medialens.org, De Britse onafhankelijke, progressieve mediawaakhond analyseerde in het artikel ‘How Dare You!’ The Climate Crisis And The Public Demand For Real Action (30 september 2019), de bevooroordeelde en soms vijandige reacties op de toespraak van Greta Thunberg in de gevestigde Britse media. Zij stelt vast dat de heersende elite zich schrap zet en alleen massale mobilisatie van de bevolking de zaak kan keren.

De werkelijkheid botste vorige maand in een opmerkelijke aflevering van HardTalk met de BBC-versie van valse consensus. Roger Hallam, mede-oprichter van Extinction Rebellion, was grimmig eerlijk over de buitengewone toestand van de mensheid ten aanzien van de klimaatineenstorting en weigerde te bezwijken onder ongelovige vragen van presentator Stephen Sackur. Het onvermogen van Sackur om te begrijpen dat we ons al in een klimaatnoodtoestand bevinden en dat grote veranderingen nu noodzakelijk zijn om een maatschappelijke ineenstorting te voorkomen, was voor iedereen duidelijk te zien. Zijn wijze van interviewen trachtte Hallam aan de BBC-kijkers te presenteren als een gevaarlijke revolutionair, die om verwrongen ideologische redenen trachtte het kapitalisme de nek om te draaien.

Sackur: ‘U wilt het kapitalistische systeem, zoals wij dat kennen, ten val te brengen, klopt dat?

Hallam: ‘Het kapitalistische systeem zal door zichzelf vernietigd worden. Het kapitalistische systeem vreet zichzelf op.’

Sackur: ‘Nou, nee, het punt over uw …’

Hallam: (Onderbreekt): ‘Laat me dit punt duidelijk maken. Het kapitalistische systeem – het wereldwijde systeem waar we ons in bevinden – zit in een zelfvernietigingsproces, en het zal zichzelf in de komende tien jaar vernietigen. De reden hiervoor is dat ze het klimaat vernietigt. Het klimaat is nodig om voedsel te verbouwen. Als je geen voedsel kan verbouwen, zal er honger en sociale ineenstorting plaatsvinden. Wat op dit moment het probleem is, is dat mensen in de elites, mensen in de BBC, en mensen in de overheidssector, niet schijnen te kunnen begrijpen wat er werkelijk gebeurt. De kern van de zaak is, dat als je naar buiten gaat en praat met gewone mensen op straat, ze hiervan op de hoogte zijn. En daarom beginnen honderdduizenden mensen over de hele wereld actie te ondernemen …’

Sackur: (Onderbreekt): ‘Ik begrijp wat u [zegt], vanuit uw perspectief op het klimaat hier sprake is van een noodtoestand. Die vindt nu plaats en we moeten reageren.’

Hallam: (Onderbreekt): ‘Nee, ik denk niet dat u het heeft [begrepen].’

Zoals Hallam in het interview al aangaf, toont ‘harde wetenschap’ aan dat, zoals het er nu voorstaat, miljarden mensen in de komende decennia zullen sterven als gevolg van de klimaatcatastrofe. William Rees, emeritus professor menselijke ecologie en ecologische economie aan de University of British Columbia, en de opsteller van het concept van de ‘ecologische voetafdruk’, is het daarmee eens. Hij voegde er ronduit aan toe:

‘De mensheid is letterlijk bezig de ecosfeer om te zetten in menselijke lijken, wonderbaarlijke hoeveelheden culturele artefacten en enorm veel grotere hoeveelheden entropisch afval. (Dat is waar tropische ontbossing, het instorten van de visserij, de snelle afname van de biodiversiteit, de vervuiling van de oceanen, klimaatverandering, enz. allemaal over gaan).’

Eerder dit jaar, merkte Noam Chomsky op dat:

‘Binnen een paar generaties, een georganiseerde menselijke samenleving niet meer kan overleven.’

Als de mediabedrijven structureel in staat waren te reflecteren op de werkelijkheid, zou dit voortdurend voorpaginanieuws zijn:

‘Elke [krant] zou elke dag een schreeuwende kop moeten hebben die zegt dat we op weg zijn naar de totale catastrofe. […] Dat moet voortdurend worden ingeprent in de hoofden van mensen. Immers, er heeft in de menselijke geschiedenis nog nooit zoiets als dit plaatsgevonden. De huidige generatie moet een beslissing nemen over de vraag of de georganiseerde menselijke samenleving nog een paar generaties zal overleven, en het moet snel gebeuren, er is niet veel tijd. Dus is er geen tijd voor getreuzel en om de hete brei heen draaien. En het zich terugtrekken van [de VS] uit de onderhandelingen in Parijs moet worden beschouwd als een van de ergste misdaden in de geschiedenis.’

Het uitsterven van de mens binnen honderd jaar is een reële mogelijkheid. Een enorme toename van de algemene bezorgdheid, die regeringen onder vastberaden druk zet om de koers drastisch te veranderen, is dringend nodig. De klimaatstakingen, waaraan zeven miljoen mensen afgelopen vrijdag (27 september 2019) deelnamen, voor een groot deel geïnspireerd door het voorbeeld van de 16-jarige Greta Thunberg, moeten nog verder worden opgevoerd, waarbij echte verandering moet worden geëist; geen aanpassingen van een fundamenteel destructief systeem dat uit elkaar valt, mensen en tal van andere soorten met zich meeslepend.

Zoals Thunberg vorige week de wereldleiders bij de VN in New York gepassioneerd toesprak, in een krachtige mix van emotie en rede:

‘Mensen lijden. Mensen sterven. Hele ecosystemen storten in. We staan aan het begin van een massale uitsterving. En het enige waar jullie over praten is geld en sprookjes van eeuwige economische groei. Hoe durf je! […] Hoe durf je te doen alsof dit kan worden opgelost met Business-as-usual en een aantal technische oplossingen.’

De toespraak van Thunberg gaf voedsel, alweer, aan slecht onderbouwde beweringen dat ze wordt gemanipuleerd of gebruikt als een uithangbord voor neoliberalisme, ‘groen’ kapitalisme of ‘Neo-feodalisme’. Jonathan Cook schreef in een overtuigende uithaal naar de cynische beweringen tegen haar, waaronder sommige van links:

‘Thunberg is geen ‘Wonder Girl’. Ze zal door deze verraderlijke wateren moeten navigeren zo goed als ze kan, beslissen wie echt wil helpen, wie probeert om haar zaak te saboteren, en met welke partners ze zich kan veroorloven om samen te werken. Zij en soortgelijke bewegingen zullen fouten maken. Dat is hoe het met sociale protesten altijd gaat. Dat is ook hoe ze zich ontwikkelen.’

Cook voegde daaraan toe:

‘Mocht Thunberg door westerse elites worden ingelijfd, bewust of niet, dan is het uiterst betuttelend om aan te nemen dat de vele miljoenen, jongeren zowel als ouderen die zich bij de klimaatstakingen aansluiten, niet in staat zijn om haar coöptatie te doorzien of vast te stellen dat ze de weg kwijt is. De mensen die dit argument gebruiken, veronderstellen dat alleen zij het rechte pad kunnen aanwijzen.’

De angst van de elite voor het volk

Ondanks aanzienlijke “mainstream” aandacht voor klimaatactivisme in 2019, zullen eisen van de bevolking om fundamentele veranderingen aan te brengen in de wereldeconomie, waarschijnlijk blijven worden genegeerd, verdraaid of bespot. Immers, de meer extremistische elementen in de mediabedrijven zijn geneigd tot angstzaaien over de vermeende gevaren – d.w.z. voor rijkdom en macht – bij het invoeren van significante veranderingen in de samenleving. Zo waarschuwde bijvoorbeeld Ambrose Evans-Pritchard, de economieredacteur van The Daily Telegraph somber:

‘De groene Taliban zal onze liberale orde wegvagen als we geen greep krijgen op de klimaatverandering.’

‘We hebben een keuze. Ofwel we bestrijden de op hol geslagen klimaatverandering met de liberale marktpolitiek en de kapitalistische creativiteit, of we ruimen het veld voor de Malthusianen en de groene Taliban.’

Een redactioneel commentaar in de Telegraph bespotte vorige week de klimaatbeweging:

‘Deze klimaatstaking is een grap. Kinderachtig socialisme zal het milieu niet helpen.’

De establishmentkrant maakte demonstranten uit voor ‘economische analfabeten’ en verwierp hun ‘Luddistische* oorlog tegen het kapitalisme’ (*Luddisten: Engelse textielarbeiders die zich begin 19e eeuw tegen mechanisering verzetten. noot vertaler).

Dit is de voorraad cliché-beledigingen, waarvoor schijnbaar geen verklaring of rechtvaardiging nodig zijn. Het is een feit dat er vrijwel geen inhoudelijke verslaggeving of discussie is over het kapitalisme als een basisoorzaak van de klimaatcrisis, en dat het aanstuurt op zijn eigen ondergang, waar Roger Hallam op wees bij HardTalk van de BBC – eigenlijk een uitzonderlijke opmerking.

Een illustratief voorbeeld: een onderzoek van de ProQuest krantendatabase op 26 september, dat de afgelopen zeven dagen besloeg, leverde 2.075 vermeldingen op van ‘Greta Thunberg’. Maar slechts 21 daarvan bevatten het woord ‘kapitalisme’. En daarvan maakten slechts vier, inhoudelijke kritische opmerkingen over het kapitalisme: een artikel op The Canary website, een stuk uit de Irish Times dat Naomi Klein citeert, een artikel in de Kashmir Times, en een opiniestuk in Free Press Journal, gevestigd in Mumbai, India. Met andere woorden, verwaarloosbaar weinig; en niet één in een voorname krant in het VK.

Maar tevens haten mediabedrijven en politieke leiders het denkbeeld van een geïnformeerd publiek dat echte maatschappelijke verandering eist. Vergeet niet de recente erkenning van voormalig premier David Cameron dat hij in paniek was geraakt over een mogelijke ‘Ja’ uitslag in het Schotse referendum over onafhankelijkheid in 2014. Toen uit een YouGov peiling bleek dat de ‘Ja’ campagne voor stond, raakte hem dat ‘als een stomp in de maagstreek’ en leidde tot ‘een toenemend gevoel van paniek’.

Of denk aan de consternatie van Tony Blair, die premier was in de aanloop naar de invasie van Irak in 2003. Hij was zo bezorgd over de publieke weerstand tegen de komende oorlog dat hij George Bush vertelde dat de VS misschien door moest gaan zonder deelname van het VK. Ian Sinclair, auteur van het boek, ‘The March That Shook Blair: An oral history of 15 February 2003’, verschenen in 2013, zei:

‘Het is belangrijk om te onthouden hoe dichtbij en hoe ver de anti-oorlogsbeweging is gekomen om Blair in die periode de stuipen op het lijf te jagen en het bijna voor elkaar kreeg de deelname te stoppen.’

Sinclair wijdde uit:

‘Op 9 maart 2003 dreigde de minister van ontwikkelingssamenwerking Clare Short af te treden en er was grote bezorgdheid bij Blairs vertrouwelingen dat de regering de stemming in het parlement over de oorlog niet zou winnen. Toen Washington verontrustende berichten van hun ambassade in Londen ontving, was zij zo bezorgd over het standpunt van Blair dat president Bush op 9 maart zijn nationale veiligheidsadviseur Condoleezza Rice vertelde “we kunnen de Britse regering niet laten vallen vanwege deze beslissing over de oorlog.” Bush telefoneerde toen naar Blair en stelde voor dat het VK kon besluiten niet mee te doen met de eerste invasie en een andere manier vinden om deel te nemen.’

Hij ging verder:

‘Twee dagen later was wat bekend is geworden als ‘Wobbly Tuesday’ – ‘het dieptepunt van de crisis voor de heer Blair’, volgens de Sunday Telegraph. Hetzelfde artikel verklaarde dat het ministerie van defensie “verwoed bezig was met de voorbereiding van eventuele plannen om Britse troepen volledig ‘los te koppelen’ van de militaire invasie in Irak en hun rol af te zwakken naar latere fasen van de campagne en vredeshandhaving.” The Sunday Mirror meldde dat minister van defensie Geoff Hoon de Amerikaanse minister van defensie Donald Rumsfeld had gebeld en “de politieke problemen die de regering had met zowel Kamerleden en de bevolking benadrukte.” Een uur later hield Rumsfeld een persconferentie en legde uit dat Groot-Brittannië niet zou worden betrokken bij de invasie. De regering raakte in paniek. Blair “ging uit zijn dak”, aldus Alastair Campbell.’

Sinclair stelt dat, hoewel de invasie van Irak doorging:

‘Het belangrijk is om te begrijpen hoe dicht de anti-oorlogsbeweging bij het uit de rails laten lopen van de Britse deelname aan de invasie van Irak kwam.’

‘Het is terecht om bang te zijn’

Daarom moeten we moed putten uit het groeiende publieke bewustzijn en de vastberadenheid om te handelen ten aanzien van de klimaatcrisis. Een recente opiniepeiling toonde aan dat, in zeven van de acht onderzochte landen, de klimaatcrisis wordt gezien als ‘de meest belangrijke kwestie’ waar de wereld mee wordt geconfronteerd, vóór migratie, terrorisme en de wereldwijde economie.

Ten minste driekwart van het publiek is het erover eens dat de wereld wordt geconfronteerd met een ‘klimaatcrisis’, met een ineenstorting van het klimaat die de kans loopt ‘extreem gevaarlijk’ te worden. In het Verenigd Koninkrijk is 64 procent het eens met de stelling ‘de tijd dringt om de planeet te redden’ en slechts 23 procent van het land denkt dat de regering voldoende maatregelen neemt.

Er is inderdaad nog maar weinig tijd, net zoals de omvang van de crisis steeds duidelijker wordt. De vooraanstaande klimaatwetenschapper Stefan Rahmstorf waarschuwde via Twitter:

‘Klimaatsceptici en ontkenners hebben vaak wetenschappers beschuldigd van het overdrijven van de dreiging van klimaatverandering, maar de bewijzen tonen aan dat ze niet alleen niet hebben overdreven, ze hebben het onderschat.’

Hij verwees naar een stuk in Scientific American, getiteld ‘wetenschappers hebben het tempo van de klimaatverandering onderschat’. De auteurs van het artikel, waaronder de gerenommeerde wetenschapshistoricus Naomi Oreskes, waarschuwden:

‘Klimaatverandering en de gevolgen ervan vinden sneller plaats dan wetenschappers eerder hebben gedacht.’

Als op afspraak waarschuwde een nieuw belangrijk rapport van het ‘Intergovernmental Panel on Climate Change'(IPCC) dat de zeespiegel zou kunnen stijgen met maar liefst een meter voor het einde van de eeuw. Professor Jonathan Bamber, directeur van het ‘Bristol Glaciology Center’ aan de Universiteit van Bristol, zei:

‘De zeespiegelstijging wordt verwacht door te gaan, ongeacht het uitstootscenario en voor iets dergelijks als business-as-usual ziet de toekomst voor gemeenschappen aan laaggelegen kusten er zeer somber uit. De gevolgen zullen door ons allemaal worden gevoeld.’

Erger nog, professor Peter Wadhams, hoogleraar in de oceaanfysica aan de Universiteit van Cambridge, waarschuwde dat het rapport geen melding heeft gemaakt van de ‘zeer ernstige bedreiging’ van methaan uit de zeebodem van het Arctische continentale plat als de permafrost ontdooit, waarbij grote hoeveelheden krachtige broeikasgassen vrijkomen.

In een artikel voor het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Nature, legde advocaat Farhana Yamin uit waarom ze begonnen is met burgerlijke ongehoorzaamheid na drie decennia van milieu-advocatuur ten behoeve van het IPCC, de Verenigde Naties en anderen:

‘De wereldwijde economie moet fundamenteel worden omgevormd tot een kringloopsysteem dat minder middelen gebruikt en gebaseerd is op hernieuwbare technologieën. De tijd voor halve maatregelen is opgeraakt – zoals duidelijk blijkt uit de speciale IPCC-rapportage uit 2018 over de effecten van een 1,5° C stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur. Daarom heb ik ervoor gekozen om gearresteerd te worden.’

In april lijmde Yamin haar handen met superglue vast aan de stoep voor het hoofdkantoor van Shell in Londen, omringd door talrijke politieagenten. Toen ze eenmaal losgemaakt was, werd ze gearresteerd voor het veroorzaken van vernielingen.

Ze verklaarde:

‘De huidige vorm van kapitalisme is giftig voor het leven op aarde.’

Men zou evengoed die drie woorden, ‘huidige vorm van’ kunnen verwijderen.

Yamin ging verder:

‘Inmiddels zou je me geklasseerd kunnen hebben als een extremist, die hier loopt op te scheppen over haar midlife flirt met de barricades. Gepraat over onrecht, verwoesting, noodhulp en de noodzaak van een radicale verandering is ver verwijderd van de neutrale vocabulaire gebruikt door de wetenschappelijke gemeenschap in tijdschriften zoals Nature. Maar deze schijnbaar emotionele termen passen bij de feiten van nu – en ze brengen verandering teweeg. Ik wordt liever gelabeld als ideologisch dan de bevolking te misleiden in de richting van zelfgenoegzaamheid.’

Hoe lang duurt het nog voordat andere, nog hogere figuren ‘de straat op gaan’, figuurlijk of anderszins, om echte verandering op te eisen? Professor Sir David King, voormalig hoofd wetenschappelijk adviseur van de regering, vertelde onlangs aan BBC milieu-analist, Roger Harrabin, dat het snellere tempo van de klimaatverandering, tezamen met een toenemend aantal extreme gebeurtenissen, ‘eng’ is. Hij legde uit:

‘Het is terecht om bang te zijn. We voorspelden dat de temperaturen zouden stijgen, maar we hebben dit soort extreme gebeurtenissen, zo snel, niet zien aankomen.’

Andere wetenschappers die door de BBC benaderd werden herhaalden de emotionele taal van King. Jo Haigh, professor in de Fysica aan het Imperial College London zei:

‘David King is terecht bang – ik ben ook bang.

‘Wij doen de analyse, we bedenken wat er gaat gebeuren, dan publiceren we dat op een zeer wetenschappelijke manier.

‘Dan hebben we daarop een menselijke reactie … en het is eng.’

Gerald Meehl, een oudere wetenschapper bij het Amerikaanse ‘National Center for Atmospheric Research’ in Boulder, Colorado, waarschuwde:

‘Ik voel een verlammende onvermijdelijkheid vanwege dit alles.’

‘Het is alsof je 40 jaar lang een locomotief op je ziet afkomen – je kon hem zien aankomen en zwaaide met waarschuwingssignalen, maar was niet bij machte hem te stoppen.’

Harrabin van de BBC merkte op:

‘Slechts enkele van de wetenschappers die we hebben benaderd, hadden er vertrouwen in dat regeringen zouden doen wat nodig was om het klimaat op tijd te redden.’

Dit zou zo schokkend moeten zijn dat, om het punt van Noam Chomsky te herhalen, kranten waarschuwingen van wetenschappers over het klimaat elke dag met grote koppen op de voorpagina’s zouden moeten zetten, evenals benadrukken dat zelfs de over het algemeen voorzichtige leidende wetenschappelijke deskundigen er weinig vertrouwen in hebben in dat de overheid de nodige maatregelen neemt om de ergste effecten van klimaatchaos te vermijden.

De VN heeft al gewaarschuwd dat de klimaatcrisis de “grootste bedreiging voor de mensenrechten” is. Als de VN had gewaarschuwd dat Iran, Rusland of China de “grootste bedreiging voor de mensenrechten” was, dan zou de berichtgeving algemeen zijn, met enorme krantenkoppen en vooraanstaande commentatoren die schreeuwden:”er moet iets gebeuren!”.

Michelle Bachelet, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, vertelde de VN-raad voor de Mensenrechten in Genève eerder deze maand:

‘De economieën van alle volkeren, de institutionele, politieke, sociale en culturele structuur van elke staat, en de rechten van al uw bevolkingen, en toekomstige generaties, zullen [door de klimaatverandering] worden beïnvloed.’

Ze stelde ook aanvallen op milieuactivisten aan de kaak en het misbruik en de bedrieglijke beschuldigingen die naar Greta Thunberg werden geslingerd (die Thunberg zelf moedig heeft weerlegd).

Schrijvend voor de gerenommeerde fysica-nieuwswebsite, phys.org, noemde Ivan Couronne de ‘How dare you?’ VN-speech van Thunberg ‘een zeer belangrijk moment voor de klimaatbeweging’:

‘Thunberg’s manier van spreken – kort, krachtig en ondersteund door goed gekozen wetenschappelijke datapunten – staat in schril contrast met de stijl van haar collega’s, zoals bleek tijdens een jeugdtop in het weekend.

‘Sommige van de jonge activisten spreken al als hun ouders, lange teksten opzeggend, zonder enige nuance.

‘Het unieke van de toespraak van Thunberg – soms gereserveerd, dan weer bot – komt deels voort vanuit haar aspergersyndroom, een milde vorm van autisme, waarvan de tiener zegt dat het haar heel direct heeft gemaakt.’

Couronne meldde dat Thunberg haar eigen toespraken schrijft, zich beroepend op gerenommeerde klimaatwetenschappers om ervoor te zorgen dat haar feiten kloppen. Dat zijn Johan Rockstrom, Stefan Rahmstorf, Kevin Anderson, Jean-Pascal van Ypersele, Glen Peters en anderen.

Anderson, hoogleraar energie en klimaatverandering aan de Universiteit van Manchester, vertelde phys.org:

‘Ik ben ervan overtuigd dat Greta haar eigen toespraken schrijft, maar zeer behoorlijk de degelijkheid van de feiten, wetenschappelijke verklaringen en ieder gebruik van getallen met tal van specialisten op deze specifieke gebieden controleert.’

Rahmstorf, Hoofd van ‘Earth System Analysis’ aan het Potsdam Institute for Climate impact research, voegde zijn steun daaraan toe:

‘Na met Greta hier in Potsdam en in Stockholm gesproken te hebben, kan ik u verzekeren dat ze vanuit haar eigen authentieke motivatie handelt en ze kent de wetenschap. Ik zou willen dat meer politici zo goed op de hoogte zouden zijn van klimaatwetenschap! Waarom is dat niet het geval?’

Het antwoord is dat politieke leiders zich voor een groot deel verbonden blijven voelen met sterke financiële, economische en corporate machten die de ernst van de klimaatcrisis nog moeten erkennen; en – in het geval van de gigantische fossiele brandstofindustrieën in het bijzonder – ons in feite steeds dichter naar de vergetelheid voeren. Alleen de massale mobilisatie van de bevolking kan de zaak keren. We vechten letterlijk voor overleving van de mensheid.

_______________________________________

vertaling: Vertaal Slag

Foto: Fridays for future, München – Henning Schlottmann