Op een moment dat de crisis opflakkert zijn ervaringen over alternatieve oplossingen meer dan welkom. Deze week vernamen we in de pers dat er in Europa steeds meer voor wordt gepleit om Griekenland uit de Eurozone te gooien. Een acuut failliet van het land zou zelfs nakend kunnen zijn. De kans hiertoe werd vrijdag zowaar op 90 procent geschat. Bovendien leidt de druk op Griekenland tot verhoogde druk op Spanje, Italië, Ierland en Portugal om hun schulden – die voor een groot deel te wijten zijn aan het op zich nemen van de private schuld van hun banken tijdens de kredietcrisis in 2008 – zo snel mogelijk af te betalen.
Langs de andere kant wordt er ook voor gepleit om niet te veel te besparen, want dat zou de economie al te zeer schaden. Dit zou de staatsschuld echter weer verhogen, waar de markten op hun beurt weer negatief op zouden regeren. Kortom, de standaardremedies voor economische dipjes kunnen de gevreesde ‘double dip’ niet stoppen. In het midden van deze chaos lijkt aandacht geven aan alternatieve oplossingen gewenst. In Europa is IJsland een voorbeeld van een land dat het over een andere boeg gooit. Wat er gebeurt wordt echter doodgezwegen in de pers. De recente geschiedenis van dit land biedt nochtans stof tot nadenken.
IJsland is in 2008 bankroet gegaan en na vervroegde verkiezingen in 2009 kwam er een regering aan de macht die luisterde naar het volk dat niet bereid was de schulden van de banken te betalen. Het staatshoofd Olafur Ragnar Grimsson, weigerde de wet te bekrachtigen die de IJslandse burgers verantwoordelijk zou gemaakt hebben voor de schulden van hun banken en stemde in met een referendum.
Dit leidde tot immense internationale druk vanwege het IMF als ook vanuit het Verenigd Koninkrijk en Nederland, omdat hun inwoners er veel geld belegd hadden en dreigden te verliezen. In maart 2010 stemde 93 % tegen het terugbetalen van de schuld. Het IMF bevroor de lening aan IJsland, maar daar lieten ze zich niet intimideren. De overheid startte gerechtelijke onderzoeken naar de verantwoordelijke bankiers, wat tot een uitstroom van topbankiers leidde.
Bovendien besloten IJslanders dat ze een nieuwe grondwet nodig hadden om hun land te bevrijden van de alomtegenwoordige macht van de internationale financiële markten. Het herwerken van de grondwet is een experiment in participatorische democratie.
IJsland is een land dat zich in een zeer specifieke situatie bevindt, maar ze tonen wel aan dat er andere mogelijkheden zijn dan de chaos van herkauwde maatregelen die we deze dagen te horen en te zien krijgen via de grote mediakanalen.
Frank Vanaerschot, Netwerk Vlaanderen
Zie “A story missing from our media: Iceland’s on-going revolution” op NewsnetScotland.com
