Tien jaar geleden engageerden 191 staatshoofden zich om tegen 2015 de armoede drastisch terug te dringen: 8 millennium-doelen werden op papier gezet.
Fantastisch, maar hoe staat het nu met die millenniumdoelstellingen? In hoeverre hebben de rijke landen gedaan wat ze moesten doen en hebben de ontwikkelingslanden er een prioriteit van gemaakt?
In hoeverre zijn de doestellingen (nog) haalbaar? En welke uitdagingen liggen er op tafel voor België en Europa op de komende Millenniumtop van de Verenigde Naties in New York?
Op deze vragen werd getracht een stand van zaken te geven met de panelleden Martin Khor (coördinator van South Centre, een intergouvernementele denktank van ontwikkelingslanden gevestigd in Genève), Dr. Elisabeth Bukusi (werkt sinds twaalf jaar voor het Kenya Medical Research Institute en was betrokken bij diverse onderzoeksprojecten naar HIV/AIDS als lector en onderzoekster aan de Universiteit van Nairobi), Jan Vandemoortele (stond bij het VN-ontwikkelingsfonds mee aan de wieg van de Milleniumdoelstellingen), Marcus Leroy (aangesteld als ‘speciaal coördinator voor de Milleniumdoelstellingen’ voor de Belgische overheid, lid van de Belgische permanente vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties in New York) en Rudy De Meyer (diensthoofd van de beleidsdienst van 11.11.11).
Bogdan Vanden Berghe (algemeen secretaris van 11.11.11) leidde het debat kort in door de twijfels te uiten die de niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) oorspronkelijk hadden bij de Milleniumdoelstellingen (MDG’s), zo beoogden ze bijvoorbeeld maar een halvering van de armoede. Hij benadrukte dat het voor de ngo’s vooral belangrijk is te weten hoe de MDG’s bereikt zullen worden. Gaan de structurele oorzaken eindelijk aangepakt worden?
Voor het debat van start kan gaan, zien we eerst nog een videoboodschap van Marleen Temmerman. Ze stelt de schandvlek van MDG5, het verbeteren van de gezondheid van de moeders, aan de kaak, waarin nauwelijks vooruitgang geboekt is. Jaarlijks sterven een half miljoen vrouwen door leven te geven. In Congo heeft een zwangere vrouw een kans van 1 op 13 dat ze haar zwangerschap niet zal overleven.
Jan Vandemoortele opende met een stand van zaken over de vooruitgang van de Milleniumdoelstellingen aan de hand van enkele slides. Algemeen is er een vooruitgang zichtbaar. Echter, de 40 procent bereikte vooruitgang kwam er na 70% van de voorziene tijd (tussen 1990 en 2008). De volgende 30 procent van de tijd moeten we dus 60 procent van de vooruitgang realiseren. Naast de te trage vooruitgang is er ook een stijging in ongelijkheid. Zo bereikt die vooruitgang vaak de 40 procent armsten van de samenleving niet en merken we een grote verbreding sociale van de sociale kloof in de meeste landen. Jan Vandemoortele is voorzichtig optimistisch als het gaat over de evoutie in schuldafbouw.
Anderzijds is er inzake MDG8, meer samenwerking door een goed handelsbeleid, helaas eerder een achterwaartse trend merkbaar. Ook op weg naar een duurzaam milieubeleid maakte de wereld te weinig vooruitgang.
De veronderstelling als zou Afrika verantwoordelijk zijn voor de te trage vooruitgang in het bereiken van de milleniumdoelstellingen weerlegt hij.
Dr. Elisabeth Bukusi ziet in Kenia inderdaad vooruitgang op het vlak van de scholenbouw in haar land. Tegelijkertijd is er echter te weinig onderwijzend personeel beschikbaar. Bovendien heeft Kenia nog veel werk voor de boeg inzake gender en ongelijkheid.
Volgens haar ziet de Keniaanse overheid de MDG’s eerder als kader om in te werken dan als doelstelling.
Martin Khor erkent dat de MDG’s nuttig zijn als een mondiaal mechanisme voor het stellen van doelen en het meten van de vooruitgang ernaartoe aan de hand van die indicatoren. De MDG’s zullen echter niet dichterbij komen zonder een stappenplan dat stipuleert hoe de doelstellingen bereikt moeten worden.
Er is wel vooruitgang geboekt inzake het terugdringen van de honger maar tegelijkertijd worden er internationale regels uitgevaardigd waardoor landen niet meer in staat zijn om zelf hun voedsel te produceren. Deze structurele beperkingen moeten aangepakt worden.
Rudy De Meyer verbaast zich een beetje over het optimisme van Jan Vandemoortele. De helft van de armoede terugdringen blijft wel heel beperkt. De vooruitgang inzake de schuldafbouw is voor hem ook vrij marginaal, ze bracht landen net tot voorbij het punt waar ze bij de minste crisis opnieuw in schulden hervallen. Hij vindt de MDG’s lovenswaardig maar ze worden te weinig gebruikt doorheen het ganse beleid en vooral in onze handelsrelaties, waar de Europese Unie b.v. EPA’s (European Partnership Agreemens) oplegt aan Afrika.
Martin Khor beaamt: De EPA’s leggen landen op hun belastingen op import tot nul te herleiden met als gevolg dat Afrika, ooit een grote en efficiënte voedselproducent, nu voedsel moet importeren. Hun plaatselijke boeren kunnen niet concurreren met de sterk gesubsidieerde landbouwproducten die de Europese Unie en de VS op hun markten dumpen. De EPA’s zijn gewoon een harde verdediging van het eigenbelang. Dat is een totale hypocrisie.
Dr. Elisabeth Bukusi beaamt dit: de Afrikaanse landen worden verplicht voedsel te importeren, hetgeen ze bovendien niet kunnen betalen. En het enige dat ze nog produceren, thee en koffie, wordt geëxporteerd om later als verwerkt product opnieuw op hun markten geïmporteerd te worden.
Vaak worden er ook donaties gedaan die rechtstreeks terugvloeien naar de donorlanden. Zo komen er bij farmaceutische middelen specificaties van waar ze gekocht moeten worden of gaan ze gepaard met een verplichte ‘technische assistentie’.
Na afloop gaven moderatoren John Vandaele en Gie Goris van MO* het woord aan de zaal voor verdere vragen en opmerkingen. Daarin kwamen voornamelijk het belang van de verantwoordelijkheid van de private instellingen aan bod en de rol van de huidige neoliberale ideologie.
Martin Khor benadrukte tot slot eveneens de rol die de civiele samenleving moet opnemen in het uitdenken en uitwerken van het stappenplan naar het bereiken van de MDG’s. Iedereen van ons heeft hierin een belangrijke verantwoordelijkheid.
