feitelijke
inzet.

Vervolging van de daders

“Het gebrek aan menselijke
controle plaatst autonome wapens in een ambigue en zorgwekkende
positie”, stellen de auteurs. In tegenstelling tot traditionele
wapens kunnen deze autonome wapens overgaan tot het gebruik van
dodelijk geweld, zonder dat daar een menselijke beslissing is aan
voorafgegaan. Op die manier kunnen legers de eigen
verantwoordelijkheid voor oorlogsmisdaden ontkennen en wordt
vervolging van de daders onmogelijk gemaakt.

De auteurs breken daarom een lans voor
een internationaal bindend verbod op de ontwikkeling, productie en
inzet van volledig autonome wapens. “Geen verantwoording
betekent immers geen afschrikking voor toekomstige misdaden, geen
schadevergoeding voor slachtoffers en geen sociale veroordeling voor
de verantwoordelijken”, zegt Bonnie Docherty van Human Rights
Watch. “De talrijke obstakels voor gerechtigheid voor potentiële
slachtoffers tonen waarom dringend een volledig verbod op de autonome
wapens nodig is.”