Woensdag 15 september 2010 organiseerde Leuven-Zuid een avond onder de titel ‘Geld voor oorlog en geweld – en dat in volle crisistijd’.

Mijn opdracht, de band tussen de Belgische deelname aan Afghanistan en de crisis leggen. Niet evident, maar ik wil jullie toch mijn reflexies meegeven. Voel jullie vrij om er op in te gaan.

1. De cijfers

Eerst en vooral de cijfers. Jaarlijks spendeert België 121 miljoen euro aan de oorlog. Jawel, niet iedereen in België is er van op de hoogte maar ik herhaal het nog eens, BELGIË IS IN OORLOG!

De kritische lezer is al meteen in zijn klavier gekropen. België spendeert maar 109 miljoen euro per jaar aan de oorlog, en niet 121. Klopt, maar daarover zo dadelijk meer. Trouwens, om de oorlog te kunnen voeren trekken we allemaal samen maar liefst meer dan 100 miljard euro per jaar uit!

De kost van de oorlog dus. Naast de euro’s is er ook nog de menselijke inzet. 626 Belgen zijn in Afghanistan gestationeerd. Een kost, jawel, want als ze hier gebleven waren, hadden ze misschien iets nuttigs kunnen doen. Maar er is meer. Sinds de oorlog begon zijn er naar schatting 10.000 burgerslachtoffers gevallen, en dan spreken we nog niet van gewonden, getraumatiseerde mensen, vernietigde velden, problemen om naar school te gaan, … noem maar op. De kost van de oorlog loopt snel op en wordt eigenlijk onbecijferbaar, of wat kost een Afghaans leven nog tegenwoordig?

Laten we eerlijk zijn, op vlak van kosten/baten is de oorlog geen succes. Resultaat tot vandaag? 0, jawel, nul.

Mijn uiteenzetting had daarmee gedaan kunnen zijn, maar de Belgische deelname aan de oorlog in Afghanistan heeft nog wel een aantal neveneffecten die we ook als kost kunnen omschrijven.

2. Ontwikkeling

Welke ontwikkeling hoor ik jullie denken. Terecht, want dat denken de Afghanen ook. Wie op één of andere manier initiatieven wil ontwikkelen komt tussen hamer & aambeeld te zitten, tussen de bezettingstroepen en de Taliban. Waarom vraag je je af? Door de PRT’s, de Provincial Reconstruction Teams. De 12 miljoen euro – het verschil tussen 109 en 121 – die België aan ontwikkelingshulp voor Afghanistan uittrekt, maar bij uitbreiding vele miljoen die wereldwijd voor de ontwikkeling van Afhanistan worden uitgetrokken, worden oneigenlijk gebruikt voor het winnen van de ‘Hearts and Minds’ van de Afghanen. Het geld wordt dus aangewend voor politieke en militaire doeleinden, en niet voor het ontwikkelen van Afghansitan.

Een gevaarlijke situatie zegt het Mensenrechtenbureau van de VN. De vermening tussen civiele en militaire initaiteven, de civiel-militaire samenwerking zoals dat zo mooi heet, maakt het zeer moeilijk om nog ontwikkeling te brengen. Herinner jullie ook hoe de hulp voor het noodlijdende Pakistan meteen een op zijn minst kwalijk politiek geurtje kreeg.

Maar er is meer. Onze vrienden, de Karzai’s die we in Afghanistan aan de macht brachten, komen de ontwikkeling ook niet ten goede. De villa’s van Karzai in Dubai worden dan wel mooi ontwikkeld, Afghanistan blijft met een enorme schuldenberg zitten en zijn toekomst wordt hierdoor ondermijnd. Of dacht je dat wij de enorme kosten van het Afghaanse leger en politie gaan betalen? Nee hoor, maar we zijn wel zo vriendelijk hiervoor leningen te geven. Dacht er misschien iemand aan de schuldenlast van landen als Congo?

3. Democratie

Schoon gezegd wil ik het over het ‘democratisch deficit’ hebben. Afhankelijk van hoe je over democratie denkt, is dit wel degelijk een kost. Zonder maatschappelijk debat, discussie in het parlement en/of de relevante commissies, zullen enkele potentaten het heft in handen nemen. En erger nog, wij mensen, denkende wezens, wordt zowat het enige dat ons van de dieren onderscheid, ontnomen.

Dubbel jammer als je weet dat de De Crems en Vanackeres onder ons ook nog ronduit onzin uitkramen als ze uiteindelijk toch te motiveren zijn om voor de commissies Buitenlandse Betrekkingen & Landsverdediging te verschijnen. En laten we eerlijk zijn, wie gelooft die De Crem nog als hij zegt dat de Belgische troepen enkel ingeschakeld worden in de ISAF-missie en niet in de Amerikaanse Enduring Freedom missie? (Wie wist dat er 2 verschillende missies zijn, steek je vinger op.) Over enkele dagen start de grootste militaire campagne in Afghanistan sinds het begin van de oorlog, en wel in Kandahar. Onze F-16’s zullen paraat zijn en ik heb een vermoeden dat bij een dergelijke campagne de VS-Enduring Freedom-troepen nog parater zullen zijn.

Ik zou hier ook nog een stukje kunnen schrijven over wat we niet weten, maar ik ga het aan WIKILEAKS overlaten om onze geloofwaardigheid volledig onderuit te halen en onze aanfluiting van democratie duidelijk te maken.

Wie gaat er verschieten als de oorlog als een boomerang (ook een wapen trouwens) in ons gezicht zal terug keren? Zoals ik al aanhaalde, BELGIE IS IN OORLOG, en dan vallen er meestal slachtoffers, ook bij de aanvaller.

Over de democratie in Afghanistan is er trouwens ook veel te zeggen. Wie zou verwachten dat onder onze jongens de Taliban eigenlijk aan de macht is? De repressieve wetten tegen vrouwen van de Karzai-boys maken hun het leven zowat onmogelijk wist Mariam Rawi ons in februari van dit jaar nog te vertellen.

4. Afghanistan en de crisis

Hoewel 121 miljoen euro nog te overzien is als je weet dat we de komende jaren +/- 25 miljard euro zullen mogen besparen, zie ik toch nog een band met de crisis.

5-6 jaren politiek crisis in België heeft gemaakt dat er vele belangrijke thema’s (bijna) niet meer aan bod komen. Afghanistan is er één van en ik ben blij dat dit de laatste dagen anders is. Ook al is het via ’embedded’ journalisten, er blijft in ieder geval niets meer over van het idee dat het slechts om een oorlogje gaat. De financiële, economische en klimaatcrisis bovenop de aanslepende politieke crisis maken dat de meeste mensen wel iets anders aan hun hoofd hebben dan Afghanistan om zich zorgen over te maken. Zo dragen de crisissen bij tot het gebrek aan maatschappelijk debat.

Maar de crisis duikt ook nog elders op. Op wereldschaal is het duidelijk dat er wat aan het verschuiven is. De VS is niet meer alleen de dominante economische macht. Steeds meer landen eisen hun plek op op het wereldtoneel. Vraag is hoe Europa, en bij inbreiding België, zich zal positioneren. Zal het de diplomatieke weg bewandelen om in een zo goed mogelijke verstandhouding met deze nieuwe spelers samen te werken? Of kiest het de weg van de spierballen? De informele top van EU-minsters van Defensie in Gent en de Navo-top van november in Portugal streven naar de tweede optie. Een evolutie die gebasseerd is op het Verdrag van Lissabon. Wat dacht je van een superministerie onder onze Hoge Vertegenwoordiger Ashton die zowel Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikklingssamenwerking gaat samenbrengen? 6000 à 8000 medewerkers die onze economische belangen moeten verdedigen en hiervoor zowel civiele als militaire instrumenten tot hun beschikking hebben. Zoals hoger aangegeven, geen aangenaam vooruitzicht.

Bron : Mario Franssen Intal-vrede

Luc Schrijvers is lid van Intal