2013: VIJF INTUITIES (III)
Wat brengt 2013 ons? De pers heeft al heel wat grote dossiers besproken: de begrotingsuitdaging van de federale regering, de eurocrisis, de ontwikkelingen in het Midden-Oosten etc. Het opzet van deze tekst is verschillend. Ik heb het niet zozeer over gebeurtenissen, maar over trends, en dit in vijf dossiers. In december evalueer ik mijn “intuïties” en zal blijken waar ik juist of verkeerd zat.
Over elk van de vijf items valt een mooi essay of zelfs een boek te schrijven. Kwestie van het laagdrempelig te houden, heb ik me beperkt tot korte teksten zonder franjes. Vandaag deel drie.
In 2013 krijgt “fact checking” een boost
“Fact checking”, in de zin van het controleren op juistheid & accuraatheid van feiten in de media, krijgt in 2013 een boost. In klassieke media duiken meer en meer vaste rubrieken “fact checking” op. Sommige journalisten specialiseren er zich in en netwerken intens in wetenschappelijke middens om sneller en beter feiten en verzinsels te onderscheiden. Daarnaast duiken ook nieuwe fact checkers op, in de voetsporen van “De Rapporteurs”. Dat is een informele groep die de uitvoering van het federale regeerakkoord opvolgt en er enkele keren per jaar een rapport over publiceert. Het gaat om onbekende mensen[1] die niet gelinkt zijn aan een bestaande maatschappelijke organisatie. Ze halen hun legitimiteit uit de kwaliteit van hun rapporten. De klassieke media besteden er veel aandacht aan. In 2013 duiken er nog zo’n initiatieven op.
Organisaties als “Fact Check” in de Verenigde Staten en “Full Fact” in het Verenigd Koninkrijk doen sommige van onze journalisten en burgers likkebaarden, maar waar vind je er de centen voor?
Nieuwe technologieën maken fact checking natuurlijk een stuk gemakkelijker. Journalisten & burgers kunnen bv. snel lijstjes maken van bepaalde uitspraken of beloftes van politici en die aftoetsen aan de werkelijkheid. Ze kunnen veel gemakkelijker dan vroeger checken of een politicus of partij hetzelfde zegt op een internationaal congres in Rome als hier in eigen land.
De fact checkers nemen in 2013 ook al eens een studie van een consultant onder ogen. Besteld door een minister, burgemeester of administratie. Waarbij blijkt dat die wel eens “besluiten besteld” hebben. Daar worden dan grote argumentaties met veel geleerde woorden en mooie grafieken rond gesponnen. Een taboe sneuvelt. Studiebureaus blijken niet altijd ernstig werk te leven. Of het nu gaat om studies over mobiliteit, huisvesting, ICT of energie. StRaten-generaal herinnert eraan dat ze al jaren studie na studie over de Antwerpse mobiliteit uitpluizen en er telkens weer fouten uithalen. Studiebureaus reageren verontwaardigd en wijzen op de grote expertise van hun personeel en hun interne kwaliteitscriteria. Maar af en toe duikt in 2013 in de media een studie op die door fact checkers onderuit gehaald wordt. In de pers wordt de vergelijking gemaakt met de hoogdagen in de bankwereld: ook een hele boel slimme mensen met veel legitimiteit en een sterke omerta die oneerbare praktijken hielp onzichtbaar maken. Zijn die studies trouwens niet te duur? De kwaliteit van studies die de overheid bestelt, wordt stapje voor stapje voorwerp van politiek debat. Hoe verhogen we de kwaliteit van het vele studiewerk dat door overheden besteld wordt? Een pertinente vraag waar in de media moeizaam antwoord op gezocht wordt.
[1] De namen van de twintig medewerkers staan wel op hun website.
