Dogu Perincek

Hoewel hij ooit sympathiseerde met de Vaderlandpartij (VP) van Dogu Perincek, is Sancak tegenwoordig – om het zacht uit te drukken – erg gesteld op Recep Tayyip Erdogan.

Lijkt nogal een overstap, van de voorheen maoïstische, maar nog altijd erg kemalistische Perincek, naar de islamist Erdogan. De VP heeft tegenwoordig echter meer gemeen met Erdogans Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) dan je op het eerste gezicht zou zeggen. 

Niet qua omvang, want terwijl de AKP de grootste Turkse partij is, behoort de VP tot de allerkleinste. Daar staat tegenover dat de VP minstens zo zwaar (doch al veel langer) gekant is tegen de beweging rond imam Fethullah Gülen als de AKP.

Verder schoof de AKP op richting de pro-Russische VP sinds ze zich antiwesters begon te oriënteren en de blik op Rusland vestigde. Zo was de VP nauw betrokken bij de contacten die Ankara vorig jaar aanging met de controversiële ideoloog Alexander Dugin, over wie aangenomen wordt dat hij veel invloed heeft op de Russische president Poetin.

Hasan Yesildag

Sinds Ethem Sancak de dus niet eens zo heel erg grote overstap van Perincek naar Erdogan maakte, gaat hij erg ver met het uitdrukken van zijn respect voor de president. Twee jaar geleden bracht hij een bizarre liefdesverklaring aan Erdogan, dat volgens sommigen zelfs een homoseksueel tintje had.

Sancak werd voor zijn onvoorwaardelijke loyaliteit beloond met een plaatsje in de MKYK, het beleidscomité van de AKP. Ter gelegenheid van dit voor hem heugelijke feit deed hij afstand van zijn belangen in de media. Die verkocht hij aan een zekere Hasan Yesildag. Met hem keren we terug naar een verleden waarover menigeen eerder aannam dat het definitief werd afgesloten door de AKP. 

Gevangenis

Yesildag is afkomstig uit de Turkse provincie Rize, waar Erdogan eveneens zijn roots heeft liggen en waar hij ook buitengewoon populair is. Yesildag is wat dat betreft geen uitzondering, want hij is minstens zo idolaat van Erdogan als Sancak. Dat moest wel, want Sancak zal er op toegezien hebben dat zijn kranten en tv-kanalen na verkoop regeringsgezind blijven.

Evenals Sancak gaat Yesildag erg ver in het betuigen van respect voor Erdogan. Daar deed hij al vroeg, ver voordat anderen Erdogan als een heilige begonnen te vereren.

In 1999 toen Erdogan de gevangenis in draaide wegens het citeren van een islamistisch getint gedicht, wilde Yesildag hem daar beschermen. Hij pleegde een wetsovertreding zodat hij gearresteerd werd, en slaagde er zo in om bij zijn idool in de buurt te blijven tijdens diens detentie. Het was hartverwarmend.

Diepe staat

Nu was Yesildag – wiens broer namens de AKP gemeenteraadslid is in Istanbul – al niet helemaal vreemd met gevangenissen. In de jaren negentig zat hij in een Zwitserse gevangenis wegens handel in verdovende middelen.

Hij was niet de enige Turk daar, want de extreemrechtse drugshandelaar en moordenaar Abdullah Catli kwam eveneens in het Zwitserse gevang terecht. Geen toeval, want Yesildag en Catli zaten in dezelfde groep van de fascistische Grijze Wolven. Mehmet Ali Agca, de Grijze Wolf die in 1981 een moordaanslag pleegde op Paus Johannes Paulus II, zat daar ook. Yesildag kent Agca dan ook eveneens persoonlijk. 

In 1996 verwisselde genoemde Abdullah Catli het tijdelijke voor het eeuwige bij een auto-ongeluk in het plaatsje Susurluk. Hij reisde samen met een parlementslid en een politiefunctionaris, waarmee de verstrengeling tussen extreemrechtse maffia, politiek en veiligheidsdiensten letterlijk op straat kwam te liggen. De ‘diepe staat’ leek volledig ontmaskerd te worden. Het was echter schone schijn, want de structuren uit die tijd bestaan tot op de dag van vandaag, al zijn ze – zoals de journalist Ahmet Sik het uitdrukte – wel een aantal keer van eigenaar gewisseld.

In Susurluk bleek dat Catli zijn laatste telefoongesprek voerde met Veli Kücük, de voormalige commandant van JITEM. Deze tot de diepe staat behorende illegale gendarme-afdeling was in de jaren negentig verantwoordelijk voor veel moorden en verdwijningen. In dezelfde tijd onderhield Kücük echter ook contact met VP-leider Dogu Perincek, met wie Ethem Sancak sympathiseerde voordat hij verliefd werd op Erdogan. 

Sedat Peker

De criminelen van de diepe staat zijn ook nooit veroordeeld, in ieder geval niet tot een straf die recht doet aan hun misdaden. Werden ze al gearresteerd, dan kwamen ze op miraculeuze wijze altijd weer snel op vrije voeten. 

Een markant voorbeeld is de maffialeider Sedat Peker, die de dans verschillende malen wist te ontspringen. Hij dook eveneens op in het landschap rond de diepe staat naar aanleiding van de Susurluk-affaire. Tussen 2008 en 2013 stond hij daarnaast terecht in het proces tegen Ergenekon, de vermeende samenzwering tegen de toen nog nauw samenwerkende AKP en Gülen-beweging die tot een staatsgreep moest leiden. 

We weten nu dat de bewijsvoering in het Ergenekon-proces aan alle kanten rammelde en dat er ook veel bewijs werd vervalst. Dat neemt niet weg dat er tijdens het tribunaal interessante verklaringen werden afgelegd. Zoals door JITEM-commandant Veli Kücük. Hij bevestigde maffiabaas Peker ontmoet te hebben. De getuigende crimineel Osman Yildirim omschreef Peker als de ‘boodschappenjongen’ van Kücük. 

Propagandist 

Evenals Erdogan en Hasan Yesildag is Peker afkomstig uit de provincie Rize, wat een band schept. Hoe ver die gaat beschrijven Nicolas Cheviron en Jean Francois Pérouse in hun uitstekende biografie Erdogan, de nieuwe vader van Turkije? 

Misschien helpt de gezamenlijke oorsprong in Rize verklaren waarom Peker tegenwoordig als een prominent propagandist van Erdogan functioneert. Als een propagandist die geen blad voor de mond neemt bovendien. Zo dreigt hij tegenstanders van ‘de chef’ op te hangen. Hij staat dan ook gepassioneerd achter Erdogans plan omtrent herinvoering van de doodstraf.

Zijn huidige en vroegere en affiniteiten toont Peker door tijdens toespraken met zijn handen tegelijkertijd het grijze wolven-teken en dat van Erdogans geliefde Moslim Broederschap te maken. 

In de jaren negentig, toen Erdogan zijn straf uitzat, ontving Hasan Yesildag in de gevangenis bezoek van Peker. Dezelfde Yesildag die de mediabelangen kocht van Erdogans aanbidder Ethem Sancak. Zo is de cirkel van ‘grijze en groene wolven’ weer rond. Het blijft toch een verdraaid kleine wereld …

Volg Peter Edel op Twitter 

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)