Woensdag zat Filip Dewinter bij Phara. Ik weet niet meer precies bij welke tussenkomst, maar ergens ben ik uit de zetel gevallen van het lachen. Ook zijn tweets leveren vrolijke lichtpunten in de sociaaleconomische duisternis. Waarom hebben we nooit zo hard gelachen om het zeventigpuntenplan van dit komiek figuur?
In 2003 en 2004 haalde het VB een monsterscore van om en bij de 25 procent. De partij was twintig jaar lang aan een steile opmars bezig en leek toen incontournable te worden. Na de Vlaamse verkiezingen ging toenmalig formateur Yves Leterme zelfs met de partijtop praten om te kijken of een coalitie mogelijk was. Natuurlijk niet, maar deze opheffing van het cordon sanitaire was kenschetsend voor de sfeer in Vlaanderen. De liberalen gingen door het lint omwille van een relatief onschuldig onderwerp als het migrantenstemrecht, en de eerste rondes in het hoofddoekendebat werden uitgevochten al was het werkelijk een beschavingsstrijd.
Dat hoofddoekenthema is zo ongeveer het enige wat overblijft van deze periode. Het migrantenthema is omzeggens verdwenen. Wie zich wil herinneren hoe het er toen in Vlaanderen aan toe ging, kijkt best naar Nederland. Daar heerst nog steeds een opgehitst klimaat als het gaat over alles wat met islam en migratie te maken heeft. Het verschil is makkelijk te vinden. Nederland heeft Geert Wilders, die volgens allerhande peilingen een aanzienlijk aantal Kamerzetels gaat binnenhalen, en ook bij vorige verkiezingen een goed resultaat behaalde. In Vlaanderen heeft het Vlaams Belang al drie verkiezingen op rij te kampen met wegzwevende kiezers.
De sfeer waar deze partijen elk op hun beurt voor zorgden, ging verder dan enkele volkscafés en dito wijken. Het VB bepaalde en Wilders bepaalt waar er in teeveerubrieken over wordt gesproken, en waar opiniemakers het over hebben. Ook in de kwaliteitsbladen en blogs, daar hoeft niemand zich illusies over te maken. Intellectuelen discussiëren doorgaans mee met de man in de straat. Misschien op een ander niveau en in andere termen, maar het onderwerp wordt gekozen door de politieke partij met de beste verkiezingsscore. Niemand kon lachen om het zeventigpuntenplan, hoewel compleet krankzinnig. Iedereen was het luidkeels oneens, om na een interne schoonmaakoperatie zelfs te gaan twijfelen over hun eventuele gelijk. Aandacht was er steeds. Tot de kiezers vertrokken. Het onderwerp verdween van tafel.
In Vlaanderen zijn wij na Dewinter verder gegaan met ons leven. Nu hij niet meer gesteund wordt door één miljoen kiezers, doen zijn uitspraken vooral cabaretesk aan. Er gaat geen dreiging meer van uit. Een nar. Vlaanderen heeft ondertussen een nieuwe Leider gevonden in Bart De Wever. Hij lijkt N-VA ook een poetsbeurt te hebben gegeven. Hugo Schiltz kende de partij totalitaire trekken toe, een mening die de man mee in zijn graf heeft genomen. De standpunten van De Wever klinken best redelijk, af en toe maakt hij een grap en naar het schijnt houdt hij van opera. Zijn programma is even radicaal als vroeger. Zoals het VB keihard was in haar migratiepolitiek, is de N-VA keihard als het over Vlaanderen en Wallonië gaat.
Zoals Dewinter journalisten en opiniemakers deed schrijven over migranten en islam, zo houdt De Wever diezelfde mensen bezig met het idee van een onafhankelijk Vlaanderen. Ze zijn het er niet allemaal mee eens, maar ze schrijven er wel over. In de eerste plaats nemen ze zijn thema serieus. Voor de komst van De Wever was een onafhankelijk Vlaanderen iets voor ranzige nationalisten. Ook toen hijzelf met een camion nepgeld naar de scheepslift van Strépy-Thieu reed, werd hij buiten spel gezet. Pas toen De Wever electoraal wat bleek voor te stellen, moest plots iedereen een gefundeerde mening hebben over een onafhankelijk Vlaanderen.
Nu is het genoeg om de neergang van Dewinter op De Wever toe te passen. Vijf jaar vooruit. N-VA is met niemand tot een akkoord gekomen en Vlaanderen heeft een nieuwe, jongere diva gevonden. De partij verliest stemmen en over haar thema wordt niet meer gesproken. Als Bourgeois – De Wever is uit de politiek gestapt – het nieuws nog een keertje haalt, wordt er enkel om hem gelachen. Daar is hij weer met zijn onafhankelijk Vlaanderen. Iedereen houdt zich ondertussen met wat anders bezig – misschien wel de klimaatcrisis van meester-strateeg Wouter Van Besien. De N-VA leeft enkel verder in restjes overgenomen programmapunten bij andere partijen. En dat onafhankelijk Vlaanderen klinkt weer even potsierlijk als tien jaar geleden. ´t Zou zomaar kunnen.
