In de prestigieuze zaal aan de Lombardenvest in hartje Antwerpen werd voor een honderdtal aanwezigen het 5de boek van Pieter Serrien, Elke Dag Angst aan het publiek voorgesteld. Na een verwelkoming door Lotte Dodion, directeur van het Vredescentrum werd Pieter Serrien geïnterviewd over z’n boek door Historicus Joris Vergeyle.
Ook al waren de vervaardiging van de V2 in het concentratie- en werkkamp Dora-Mittelbau en de 2.000 Belgen die er gevangen zaten, waarvan 1.200 tot 1.400 er de dood vonden hoofdthema’s, toch was het zoeken naar overlevenden en bestuurleden van de vriendenkring Dora (waarvan enkelen verontschuldigd) tussen de aanwezigen, op een sporadisch lid na. Paul Vivijs, zoon van Louis Vivijs die het bombardement van de Boelckekazerne in Nordhausen overleefde, samen met Paul Baeten trouwens, was wel aanwezig. Het verslag over dit bombardement wordt uitvoerig uit de doeken gedaan op basis van de getuigenis in boekvorm van Halkin en Oleg Steenbrugge, die beiden integraal zijn verschenen op www.getuigen.be.
.Pieter Serrien vermeldt ook uiterst interessante getuigenissen uit het Dora-bulletin, tijdschrift van de vriendenkring Dora waaruit hij veel informatie heeft gehaald. Tien jaar geleden hebben we voorgesteld aan Albert Van Hoey, overlevende van Dora-Mittelbau en sinds decennia verantwoordelijke uitgever van het Dora-tijdschrift, dat nog altijd verschijnt trouwens (men kan zich abonneren) om het toegankelijk te maken op het internet.
Maar in het boek Elke Dag Angst gaat het in aanzet over de verschrikkelijke bombardementen met V1 en V2 waarbij in België officieel 6.500 doden vielen. Gezien dit een onderschatting is wordt het aantal door Pieter Serrien op 9.000 geschat. Het zijn stille getuigen, slachtoffers van het nationaalsocialisme dat nog na de bevrijding van België inhakte op de bevolking, meer speciaal die van Antwerpen, terwijl de slavenarbeiders onder andere in Dora Mittelbau gedwongen mee moesten werken aan de vervaardiging van de V2.
De Belgen werden er voor de logistiek ingeschakeld, groten uithakken, elektriciteit leggen, eerder dan in de productie zelf te werken. Op dat ogenblik besefte men nauwelijks waaraan men bezig was. Men hoorde wel langs de kanalen van verzet die ook in Dora-Mittelbau aanwezig waren, zo stelde Pieter Serrien, dat Luik en Antwerpen werden gebombardeerd, maar het was voor hen moeilijk om dat te verbinden aan de eigen dwangarbeid.
In België was het dan nog zo dat geen enkele berichtgeving mocht gebeuren in de pers over de plaats van de inslagen, ook niet toen Cinema Rex werd getroffen en er 567 doden vielen. Over de slachtoffers werd meestal gezwegen en de overlevenden, soms kinderen zonder ouders werden op andere plaatsen in het land bij families ondergebracht. België was bevrijd maar het was elke dag angst.
En waarom is er zo weinig aandacht gegeven aan de verwoestingen door de V1 en V2. Von Braun was de bedenker van het wapen. Van zijn bezoeken aan Dora Mittelbau kende hij de mensonterende omstandigheden van de productie en de duizenden doden die erbij gevallen zijn. Maar Amerika moest Von Braun hebben voor de eigen wapenontwikkeling en daarom werd niet al te veel misbaar gemaakt rond z’n rol in de productie en de verwoestingen van de V1.
Enkele dagen voor de bevrijding werd nog wraak genomen op het stadje Nordhausen (bij Dora) dat volledig platgebombardeerd werd, zo stelt Pieter Serrien. Er vielen 9.000 doden, evenveel als door de V1 en V2 in België. Bij die 9.000 waren ook 1.500 zieken die in de Boelcke-kazerne waren ondergebracht en mede slachtoffers werden van de Amerikaanse bombardementen. Zo brengt terreur altijd terreur mee, en de gewone mensen zijn dikwijls het slachtoffer. Die cirkel moet doorbroken worden, ook nu nog.
Toen ik het boek schreef waren er vele verslagen van bombardementen in Syrië in het nieuws en toen de terreur Frankrijk en België bereikte werd m’n onderzoek, dat toen in de eindfase was, wel erg levendig. Het boek is dan ook een gedocumenteerde oproep om de cycli van geweld te stoppen. Want elke terreur is het antwoord op een vorige terreur of gevoelen van onrechtvaardige behandeling of bestraffing.
In 2014 werd herdacht dat 70 jaar geleden de V1 op de Rex viel, zie Verslag 70 jaar V2 op Cinema Rex, maar er is in Antwerpen geen herdenkingstraditie opgezet rond de doden door de V-bommen.
We stelden vast dat de persbelangstelling voor de boekvoorstelling niet zichtbaar was, ook niet van ATV, (die dezelfde dag wel een reportage over het boek heeft vertoond) rond zo een specifiek Antwerps item dat goed gedocumenteerd is met filmfragmenten en het liedje van Wannes Van de Velde over Von Braun, we kunnen dat moeilijk begrijpen. Er waren enkele verontschuldigingen van politiekers en later op het jaar zal er nog een grote lezing rond gehouden worden, zo meldt Pieter ons nog. Ider die het wil kan zelf zo’n lezing opetten, en Pieter uitnodigen, voor meer info zie de website van Pieter Serrien.
Behoudens dat dit verregaande Antwerpse stilzwijgen over haar doden door het nationaalsocialisme zich inschrijft in de reeks van negeren en zwijgen: over de deportatie van 43 Deurnense agenten waarvan er 35 de dood vonden, vooral in Gross-Rosen, het reeds jaren afgelasten van de huldiging van een echte verzetsheldin in Auschwitz, Mala Zimetbaum die door Regine Beer regelmatig in herinnering werd gebracht, de weigering om een Stolpersteen te leggen voor een Deurnense agent die de deportatie niet overleefd heeft maar die als burger Bob Mendes heeft gered nadat hij al samen met z’n ouders was opgepakt. Er was in Antwerpen actieve medewerking van het stadsbestuur en de Vlaamse SS aan de jodenvervolging en de terreur tegen de weerstand. Maar het nog altijd voortdurende zwijgen over de slachtoffers van het nationaalsocialisme, zowel die van de V1 en V2 én de dwangarbeiders en gedeporteerden in de kampen oa Dora-Mittelbau klinkt alsmaar luider.
Pieter Serrien, nu al met z’n vierde boek probeert die leegte, die collectieve stilte van een onwillig stadsbestuur en wie ze vertegenwoordigen te doorbreken. Misschien kan het Vredescentrum zich ook verder toeleggen op het opbouwen van een herdenkingscultuur voor alle slachtoffers van het nationaalsocialisme, een cultuur die er nooit echt geweest is. Te beginnen met de plaatsing van Stolpersteine mogelijk te maken, zowel voor joodse als niet-joodse slachtoffers, zoals Jan De Ridder, Deurnense agent, waarvoor een aanvraag is ingediend bij het stadsbestuur maar geen toestemming werd gegeven.
Om deze en nog vele andere redenen is de aankoop, lezing en studie van het boek van Pieter Serrien meer dan gewenst. Het kan besteld worden langs www.pieterserrien.be. Ook het lied van Wannes van de Velde Von Braun kan op youtube beluisterd worden, voor de tekst (in het Antwerps), zie Von Braun tekst.
Voor een fotoverslag met ook enkele foto’s geplukt van de dia’s, zie het verslag over de boekvoorstelling met 40 foto’s: http://herinneringmemoire.be/verslagen/Serrien-Pieter/index.htm
Jan Hertogen,
www.herinneringmemoire.be
