Donoren van humanitaire en ontwikkelingshulp spenderen proportioneel meer geld aan landen die ze politiek en militair belangrijk vinden terwijl ze even grote noden in andere landen negeren.

In een nieuw rapport ‘Whose aid is it Anyway’, meldt de internationale organisatie Oxfam dat miljarden euro’s in internationale hulp die de levens van mensen in de armste landen ter wereld hadden kunnen veranderen eigenlijk uitgegeven worden aan niet duurzame, dure en soms zelfs gevaarlijke hulpprojecten. De internationale donorregeringen gebruiken immers hulp om hun eigen politiek beleid en veiligheidsdoelstellingen op korte termijn te ondersteunen.

Harten winnen…
Sinds 2001 is er een toenemende trend waarbij hulp gebruikt wordt om ‘harten te winnen’ in conflictgebieden. Jammer genoeg wordt deze hulp slecht onthaald, is ze inefficiënt en maakte ze in sommige gevallen van de begunstigden en humanitaire medewerkers net doelwitten, zei Oxfam. Deze vorm van hulp laat vaak de armste mensen in de kou en vervaagt op een gevaarlijke manier de grens tussen civiele en militaire activiteiten.

Het rapport zei dat in 2010 225 humanitaire medewerkers gedood of ontvoerd werden of gewond raakten tijdens gewelddadige aanvallen. In 2002 waren er dat 85. Dit bewijst voor een groot deel dat een stijgend aantal medewerkers in gevaarlijke plaatsen werkt , maar statistieken tonen ook aan dat het een gevolg is van een verhoging in politiek gemotiveerde aanvallen. De onafhankelijkheid van humanitaire medewerkers wordt gecompromitteerd als de lokale bevolking hen begint te beschouwen als een hulpmiddel van het leger. “Hulp zal alleen de harten veroveren van mensen als die verschilt van militaire doelstellingen en als die hulp armoede en lijden vermindert. Er worden geen harten veroverd door het aanpakken van veiligheidsproblemen van de donoroverheden op korte termijn”, zei de auteur van het rapport Mike Lewis.

… En politiek scoren
Het rapport zegt dat terwijl de internationale hulpstromen stegen tussen 2001 en 2008, 40% van dat geld uitgegeven werd in slechts twee landen, Afghanistan en Irak. De rest, zei Oxfam, werd verdeeld over 150 andere arme landen.

“We zien een verontrustende trend waarbij donoren hulp gebruiken om politiek te scoren in plaats van te kijken naar het grote geheel om armoede te bestrijden”, zei Mike Lewis. “Efficiënte hulp redt levens, vermindert armoede, bouwt de gezondheids – en onderwijssector op en versterkt de economie van armere landen. Hulp gericht op politieke en militaire doelstellingen op korte termijn bereikt de armste mensen niet en bouwt ook geen langdurige veiligheid op in fragiele staten en uiteindelijk ook niet voor de donoren.”

In Afghanistan hebben de VS en andere NAVO-landen miljarden dollars uitgegeven aan dure en niet-duurzame QIP’s (quick impact projects) bedoeld om lokale steun te winnen. Maar de Afghanen zelf zien dat soort projecten (bv. Bruggen, waterputten, schoolgebouwen, …) vaak het doelwit worden van aanvallen van de Taliban. De NAVO-trainingen blijven Afghaanse troepen aanmoedigen om humanitaire hulp te beschouwen als een beloning voor het geven van strategische informatie. De NAVO veroordeelde deze praktijken nochtans zelf in 2004 en zou deze praktijken verbieden.

Hulporganisaties beter geschikt
De politisering en militarisering van hulp maakt het hulporganisaties veel moeilijker om hulp te bieden op sommige plaatsen, toont het rapport aan. In Somalië is de humanitaire hulp van de VS, voorheen de grootste bron van hulp voor Somalië, tussen 2008 en 2010 tot een achtvoud herleid. Dit kwam doordat de regering van de VS gewapende groepen die het grootste deel van centraal – en zuid-Somalië controleren, had opgelijst als terroristen. Ze stopten daarop geld te geven aan hulporganisaties als die niet konden garanderen dat de hulp de gewapende groepen niet zou bereiken.

Het rapport meldt dat sommige donoren ook hun militaire hulp verhogen als reactie op grote noodsituaties. Oxfam ontkent niet dat het leger een cruciale rol kan spelen in de dagen die volgen op een humanitaire crisis (vooral voor de bevoorrading van transport en door een veilige omgeving te creëren) maar merkt op dat hulporganisaties beter geschikt zijn om mensen tijdens rampen van voedsel, medische zorgen en steun in levensonderhoud te voorzien. Evaluaties van noodhulpoperaties van de Rwandese vluchtelingencrisis in 1994 tot de Tsunami in 2005 suggereren dat het leger wel 8 keer duurder kan zijn om in basisvoorzieningen te voorzien in vergelijking met civiele alternatieven.

MEER INFO: Lees hier het volledige rapport: ‘Whose aid is it anyway’

EXTRA INFO:

• Sinds 2001 heeft de bevolking van de Democratische Republiek Congo in het beste geval 10 dollar per jaar gekregen aan humanitaire hulp. De bevolking van Irak, een veel rijker land, kreeg meer dan twaalf keer dat bedrag.

• In Frankrijk gaat het merendeel van de hulp al langer naar Franstalige Afrikaanse landen, geselecteerd op basis van een mix van strategische belangen en historische banden. Hoewel de hulp ook gebaseerd wordt op de noden van het land, worden de begunstigde landen nog altijd expliciet geselecteerd op basis van bepaalde ‘belangencriteria’, inclusief het belang voor de nationale veiligheid en antiterrorismedoelstellingen van Frankrijk.

• Er is ook positiever nieuws! In 2010 ging 17% van het humanitaire hulpbudget van ECHO, dat 2 miljard dollar bedraagt, naar ‘vergeten crisissen’ die nauwelijks nog politieke of media-aandacht krijgen: van de duizenden ontheemden in de Centraal- Afrikaanse Republiek tot de Sahrawivluchtelingen in Algerije.