Bij FAIRWORK Belgium wekt dat geen verwondering. De arbeidsmarkt doet systematisch beroep op EU en niet EU-werknemers, al dan niet met een legaal statuut. De schending van hun arbeidsrechten én de arbeidsongevallen zijn al even systematisch. Het is daarom hoog tijd om het huidige arbeidsmigratiebeleid van de verschillende gewesten grondig te evalueren. Meer inzetten op werknemersbescherming is alvast een must.
Waarom stimuleert het huidige arbeidsmigratiebeleid sociale dumping?
Media berichten vaak over het feit dat er geen Belgische werknemers te vinden zijn voor bepaalde jobs. Of dat via detachering werken zoveel goedkoper is voor de werkgevers omdat ze daardoor aan de Belgische sociale zekerheidsbijdragen kunnen ontsnappen. Dat klopt, maar is niet het hele verhaal. Detachering wordt steeds vaker gebruikt om ook werknemers van buiten de EU aan te werven. Dat is mogelijk sinds 1994 door het arrest Vander Elst van het Europese Hof.
Gevolg van dat arrest is dat bijvoorbeeld een Pools bedrijf binnen het kader van het Pools arbeidsmigratiebeleid een Oekraïner in dienst kan nemen. Als dit Poolse bedrijf dan via detachering naar België komt om hier werken uit te voeren dan kan de Oekraïense werknemer ingezet worden in België.
“Een werkgever belde ons met de vraag hoe hij een Oekraïense werknemer die hij via zijn onderaannemer leerde kennen, rechtsreeks bij hem in dienst kon nemen.” zegt Jan Knockaert coördinator bij FAIRWORK Belgium. “Dat is onmogelijk” vervolgt hij. “Maar die werknemer verdwijnt daarom niet. De kans is groot dat hij hier blijft werken zonder dat de sociale bijdragen in België worden betaald, ondanks dat de werkgever dit initieel wou.”
De oorzaak van deze praktijk zit volgens FAIRWORK Belgium ingebakken in het huidige arbeidsmigratiebeleid dat bijzonder selectief is. Het staat enkel open voor hoogopgeleide werknemers (lees werknemers met een hoog loon), actief zijn in een beperkte lijst van knelpuntberoepen of in een uitzonderingssituatie terechtkomen.
Het arbeidsmigratiesysteem toont nog wel meer systeemfouten en hiaten zoals blijkt uit het FAIRWORK Belgium jaarverslag 2020. De gebrekkige aandacht voor de specifieke precariteit van arbeidsmigranten zorgt voor kwetsbaarheid en versterkt praktijken van uitbuiting. Werkgevers kunnen te makkelijk aan hun verantwoordelijkheden ontsnappen.
Het is daarom hoog tijd om het arbeidsmigratiebeleid in alle Belgische regio’s grondig te evalueren en te herdenken. We pleiten voor een arbeidsmigratiebeleid dat vertrekt vanuit het perspectief van de arbeidsmigrant en de arbeidsrechten, niet vanuit de vraag: hoe kunnen ze de werkgever het minst kosten. Door meer legale arbeidsmigratie mogelijk te maken – zoals in Zweden en Portugal – vermindert het risico voor de werknemers.
