De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

“Intercultureel werk gaat niet enkel over blank en zwart”
Racisme, Antwerpen, Diversiteit, Afrika, Intercultureel, Afrikaans Platform, Elisabeth Sekanabo, Educatief werk, Intercultureel werk -

“Intercultureel werk gaat niet enkel over blank en zwart”

dinsdag 4 februari 2014 14:22
Spread the love

Een conflict in een Antwerps café  (zie dit artikel) leidde tot de aanhouding van Elisabeth Sekanabo, een vrouw met Congolese roots. De aanpak door de politie was niet bepaald zachtaardig en de vrouw wilde klacht indienen, maar dat bleek niet evident. Het Afrikaans  Platform steunt de vrouw en organiseerde een petitie en een vreedzame mars tegen racisme. Enkele weken na de mars door de Antwerpse straten praat ik met Nele Bleuzé (27), educatief medewerkster bij het Afrikaans Platform, op hun ‘hoofdkwartier’ in de Breughelstraat. Een fijne werkplek, de sfeer à l’aisse. De weergave van het gesprek  is een portret  van Nele en de organisatie waarvoor ze werkt,  tegen de achtergrond van een actuele gebeurtenis.

Nele, kort even voorstellen. Hoe lang werk je hier en hoe ben je hier terecht gekomen?

Ik werk hier bijna een jaar. Ik had al enige ervaring met Afrikaanse verenigingen en vrijwilligerswerk, heb sociaal cultureel werk gestudeerd en postgraduaat Afrikaans mens- en wereldbeeld.

Jullie hebben in december een betoging tegen racisme georganiseerd die eindigde op het Antwerpse stadhuis, waar jullie de petitie overhandigden. Hebben jullie er daarna nog iets van gehoord ? 

De petitie is afgegeven aan de woordvoerder van Bart De Wever. De dag nadien is er een interpellatie geweest op de gemeenteraad, maar we hebben vernomen dat dat eigenlijk snel van tafel werd geveegd. De politiediensten doen gewoon hun werk was het antwoord. Meer is er niet mee gebeurd. Dat is een slag in ‘t gezicht van Elisabeth  (Sekanabo),  want zo’n zaken worden precies nooit erkend. Met die betoging wilden we vooral het signaal geven dat een lid van ons geraakt is en dat dat niet kan, dat het onrechtvaardig is wat deze vrouw heeft meegemaakt. Onze boodschap is overgebracht, maar het zou nog beter zijn moest er iets met dat signaal gebeuren. Wij willen dat echt op de beleidsagenda zien.

Hebben jullie Elisabeth ook juridisch kunnen ondersteunen ?

We hebben contact opgenomen met het centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding dat Elisabeth juridisch verder zou begeleiden. Uiteindelijk zijn zowel de klacht tegen Elisabeth als de klacht die zij zelf indiende tegen de mensen van het café geseponeerd. Voor Elisabeth was dat wel ok, omdat zij dan alvast niet meer aanzien werd als agressor, want dat was echt de wereld op zijn kop. Ze hebben ook nog een tweede klacht ingediend tegen de hardhandige aanpak van de politie, bij hun dienst intern toezicht. Die zaak is nog lopende. 

Worden jullie binnen dit centrum regelmatig geconfronteerd met zulke situaties?

Ik heb het zelf nog niet echt meegemaakt, omdat ik hier nog niet zo lang werk, maar eigenlijk is het platform opgebouwd door zo’n zaken. Mensen van verschillende Afrikaanse organisaties zijn zich gaan verenigen om meer kracht en invloed te hebben  binnen de samenleving. 

Nu organiseerden jullie o.a. een betoging, maar is er verder een bepaalde procedure die jullie volgen wanneer iemand met zo’n verhaal als dat van Elisabeth komt ?

Als iemand van onze lidorganisaties naar hier komt, gaan we gewoon zien hoe we die  zo goed mogelijk kunnen ondersteunen. Zo’n betoging organiseren is zeker niet onze hoofdfunctie, maar het kan wel binnen onze taak. Eigenlijk zijn wij een sociaal culturele koepelorganisatie, dus wij ondersteunen andere verenigingen. In het sociaal cultureel werk zijn er 4 functies : educatief,  gemeenschapsvormend, cultureel en maatschappelijk activerend, maar vaak komen we ook wel op het grensgebied tussen sociaal-cultureel en sociaal werk. Dat maakt ons specifiek karakter.

Afrika is heel ruim en even divers als de rest van de wereld. Welke gemeenschappen vertegenwoordigt het Afrikaans Platform ?

Bijna alle nationaliteiten van zwart Afrika zijn hier verenigd, maar dé Afrikaan bestaat natuurlijk niet. We zijn een interculturele organisatie. Binnen de Afrikaanse gemeenschap zijn zoveel aparte religies, dialecten, regio’s, stammen, zoveel verschillen dat het samenbrengen van die diverse groepen ook een vorm van intercultureel werk is. Dat is soms moeilijk, maar dat is ook onze kwaliteit en één van onze sterktes.

Waarrond wordt er dan samengewerkt ?

Het is ons doel verschillende verenigingen samen te brengen rond gemeenschappelijke factoren.  Dat kan rond jongeren gaan, rond cultuur.. wij zoeken de gemeenschappelijke thema’s waar verschillende verenigingen rond bezig zijn en dan gaan we voor hen samen bijvoorbeeld een infosessie of een vorming organiseren. Zo ontstaat er dan ook dialoog tussen hen.

Als het om gemeenschappelijke thema’s gaat, zouden toch ook gerust andere culturen  kunnen deelnemen ? Stel nu dat er morgen Tibetanen aankloppen ?

Ja dat kan, maar die kunnen geen lid worden. Je moet ergens afbakenen. Het blijft het Afrikaans Platform, zo is het ook ontstaan, vanuit de Afrikaanse gemeenschap. Maar stel nu dat die Tibetaan wil samenwerken rond iets, dan kan dat hé. We staan open voor uitwisseling, ‘t is heel open en intercultureel.

Welk land is zo het meeste vertegenwoordigd ?

De Congolezen! (lacht)  Er zijn dan ook heel veel Congolezen in België, dat is één van de grootste migratiegroepen en zij hebben heel wat verenigingen.  

Hebben jullie ook een werking in het Zuiden ?

Sommige van onze lidorganistaties, zoals vzw Amuka waar Elisabeth actief is, hebben ook een Zuidwerking. Die werken in Kivu met Congolese vrouwen die verkracht zijn en hebben ook educatieve projecten. Samen met de stad Antwerpen hebben ze daar een mediatheek opgericht.  Maar wij zelf hebben geen Zuidwerking, wij zijn een federatie die die verenigingen ondersteunt.

Hebben jullie een goede relatie met het beleid en de politiek?

We hebben contacten en werken soms samen met de stadsdiensten, maar we zijn apolitiek. Het is niet onze doelstelling om aan politiek te doen.

Al heb je politici wel nodig ?

Ja dat is waar, maar lobbyen of zo zit niet in ons takenpakket. Wij mogen dat niet, wij zijn een sociaal culturele organisatie. Onze bestuursleden mogen ook geen politieke mandaten hebben.

Ook al ben je apolitiek, toch zit je vandaag met een rechts bestuur in Antwerpen. Merk je verschil met het vorige bestuur ?

Zo lang werk ik hier nog niet, maar ja, da’s een uitdaging hé, de verrechtsing van de samenleving. We zullen zien hoe dat gaat draaien.

Eén van jullie kernthema’s is racisme.

Mensen worden dagdagelijks met racisme geconfronteerd. Onze visie is dat dat in alle samenlevingen voorkomt. Wij zijn tegen elke vorm van racisme, ook wanneer dit bijvoorbeeld om ethnocentrische conflicten gaat tussen stammen. Racisme is iets dat je overal ziet, je kan dat niet toeschrijven aan één bevolkingsgroep of één stad. Al heb ik zelf nooit gevoeld dat ik racistisch denk of zo, het is iets universeel, het zit in de mens en het komt voor in alle samenlevingen.

De angst voor het vreemde ?

Ja, en zelfbehoud en tal van andere factoren die meespelen. Het is niet enkel blank tegen zwart, het bestaat in alle vormen en kleuren. Je kan pas een bepaalde bevolkingsgroep gaan versterken als je jezelf eerst identificeert met mens zijn. Als je die stap, die connectie met mens zijn, overslaat,  kom je snel in het wij – zij- denken. Op een youtube-filmpje dat over die situatie met Elisabeth ging, kwamen reacties in de aard van : vuile racistische blanken, wat denken die wel.. We hebben gereageerd dat we ook daar niks van racisme wilden zien verschijnen. Dat is juist waar het om draait. Datgene waar je tegen bent, moet je niet zelf gaan toepassen. Dat moet gewoon stoppen.  

Duaal denken eigenlijk ?

Voilà, heel de tijd die polarisering van blank en zwart, of hutu en tutsi, of..  we zijn allemaal mens en als je die stap overslaat ga je nooit bereiken wat je kunt of wil bereiken. Dan ga je misschien dingen doen voor je eigen groep en de andere benadelen, dan zit je weer in die positie.

Daar organiseren jullie dan ook vormingen rond ?

Wat wij bijvoorbeeld organiseren zijn de pensées noires, avonden in het teken van grote Afrikaanse denkers. Zo was er al een avond rond Lumumba, Oprah Winfrey, Cheikh Anta Diop, en nog andere. Nu, daar is het doel vooral sensibilisering. De vormingen die we geven, zijn er vooral om onze verenigingen te ondersteunen. Wat moet je doen bij de verkiezingen ? Hoe vraag je subsidies aan?  Soms nodigen we ook externen uit. Onlangs kwam het ocmw een vorming geven rond hun werking. En dan zijn er ook onze  provinciale vergaderingen waar we alle verenigingen van de provincie samenbrengen voor infosessies.

Ik ben bij één van jullie verenigingen en wil jullie hulp om subsidies aan te vragen. Hoe pak je dat aan ?

Er zijn verenigingen die dat zelf kunnen en die we gewoon het formulier opsturen. Er zijn er andere die naast ons komen zitten en hun project vertellen en dan schrijven wij dat op en we leggen contacten. Maar via vormingen willen we het hen ook zelf aanleren.

Hoeveel lidverenigingen hebben jullie zo ?

In Antwerpen zijn dat er 80,  in Gent 32, in Brussel 30. Dat zijn dus allemaal lidorganisaties en wij vormen de koepel.  Wij zijn ook lid van het minderhedenforum, waar ook andere federaties onder zitten zoals de Turkse en de Marokkaanse.

Een 130-tal, dat zijn er veel. Ik neem aan dat veel organisaties het ook niet altijd gemakkelijk hebben ?

Ja, we moeten rekening houden met armoede of politiek woelige situaties in het land van herkomst. Dat creëert hier ook spanningen. Dat is ons specifiek karakter : we houden daar rekening mee en passen daar als federatie onze scw (sociaal cultureel werk) op toe, als opstap voor die sociale, economische en culturele ontplooiing.

Met welke problemen worden jullie het vaakst geconfronteerd ?

Er is veel armoede bij onze doelgroep, ook problemen rond werk, huisvesting.. veel  van de verenigingen zijn ook opgestart vanuit zo’n probleem. Ze zagen bijvoorbeeld dat hun jongeren op ‘t straat hingen, aan de drugs zaten of in de gevangenis belandden,  en zo is er vzw Bilenge ontstaan, die zich toespitst op het begeleiden van jongeren. Een probleem dat we vaak zien, is dat men mensen van de Afrikaanse gemeenschap  over dezelfde kam scheert. Als je als Afrikaan een huis wil huren, maakt het niet uit of je nu werk en geld kan aantonen of niet, je moet je veel harder bewijzen dan een gewone Belg. Stel dat een Afrikaan een relatie heeft met een Belgische, zal die Afrikaan zich zo weinig mogelijk laten zien aan de huisbaas. Waarom moet hij zich zo verstoppen ? Dat is toch jammer.  Vorige week was hier weer iemand die al 12 jaar op de wachtlijst voor een sociale woning stond.

Deden jullie daar al concrete acties rond ?  

We zijn lid van het minderhedenforum dat het beleid op dat vlak wil beïnvloeden. Zelf zullen we vooral op individueel vlak steun bieden door een brief te schrijven of te bellen, echte acties denk ik niet dat we er al rond gedaan hebben. Maar, je moet natuurlijk ook weer de twee kanten zien hé. Enerzijds worden mensen gestereotypeerd, is er een kern van racisme in de samenleving en discriminatie tegen andere bevolkingsgroepen. Anderzijds, en dat zie ik ook vaak bij de Afrikaanse gemeenschap, zijn er moeilijkheden om dingen op tijd te betalen of hebben ze schulden. Het kan niet dat een zwarte gediscrimineerd wordt omwille van zijn huidskleur, maar als verhuurder zit je ook in een zwakke positie wanneer je mensen in je appartement hebt die niet betalen. Als ik daar met Afrikanen over praat, hoor ik vaak :  ‘ja maar in Afrika gaan mensen op de grond slapen om jullie een bed te geven…’ . Dat is natuurlijk hun gastvrijheid, maar voor mij hoeft ook dat niet.  Ik wil dat men mij gewoon behandelt zoals iemand anders. In Afrika gelden vaak ook stereotypen … de blanke is rijk en heeft geld, de Afrikaan is arm. Er zijn kasten van villa’s in Kinshasa, naast de ergste sloppenwijken. Maar dat is niet heel Afrika hé.

Ik ken iemand die er het principe op nahoudt niet in landen te reizen waar de levensstandaard lager ligt dan de zijne, want dat leidt altijd tot ongelijke relaties.

Het is aan de mensen zelf om te zien of zij u als gelijke, als meerdere of als mindere beschouwen. Toen ik in Afrika was, ben ik mensen genoeg tegen gekomen die mij wel als gelijke zagen.

Heb je lang in Afrika gezeten ?

Nee, een maand. Maar ook hier in België zie ik dat men als individu zelf de keuze heeft : zie ik u als blanke, als zwarte, of als mens?  Zelf identificeer ik anderen in de eerste plaats als mens,  en niet als Afrikaan of  blanke. Ik heb mij nooit zo gevoeld.

Terug hier. Liesbeth Homans stelde onlangs in een interview dat er nooit eerder zoveel geld werd gestoken in taal-en inburgeringscursussen. Vinden jullie dat belangrijk ?

Als je een taal leert, kun je gemakkelijker in contact treden met anderen en anders blijf je heel geïsoleerd. Het helpt om  werk te vinden, voor huisvesting, om te empoweren. Wij willen met het platform dat er uitwisseling is en dialoog, maar mensen moeten niet afgestraft worden omdat ze een taal niet kunnen. Belangrijker is dat de mensen begrijpen wat we bedoelen, dan dat ze onze taal spreken. Wij spreken zelf vaak Frans. Maar het kan wel een advies zijn Nederlands te leren. Voor mij moet dat niet hé, maar voor henzelf.

En inburgering ?

Ik weet niet wat er juist gegeven wordt in die cursussen. We waren ooit eens met een groep en er was een Afrikaanse kerel die wat verder alleen op een bankje ging zitten. Ik vroeg waarom hij daar zo alleen zat. Bleek dat hij in de inburgeringscursus had geleerd dat het hier individualisme was en dat men u raar bekeek als je goedendag tegen iedereen zei. (zucht) Maar ok, ik weet niet genoeg wat er gegeven wordt in die cursus.

Wat het zou moeten zijn, is hoe België werkt, hoe het hier zit met politiek, rechten en  plichten, mutualiteit, ocmw,…

Ja, informatie is wel goed natuurlijk. Maar laat de mensen verder in hun waarde. Ik ben voor tradities. Waarom zou je dat willen veranderen ? Mensen gaan hun families en hun land niet achterlaten als ze daar geen grondige reden voor hebben. Dat is toch een ingrijpende gebeurtenis? Je gaat nooit weg waar het goed is. Dus als die hier komen, laat ze dan hun eigen ding behouden. Ik hoop natuurlijk dat die mensen zelf dan ook weer open genoeg zijn om hier te kunnen functioneren. Het gaat om wederzijds respect, ieder vanuit zijn eigenheid. Hoe kunnen we de dialoog aangaan? Hoe kunnen we gemeenschappelijke dingen opbouwen zodat iedereen zich goed voelt ? Anders kan het tot extremisme leiden. Jij zegt dat het zo moet en de ander gaat zijn identiteit dan juist heel sterk opbouwen omdat die dat niet wil.

Je sprak daarnet over empowerment als één van jullie taken.  

Er is een gezegde : geef de mensen geen vis, maar leer ze zelf vis vangen. Dat is een beetje wat wij proberen te doen. Daarom geven we vormingen. We willen mensen activeren, jongeren aanwakkeren. (stilte) Sommige mensen voelen zich minderwaardig door hun Afrikaans zijn. En dan denk je : waarom ? Dat moet toch niet?  

Geen enkel idee hoe dat zou komen ?

Het komt door veel dingen. Door het ideale beeld dat men van het Westen ophangt, door hun geschiedenis, door structuren in hun land van herkomst, door corrupte politiek. Je moet echt wel sterk zijn om te kunnen leven in een samenleving waar je vaak als ‘de andere’ wordt beschouwd. Er zijn hier veel mensen met universitaire diploma’s die geen werk vinden of moeten gaan poetsen. Dat versterkt hun minderwaardigheidsgevoel. Ik heb ook al jobs gedaan onder mijn niveau en dat beïnvloedt uw leven zo hard, want je zit ergens waar je niet moet zitten en je kan meer. Daar hebben mensen uit de Afrikaanse gemeenschap heel veel mee te maken.

Vind je het dan toch soms niet spijtig dat jullie als organisatie niet wat politieker zijn ?

Kan je met politiek dan zo veel veranderen ? Er spelen zo’n grote machten. Misschien kan je lokaal hier en daar iets veranderen, zelfs al zit je in de oppositie, maar  Europees en op wereldvlak ? Je moet daar niet te utopisch in zijn. Die monopolisering van bedrijven in Afrika bijvoorbeeld, of uitbuiting, wat ga je daar aan doen ? je moet vooral bij jezelf beginnen, activist zijn, maar ook realist.

Je werkt in een sector waar je vaak in contact komt met wantoestanden of verhalen erover. Ondertussen zie je dat je aan de wereld weinig kan veranderen. Hoe houd je het vol om er voor te gaan ?

Tja, aan de wereld kan je niet veel veranderen hé, zelfs als je in de politiek zit, daar moet je je bij neerleggen. Ik denk dat er altijd wel iets goeds en iets niet goeds is voor iemand. Als je echt denkt dat je de wereld gaat veranderen, ga je snel gedecourageerd geraken. Je moet gewoon elke morgen in de spiegel kunnen kijken en zeggen : ik doe mijn werk goed en ik doe wat ik kan. Je moet gaan voor je eigen waarden en ook niet over je grenzen gaan. Volhouden …?  Ik heb nog nooit gedacht : amai ik hou dat hier vol!  (lacht) Ik doe dit gewoon graag. Het is mijn passie, ik ben hier graag, het was mijn droom om hier te werken.  Je kan wel kleine stapjes zetten. Zie nu de vrouwenrechten, die zijn er ook niet altijd geweest. Dat is er pas gekomen door maatschappelijke activering en… tuurlijk ik zeg niet dat je niks moet doen hé, zeker niet bij onrecht, dat moet je aanpakken, maar of het echt gaat veranderen ? Dat zullen wij dan niet meer meemaken, denk ik.. (lachje)

Iedereen gelijk, zorg dat iedereen werk heeft!  

Dan zit je in het communisme hé. (lacht) Ik las onlangs een artikel dat de 8 rijkste mensen van de wereld heel de armoede in de wereld zouden kunnen oplossen. Dan denk je : OK, wat is dan het probleem ? Dat is toch raar ? Acht mensen ? Die alle armoede in de wereld kunnen oplossen? Er zit zoveel scheef en eigenlijk is er genoeg voor iedereen op onze planeet. Wij zijn heel de tijd bezig met problemen die we eigenlijk gewoon in één twee drie zouden kunnen oplossen. Ook met die massaconsumptie hier en zo.. de aarde heeft genoeg voor iedereen, maar we gebruiken het gewoon super slecht. Als ik zie op mijn vorige jobs in winkels hoeveel eten er werd weg gesmeten? Ik kon echt niet geloven dat ik dat moest doen. Maar het moest, want dat is heel het systeem.

Dan heb je mensen die het eten uit de containers gaan halen en er voor veroordeeld worden.

En zo blijft dat duren hé.  

En toch is deze job je droomjob!  

Ja maar dat heeft niks mee te maken met die massaconsumptie. (lacht)

Waarom is het je droom ?

Omdat ik altijd, al van kindsaf aan,… (denkt na)..  ik voel mij altijd gelukkig als ik tussen Afrikanen ben. En dat is gewoon hun manier van leven. Dat is helemaal anders. Dat is à l’aisse, die lachen altijd, ook al hebben die de grootste problemen, die lachen. Ik heb dat zelf ook zo’n beetje in mij zitten, die mentaliteit. Zo van : zeg, maak u nu toch allemaal eens niet zo druk (lacht).. allé.. daarom ben ik graag tussen die mensen, want die geven mij energie, die geven mij .. ik ben daar gewoon graag bij. Als ik in Afrika of tussen Afrikaanse mensen ben, voel ik mij goed. Daarom voel ik mij ook zo aangesproken wanneer het over polarisering gaat. Ja, de blanken. Ja, de zwarten. Ik voel mij niet blank of zwart. Ik voel mij, allé , ik voel mij Vlaming hé, ik ben Vlaming, ik ben Belgische, ik ben een Antwerpse, maar ik voel mij ook een wereldburger, en dat maakt mij allemaal niet uit. Ik voel mij hier gewoon goed, ook met de manier van werken. Daarom is dit mijn droomjob omdat ik  al van kleinsaf voelde dat dat zo was. Ook omdat ik hier bepaalde ideeën terugvind die ik vroeger al had en die ik in het overgrote deel van de samenleving mis.

Zoals ?

Zoals hun strijd tegen onrecht. Of zoals hun ideeën over ontwikkelingshulp. Er zijn zeker NGO’s die nuttig werk verrichten, maar in sommige gevallen is het meer een vorm van toerisme met koloniale insteek… tja, ook dat Westers  individualisme en zo, die hebben dat veel minder. Daar is veel meer gemeenschap. Het is warm. Warmer. Een warme gemeenschap.

Zou je in Afrika willen werken ?

Ik zou er heel graag willen werken maar niet onder de vorm van…

… we gaan ze daar ontwikkelen ?

Voilà! Onder waarden die ìk nastreef. Ik zou heel graag in Afrika willen wonen zelfs. Als ik de mogelijkheid heb, dan vertrek ik direct. Ik moet er niet rijk van worden, maar gewoon kunnen leven. Ik moet ook geen grote dingen gaan doen, ik zou gewoon tussen de mensen willen leven.

Educatief werk ? Hetgene je hier nu doet ginder uitbouwen ?

Een Afrikaans platform in Afrika, waarom niet ? (lacht)

Heb je ‘t al eens voorgesteld ?

Ja maar die lachen er altijd mee.. !

(wv)

take down
the paywall
steun ons nu!