Het auditorium van de Universiteit van CIDECI zat van zaterdag 17 tot zondag 18 augustus tjokvol met vertegenwoordigers van inheemse volkeren uit binnen- en buitenland. In het bijzijn van een duizendtal sympathisanten getuigden zij over hun verzet tegen regeringen en multinationals die hun rechten met de voeten treden.

Een greep uit de waslijst aan wanpraktijken die tijdens dit seminarie ‘Tata Juan Chávez Alonso’ aan bod kwamen:

• de Spaanse bedrijven Endesa, Iberdrola, Gamesa en Unión Fenosa die windmolenparken bouwen op de heilige gronden van de Ikoot en de Binnizá;
• het Canadese First Majestic Silver Corp dat via zijn mijnconcessies de historische gronden van de Wirikuta leegrooft;
• de Mexicaanse regering die met de aanleg van een dam en een aquaduct de heilige plaatsen van de Guarijíos onder water zal zetten en binnenkort water ontvreemdt van de Yaqui-rivier die de Tribu Yaqui toebehoort.

Drugskartel de Tempelridders

Salvador Campanur Sánchez is één de leiders van de Purépecha-stam in de Mexicaanse deelstaat Michoacán, een charismatisch man die maïs teelt en al zijn vrije tijd gebruikt om de rechten van zijn volk te verdedigen: “Sinds 2008 krijgen we in de regio Cherán meer en meer af te rekenen met drugsdealers en illegale houtkappers.”

De staat Michoacán is de bakermat van de Tempelridders, het derde grootste drugskartel van het land dat vorig jaar de internationale pers haalde met zijn oproep tot ‘wapenstilstand’ tijdens het pausbezoek en berucht is omdat het gevangenen martelt tot de dood.

Houtkap en groen goud

“Op drie jaar tijd werd 20.000 hectare van ons 27.000 hectare woud kaalgekapt”, gaat Campanur Sánchez verder. “Hier wordt nu massaal avocado geteeld terwijl ons klimaat, op 2.200 meter boven de zeespiegel, hiervoor niet geschikt is.” Toch is Michoacán de grootste producent van avocado’s in de wereld. Volgens de Wereldbank wordt per seizoen om en bij de 300.000 ton ‘groen goud’ geëxporteerd naar de Verenigde Staten.

“De producenten gebruiken genetisch gemodificeerde planten, waardoor de teelt wel mogelijk is. Tegelijkertijd bedreigen ze onze grondwaterreserves en pompen ze massaal veel chemicaliën in Moeder Aarde. Het is een publiek geheim dat de Tempelridders de hand hebben in de houtkap en de avocadoteelt.”

Verzet in woord en daad                                                         

Wat kunnen arme inheemsen beginnen tegen rijke multinationals en machtige drugskartels? “Vroeger waren de 20.000 Purépechas van onze regio Cherán volledig verdeeld door de politieke partijen PRI, PAN en PRD. De overheid nam echter geen maatregelen tegen de georganiseerde misdaad.”

“Door de sterke toename van geweld hebben we tenslotte in 2011 het gemeentehuis bezet en sindsdien besturen wij autonoom, zonder inmenging van politieke partijen. Eén van onze eerste acties was de arrestatie van vijf illegale houthakkers die we uitleverden aan de Mexicaanse politie. Ondanks meer dan 120 aanklachten, werden ze toch vrijgelaten. Het is moeilijk, maar we blijven vechten voor onze grond en doen dat ook vandaag tijdens dit seminarie.”  

Ode aan Juan Chávez

Dit seminarie ‘Tata Juan Chávez Alonso’ is een gedeeld initiatief van het Nationaal Congres voor Inheemsen (CNI) en het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) die tijdens de openingsceremonie op zaterdag de leerstoel Juan Chávez plechtig inhuldigden.

Juan Chávez Alonso, die vorige jaar plots overleed, is één van de medeoprichters van het CNI en een spilfiguur in de nationale inheemse beweging. “Juan is een groot voorbeeld voor alle inheemse mensen in Mexico en de wereld, hij verdedigde altijd hun land, cultuur en natuur”, aldus commandant David (EZLN).

De wet van de dood

Het CNI is ontstaan uit een nationaal forum dat in 1996 georganiseerd werd door de EZLN, waar 47 Mexicaanse bevolkingsgroepen aan deelnamen. Campanur Sánchez: “Via dit Congres slaan we bruggen tussen culturen, hier kunnen wij het woord nemen, hier luisteren wij. Sinds 1996 eisen we dat de Mexicaanse regering de San Andrés Akkoorden die ze op 16 februari 1996 zelf heeft ondertekend, effectief omzet in een wet. De fel afgezwakte wet die in 2001 werd gestemd, is voor ons de ‘wet van de Dood’. Het is een lachertje en komt in de verste verte niet tegemoet aan onze rechten.”

De allereerste ontmoeting met inheemsen uit andere landen had plaats in 2007 en is de voorganger van dit allereerste seminarie ‘Tata Juan Chávez Alonso’, dat in de toekomst naar het buitenland zal reizen. “Dit weekend nemen zo’n driehonderd afgevaardigden uit meer dan 19 Mexicaanse staten deel aan het seminarie. Zij vertegenwoordigen zo’n 15 miljoen mensen, goed voor 13 procent van de Mexicaanse bevolking. Maar er zijn ook vertegenwoordigers uit Guatemala (Ixil en Quiché), Colombia (Nasa) en Peru (Quechua).

Hun boodschap is ‘Nooit meer een wereld zonder ons!’”, vertelt Campanur Sánchez. Naast krachtige slogans, zijn er sterke communicatiemiddelen: diegenen die geen plaats kunnen nemen in het auditorium volgen de gesprekken via een televisiescherm, alle speeches worden vertaald in meerdere talen en dit alles wordt via het internet de wereld ingestuurd. Een goeddraaiend perscentrum helpt een handje.

Politieke gevangenen

Commandant Miriam (EZLN) sluit het seminarie af. “Wij zijn de eigenaars van de natuurlijke rijkdommen in onze gebieden (…). Maar ‘de slechte overheid’ en multinationals willen afnemen wat van ons is. En als we onszelf verdedigen worden we vervolgd, gevangengezet en vermoord (…). Terwijl net zij de echte moordenaars, criminelen en verraders zijn.”

De CNI vraagt de vrijlating van 27 politieke gevangenen, van wie de Totzil Alberto Patishtán Gómez met een gevangenisstraf van 60 jaar de bekendste is, en veroordeelt de inzet van paramilitaire organisaties door de Mexicaanse regering en de bedrijven tegen dit inheems verzet. Campanur Sánchez knikt instemmend. Terwijl hij langs de opvallende verzetsaffiches en kindertekeningen uit de hele wereld wandelt, geeft hij nog een boodschap mee voor België: “Een volk mag zich niet verdelen, maar moet zich organiseren.”