“Op veel plaatsen in de wereld zijn inheemse bevolkingsgroepen verworden tot migranten uit economische noodzaak, gedwongen verhuizing, nadelige milieu-omstandigheden zoals de gevolgen van de klimaatverandering, sociale en politieke onrust, en de opkomst van het leger”, zeggen vier mensenrechtenexperts in een verklaring die naar aanleiding van de Werelddag van de Inheemse Bevolking (gisteren) werd opgesteld.

De experts herinneren de lidstaten eraan dat alle inheemsen, ook als ze wensen te migreren, hun rechten moeten behouden zoals die onder meer werden geformuleerd in de VN-Verklaring van de Rechten van Inheemse Mensen.

Recht op zelfbeschikking, over de grenzen heen

“Staten hebben het recht om hun eigen grenzen te beheren, maar moeten eveneens de internationale mensenrechtenstandaarden erkennen en dus garanderen dat migranten niet onderworpen worden aan geweld, discriminatie en andere behandelingen die hun rechten schenden”, stelt de verklaring. “Daar bovenop moeten staten de rechten van inheemse bevolkingsgroepen erkennen: hun recht op zelfbeschikking, land en de beschikbaarheid van bronnen, een nationaliteit, en familierechten waaronder het recht op gezondheid, onderwijs en een eigen taal.

“De Verklaring is ook specifiek inzake de rechten van inheemse volkeren eens ze internationale grenzen oversteken en hun eigen territoria verlaten. Inheemse groepen moeten altijd toestemming geven over industriële activiteiten op hun land, inclusief de ontwikkeling van nationale infrastructuur, en mogen niet hervestigd worden tegen hun wil, en zonder compensatie.”

Migratiestatus

De experts uiten hun bezorgdheid over mensenrechtenschendingen, vervolgingen en gevallen van deportatie in bepaalde staten. Ook de migratiestatus van deze specifieke groepen mensen baart hen zorgen. “Als gevolg van de onzichtbaarheid van deze mensen worden zij die worden vastgehouden aan de grenzen vaak toegang ontzegd tot een eerlijk proces, inclusief een tolk en andere diensten die noodzakelijk zijn voor hun eerlijke juridische vertegenwoordiging.

“We roepen staten op om onmiddellijk kinderen, ouders en zorgverleners te herenigen die mogelijk gescheiden werden en in verschillende opvangcentra terecht kwamen of werden gedeporteerd.”

Tenslotte stelt de verklaring dat het noodzakelijk is dat staten inzien dat ook inheemse mensen als migrant wegtrekken van hun land of wegtrekken van het platteland naar de stad. Deze handelingen geeft staten niet het recht om hun verworven rechten inzake identiteit of levensonderhoud en cultuur, in te trekken.

De vier ondertekenaars van de verklaring zijn Erika Yamada, in naam van de Expert Mechanism on the Rights of Indigenous Peoples, een hulporgaan van de VN-Mensenrechtenraad; Mariam Wallet Aboubakrine van het Permanent Forum on Indigenous Issues, een adviesorgaan voor de Economische en Sociale Raad; Victoria Tauli-Corpuz, de speciale rapporteur over de Rechten van Inheemse Mensen binnen de Mensenrechtenraad; en tenslotte Binota Dhamai, de voorzitter van de raad van bestuur van de United Nations Voluntary Fund for Indigenous Peoples, opgericht door de Algemene Vergadering van de VN in 1985.