De cijfers liegen er niet om, 93,1 procent van de bevraagde LGBTQ+ personen kwam reeds in aanraking met geweld vanwege hun seksuele of genderidentiteit. Studies als ‘Genoeg is genoeg’ en de jaarlijkse index van ILGA leggen het groeiende probleem van onveiligheid van LGBTQ+ personen pijnlijk bloot. Waar we als België grote stappen zetten naar wetmatige gelijkheid voor LGBTQ+ personen, daalt de tolerantie en veiligheid wereldwijd zowel maatschappelijk als politiek. Kijk bijvoorbeeld naar de politieke situatie in Oeganda, Italië en Polen, waar verworven rechten zoals het gelijkgestelde huwelijk worden afgenomen, of extreme straffen worden gestemd op  homoseksualiteit.

Ook dicht bij huis lijken we op sociaal vlak stappen achteruit te zetten. De sterk georganiseerde anti-genderbeweging heeft de aanval op transgender personen ook in België ingezet, waarschuwt Wel Jong in een persbericht. Maar het gaat breder volgens de organisatie: iedereen die op één of andere manier niet past in het traditionele, witte, cisgender en heteroseksuele plaatje krijgt het hard te verduren. De opkomst van extreemrechts legt een samenlevingsmodel op dat voordeel biedt aan slechts een klein deel van onze bevolking. Behoor je niet tot deze groep, dan val je uit de boot. Dat is niet hoe een samenleving zich dient te organiseren.

“Persoonlijk ervaar ik het nog niet zo hard omdat ik mijn omgeving zodanig gevormd heb dat ik in een bubbel zit”, vertelt Michiko Limanya, student kunst- en cultuurbemiddeling en naast spoken word-artiest en mede-organisator van het Gen-Zie-festival is die een van de drie woordvoerders van jongerenorganisatie Wel Jong. “Er zijn veel queer-personen in mijn omgeving en ook heel open minded-personen. Iemand die extreemrechts is kan niet in mijn omgeving komen.”

“Ik merk wel micro-agressie op. Er wordt vaak gesproken over geweld, dat gebeurt ook, maar in Brugge was er onlangs (12 maart, red.) nog een protest van Schild & Vrienden tegen dragqueens die gingen voorlezen voor kinderen. (Hierbij werd aan de ingang een spandoek ontrold met de tekst ‘Stop sexualising children‘ en mensen hielden borden omhoog met de tekst ‘Genderideologie = pedofilie’, red.) Micro-agressie gaat meer over hoe wij commentaar geven over mensen of hoe wij omgaan met bepaalde nieuwsberichten. Extreemrechts hier in België begint berichten en extreemrechtse idealen uit Amerika over te nemen en ook hier te verspreiden, zoals een ban proberen te plaatsen bij dragqueens of op rechten voor trans personen.”

De angstzaaierij uit politieke hoek werkt polarisatie tussen gemeenschappen in de hand, en daar wil Wel Jong een halt toe roepen. De tijd dringt volgens hen. De organisatie roept daarom op tot grootschalige samenwerking naar veiligheid en gelijkwaardigheid.

Michiko: “Het protest in Brugge tegen dragqueens die gingen voorlezen voor kinderen is een goed voorbeeld van angstzaaierij. Dit protest gaf verkeerde informatie mee, ook via social media-posts. Bijvoorbeeld door te zeggen dat kinderen die transgender zijn al een medische transitie ondergaan – misinformatie dat ook uit Amerika is overgenomen – terwijl dit volgens de wet voor kinderen helemaal niet mogelijk is. Op deze manier zijn zij andere mensen die onwetend zijn over het onderwerp, bang aan het maken. Nog een voorbeeld is dat er gezegd wordt dat queer-personen kinderen zouden groomen om queer te worden. Maar zelf als queer-persoon vind ik niet dat je queer ‘wordt’, je ‘bent’ het of je ‘bent’ het niet. Vanuit Wel Jong richten we ons op het meegeven van de juiste informatie aan mensen, want dat is dus vaak het probleem. Mensen zijn niet per se bang van queer-personen, maar zijn eerder onwetend hierover waardoor ze een angst ervaren.”

Word ruimtemaker!

Om hier verandering in te brengen en om iedereen uit te nodigen om zich bewust te worden van de ruimte die we innemen en delen met elkaar, start Wel Jong nu met hun jaarthema en campagne ‘Word ruimtemaker!’. Hierbij zal de jongerenorganisatie de komende jaren hun focus leggen op 3 speerpunten van ruimte.

‘Als eerste speerpunt willen we jongeren empoweren om ruimte te maken voor zichzelf, om op zoek te gaan naar wie ze zijn, hoe ze zich voelen, wie ze graag zien. Daarnaast willen we ook alle mensen rondom jongeren meenemen in het verhaal. Denk hierbij aan ouders, leerkrachten, jeugdwerkers etc.’, legt Wel Jong uit in hun persbericht over dit jaarthema. De organisatie spoort iedereen aan om zich bewust te worden van de ruimte die ze delen met anderen, zodat jongeren vooral ook jong kunnen zijn en in een veilige context kunnen opgroeien.

De laatste jaren gaat het maatschappelijk debat volgens Wel Jong meer dan ooit over ‘de ander’. ‘Hoe andere mensen dan ‘onszelf’ kijken naar de wereld. En wijzen we met de vinger naar iedereen die niet exact naar de wereld kijkt zoals we dat zelf doen. Wij vragen om de tijd en energie die we steken in het vingerwijzen, te gebruiken om te luisteren en stil te staan bij ons eigen aandeel. Want hoewel het niet je persoonlijke schuld is dat anderen zich onveilig voelen, kan je wel je verantwoordelijkheid nemen om beter te doen’, aldus de organisatie.

“Ruimte is voor mij vrijheid en eigenheid”, voegt Michiko hieraan toe. “Vrijheid om te zijn wie je bent en eigenheid, ofwel ‘uniek’ zijn, en je verder daarin kunnen ontwikkelen. Dat gaat alleen als er ruimte is. Als de ruimte klein is, kan je je niet verder ontwikkelen of überhaupt ontdekken. Er zijn bijvoorbeeld dingen binnen de queer-gemeenschap waar ik misschien niet direct iets mee te maken heb, maar ik ontdek zoveel door er wel naar te kijken en van anderen te leren.”

“Queer is voor mij het verleden, heden en de toekomst. Hiermee bedoel ik dat queer personen er altijd zijn geweest, vandaag er zijn en morgen ook. Vaak focussen mensen zich op de toekomst van queer personen. Wat ook noodzakelijk is, maar er wordt niet vaak gedacht aan het feit dat queer zijn niks nieuws is. In tegenstelling tot wat sommige mensen ons soms willen wijsmaken. Tijdens de aids-epidemie zijn wij bijvoorbeeld veel potentiële rolmodellen kwijtgeraakt, en we zouden dit nog steeds moeten blijven herdenken. Samen met de lesbische gemeenschap, die een hele grote hulp was tijdens die epidemie. Kortom, we moeten onze toekomst bespreken maar ook ons verleden blijven herinneren.”

“Dat er steeds meer safe-spaces komen of plekken die de moeite doen om in ieder geval ‘safer’ te worden, is fijn om te weten”, zegt Michiko. “Maar op straat voel ik me slechts half veilig omdat mensen mij beschouwen als cisgender vrouw – dit is op zich een privilege die ik heb – terwijl ik non-binair/trans ben. Ga ik naar een café, dan kies ik liever een specifiek café. Dat ik deze optie heb, is wel heel fijn.”

Hoe een ruimte dan veilig gemaakt kan worden? “Door openlijk te delen dat wij welkom zijn”, zegt Michiko. “Hoewel, niet alleen door dit te zeggen, maar door er echt aan te werken door bijvoorbeeld mensen die haatgedrag tonen weg te houden en hen te zeggen dat zij niet welkom zijn. Dus echt aantonen: ‘Kijk, jullie zijn welkom en om dit mogelijk te maken zorgen wij ervoor dat al het andere niet welkom is en wij jullie beschermen.’ Ik weet dat veel plekken graag zeggen dat iedereen welkom is, maar hoeveel doen ze daar echt voor?”

“En anderen kunnen een ally zijn in het creëren van veilige ruimtes door mensen aan te spreken en door grenzen te leggen zoals bijvoorbeeld huisregels opstellen waar de grenzen echt staan aangegeven, zodat je mensen eraan kan herinneren dat het daar vermeld staat”, benadrukt Michiko.

Wat mensen volgens Michiko verder kunnen doen, is zichzelf informeren. “Alhoewel er ook mensen zijn die gewoon altijd in discussie willen gaan. Dan heeft het weinig zin, want dat zou al je energie opslokken. Maar het is niet dat je tegen mensen met wie je niet in gesprek kan gaan, helemaal niks meer kan zeggen. Je kan wel kort aangeven dat wat diegene zegt niet ok is en dat de denkwijze niet acceptabel is. Eén zin is genoeg waarna je ook direct je grens kan aangeven en kan zeggen dat je er niet meer op in gaat en weg stapt. De energie die je dan nog over hebt kan je gebruiken bij mensen die wel open staan om te luisteren en misschien zelfs bij te leren.”

Als laatste speerpunt ziet Wel Jong het thema ruimte ook als de omgeving waarin we leven. Hierbij richten ze hun pijlen op beleidsmakers om hun boodschap mee te ondersteunen in hun verkiezingsprogramma 2024. Wel Jong vraagt daarom aan beleidsmakers om specifieke doelgroepen te versterken en te betrekken bij de opbouw van hun partijprogramma’s, om zich zo bewust te worden van systemen die steevast kansen om je veilig en gelijkwaardig te voelen ontnemen bij een groot deel van onze samenleving. Michiko: “De doelgroepen waar het om gaat zijn minderheden in het algemeen, waar de queer-gemeenschap deel van uit maakt, maar ook mensen van kleur, mensen met een migratie-achtergrond, of ook alleenstaanden en alleenstaande ouders aangezien veel rechten die gezinnen beschermen nadelig zijn voor hen.”

Wel Jong zal hierin hun rol opnemen als belangenbehartiger van LGBTQ+ jongeren door zich uit te nodigen bij de verschillende politieke partijen en samen met hun jongeren actuele noden op tafel te leggen. “Minderheden hebben deze onderdrukkende systemen wel door, maar mensen die er geen last van hebben niet”, verklaart Michiko. “Zij kunnen denken dat wij gewoon het ongeluk hadden om in deze positie te vallen. Terwijl, onderdelen van de identiteit van mensen kunnen ervoor zorgen dat zij te maken krijgen met bepaalde privileges of juist met discriminatie. Ik denk dat wij hiernaar moeten kijken, want door die onderdrukkingssystemen zijn bepaalde onderdelen van je identiteit een ‘voor-‘ of ‘nadeel’. En die onderdrukkingssystemen vind je in alles, in onderwijs, in de woningmarkt, werk, de gezondheidssector, buiten op straat. Voor mij persoonlijk is het belangrijk dat mensen die privileges ervaren van het onderdrukkingssysteem zich bewust worden van het feit dat het hier dus eigenlijk tegelijkertijd om een onderdrukkingssysteem gaat. Als zij zich hiervan bewust worden, hoeven ze niet per se hun privileges te verliezen, maar kunnen ze er wel mee voor zorgen dat iederéén het goed heeft. Ik geloof niet dat wij mensen moeten onderdrukken om zelf hogerop te komen.”

30 jaar aan ruimtemakers

In 2024 bestaat Wel Jong 30 jaar. Dat betekent 30 jaar aan LGBTQ+ jongeren die ruimte maken voor, door en met andere jongeren. In die tijd zijn er enorme inspanningen gedaan in het onderwijs, de zorg, het jeugdwerk en ook binnen erg veel gezinnen, om ervoor te zorgen dat LGBTQ+ personen vandaag zo goed mogelijk zichzelf kunnen zijn. Voor Wel Jong blijft de missie overeind, want ondanks al deze inspanningen blijven de welzijnscijfers bij LGBTQ+ personen volgens de organisatie erg onder druk staan.

Bron: Wel Jong vzw

Om hun boodschap naar buiten te brengen zal Wel Jong hun team van woordvoerders uitbreiden met 3 nieuwe gezichten. Michiko Limanya dus, en daarnaast ook Remus Verwimp en Janne Gilis versterken Senne Misplon en Daniel Mariën als jongerenwoordvoerders. Zo voegt de organisatie de daad bij het woord door jongeren een voortrekkersrol te geven in de uitbouw van hun organisatie.

“Ik ben heel blij dat ik mijn stem kan gebruiken voor andere mensen”, benadrukt Michiko. “Ik heb dit altijd willen doen omdat ik het zelf vroeger niet had. Wat ik wil doen is andere jongeren ondersteunen in het ontdekken en verder ontwikkelen van hun identiteit. En zoals ik hierboven al noemde, wil ik bijdragen aan het correct informeren over de gemeenschap, zowel aan jongeren als aan de omgeving.”

Senne is ook een van de jongerenwoordvoerders van Wel Jong: “Te vaak wordt er over ons en niet met ons gesproken. Zo worden trans personen ontmenselijkt in het hele verhaal. Ik wil meer ruimte maken voor menselijkheid, meer empathie en bovenal meer luisteren naar de mensen over wie het gaat. Ik wil een plek aan tafel en niet aan de zijlijn.”

En ook Remus, die als 16-jarige nog op de middelbare school zit, is jongerenwoordvoerder voor Wel Jong geworden: “Ook jonge LGBTQ+-jongeren verdienen een veilige en ondersteunende omgeving waarin ze zichzelf kunnen ontdekken en ontwikkelen. Als jongeren ruimte krijgen om te groeien en elkaar te ontmoeten, kunnen ze zichzelf uiten en ontwikkelen tot zelfverzekerde individuen. Samen creëren we ruimte om te groeien en bloeien voor lgtbq+ jongeren.”

“Voor mij gaat het bij ruimte vooral om twee dingen”, aldus Remus, “aangezien ik me in mijn activisme vooral wil focussen op jongeren die queer of transgender zijn. Ten eerste gaat het voor mij om mentale ruimte omdat er vaak vergeten wordt welke invloed transgender of gay zijn heeft op je mentale ruimte. Vaak is dit iets heel stressvol, zeker tijdens de puberteit. Je ziet mensen in je klas zich ontwikkelen op een bepaalde manier en jij hebt het gevoel dat je er niet bij past. We moeten erop letten dat onze LGBTQ+ jongeren ook mentaal de ruimte hebben om zich goed in hun vel te voelen.”

“Ten tweede”, gaat Remus verder, “vind ik het belangrijk om letterlijk de ruimte te hebben, als in plek maken op school om uit de kast te komen, om te praten over het onderwerp. En dat dit initiatief niet altijd vanuit de LGBTQ+jongeren zelf moet komen, maar dat er ook armen uitgereikt worden die voorstellen om erover te praten. Dat bijvoorbeeld tijdens de les SO de leerkracht een inleiding geeft en er plek is voor een gesprek rond dat onderwerp. Ik denk dat dat nog te weinig wordt gedaan: echt de ruimte geven om erover te praten.”

“Om ruimtes veilig te maken zijn weeral twee dingen te belangrijk”, benadrukt Remus. “Ten eerste informeren. Ik denk dat veel dingen die LGBTQ+ personen onveilig doen voelen niet voortkomen uit slechte bedoelingen maar uit onwetendheid. Hoe vaak ik nog de opmerking krijg: ‘Oh gay, kan ik dat overkrijgen?’. Ook van 16-jarigen hoor ik dit nog altijd. Door mensen te informeren kan je een ruimte veiliger maken. Ten tweede is het belangrijk om een ruimte toegankelijk te maken. Bijvoorbeeld door genderneutrale toiletten te maken, of bij een naamsticker die je op een event krijgt de optie te bieden om ook je voornaamwoorden erbij te schrijven. Op die manier maak je die ruimtes ook toegankelijk voor mensen die twijfelen over hun gender of hun geaardheid. Een ander goed voorbeeld is dat op school rond moederdag de leerkracht aan de leerlingen zou vragen voor hoeveel moeders of vaders zij een kado willen maken.”

“Zelf voel ik me op mijn school wel veilig, want ik zit op een heel open school. Op de sportclub is het voor mij als transpersoon een pak moeilijker. Daar voel ik me niet veilig in de ruimte om openlijk trans te zijn. Als ik er een dag niet ben, kan ik daar niet zeggen dat dit is omdat ik naar het ziekenhuis ben om mijn hormonen te vernieuwen. Dit vind ik wel heel storend. Op school kan ik dat gelukkig wel.”

“Maar ook op straat is het vaak inschatten of het er veilig is of niet. Dat vind ik erg moeilijk. Als ik uitga heb ik vaak geen zin om na te moeten denken of ik in de wijken waar ik doorheen wandel wel of niet hand in hand met mijn vriend kan stappen. Ik vind het vermoeiend om vaak te moeten inschatten welke ruimte veilig is en welke niet. Gelukkig zijn er al veel safe spaces, maar nog niet overal. Als ik uit een gay bar kom moet ik weer even terug de klik maken dat het niet overal zo tolerant is. Qua veilige ruimtes zijn we er nog niet. Alhoewel, in een ideale wereld zijn er natuurlijk helemaal geen veilige ruimtes nodig.”

Je kan de verhalen van Wel Jong en hun woordvoerders blijvend volgen via hun Instagram en website.