Marc Van Montagu beweerde in een interview onder de titel ‘Het verzet tegen GGOs is misdadig’ (De Standaard 29 juni 2013), dat de mensen die tegen GGO’s waren intellectueel lui, fanatiek en sectarisch zijn. Ik heb daar op geantwoord (in De Standaard, 5 juli: ‘Wetenschap als heilsleer en duivelspact’), dat indien onwetend hij het moest zijn: de misdaden van Monsanto zijn goed gedocumenteerd, en dat juist zijn geloof in de wetenschap religieus was.

En tenslotte, dat indien het woord misdadig van toepassing was, dat eerder hij dan passief medeplichtig was aan de wandaden van de multinationals. Naar aanleiding van mijn herpublicatie van die open brief (op deze blog) en meer nog naar aanleiding het protestfeest tegen het VIB-feest ‘Dertig jaar biotechnologie’, vermoed ik, heb ik eindelijk antwoord gekregen, ‘Verwar GGO’s niet met big business’ (De Standaard, 12 november. Daarnaast stond mijn feestrede voor Robert Fraley – zie elders op deze blog in het Engels, of in De Standaard in het Nederlands natuurlijk). Hier mijn antwoord op zijn antwoord (ik heb er alle begrip voor dat De Standaard geen twee dagen op rij stukken van mij wil publiceren, dus via deze weg dan maar).

Geachte Collega Van Montagu,

Zeer vereerd met uw antwoord. Zeer blij ook dat u het eens bent met mijn fundamentele axioma: “Alle wilde plantensoorten en alle gewassen die de mens sedert het begin van de landbouw geselecteerd heeft, zijn inderdaad gemeengoed van de mensheid.” Inderdaad, zaaigoed is als lucht en water: noodzakelijk om te overleven. Ook de volgende zin klinkt mij als muziek in de oren: “Het zou onethisch zijn indien planten zomaar kunnen gepatenteerd worden. In de Verenigde Staten kan men dat, maar gelukkig is dit in Europese en in vele andere landen niet mogelijk.” Dus u verwerpt het groen licht van de EU deze week voor de GGO-producten van DuPont? Uitstekend.

Monsanto wil een monopolie op zoveel mogelijk gewassen en organismen, en heeft nu zowat 90 % van de gentech-markt in handen. U bent dus tegenstander van de praktijken van Monsanto en DuPont! Ik hoop dat u dat aan uw medeprijswinnaars Fraley, die de hele Roundup onderzoek-en productie-lijn van Monsanto leidt, en aan Mary-Dell Chilton van Syngenta in niet mis te verstane woorden zult duidelijk maken: ‘Hou daar mee op!’

Maar dan maakt u een bocht van 180%: bedrijven die geld hebben geïnvesteerd in gewassen, mogen toch intellectuele eigendom krijgen. Helaas, dat is in tegenspraak met uw eigen axioma. Het is onethisch, dat zegt u zelf.

Dat patenten vervallen na 20 jaar is natuurlijk goed nieuws: het zou er nog aan mankeren dat de multinationals voor eeuwig poen konden scheppen door gemeengoed te privatiseren. En dat er ook een paar ‘good practices’ zijn, zoals Cornell University die zijn patenten overdraagt aan de boeren in Hawaï, is fantastisch, maar het is een peulschil in vergelijking met de grootschalige misdaden van Monsanto: vergiftiging en verarming van de bodem, vergiftiging van kinderen, verjagen van boeren, bewuste besmetting van niet GGO-velden om ze dan te kunnen inpikken, het maken van kliklijnen om boeren tegen elkaar op te zetten, etc., etc. Leest u het boek ‘De wereld volgens Monsanto’ nog eens goed! Van Agent Orange, over dioxine, PCBs en kunstmatige groeihormonen tot Roundup: een horror story van wanpraktijken, misdaden, achterhouden van informatie, wetenschappelijke fraude en intimidatie van klokkenluiders.

Het blijft me verbazen dat u als wetenschapper niet heftig protesteert tegen het monddood maken van die klokkenluiders: tientallen wetenschappers zijn al besmeurd en ontslagen door toedoen van Monsanto (ze getuigen in het genoemde boek en bijhorende documentaire). Het zou fantastisch zijn als we samen strijd konden voeren tegen deze wanpraktijken.

Over het hongerprobleem, schrijft u: “Als geboren en getogen socialist kook ik ook van woede om zoveel onrecht.” Laten we dan samen koken! Het onderzoek naar GGO’s wordt massaal gefinancierd door Monsanto en co enkel en alleen voor winst. Honger in de wereld, waarde collega, zal hen worst wezen. Zij willen agro-industrie, die de kleine boeren juist verhongert.

In dat verband geeft u een cruciaal argument: “U denkt dat GGO’s alleen geschikt zijn voor grootschalige landbouw. Niets is minder waar. GGO’s zijn geen landbouwmodel. Het is een technologie. GGO’s gaan de monocultuur inderdaad niet verminderen maar ze zijn er evenmin de oorzaak van. Ze kunnen er echter wel voor zorgen dat de grootschalige landbouw minder milieuvervuilend wordt.” Helaas, dat is twee keer dromen: uw collega-prijswinnaars Fraley en Chilton (Monsanto en Syngenta) zullen er wel voor zorgen dat de GGO’s stevig in handen blijven van de multinationals en de agro-industrie. Hun GGO’s zijn uiterst vervuilend omdat onkruid na een paar jaar resistent wordt en er dus alsmaar meer herbicide moet worden gebruikt, met alle gevolgen van dien. Zowel landbouwkundigen als dokters slaan alarm in Zuid-Amerika en overal ter wereld. Vreemd dat u die alarmsignalen negeert.

Over de zelfmoorden van boeren in India laat ik het aan specialisten om de zogenaamde weerleggingen te weerleggen. Maar in de genoemde documentaire kan je met je eigen ogen de Indiase boeren zien getuigen. Liegen ze? Ik heb grote vraagtekens bij de ‘weerleggingen’ van die zelfmoorden. Vergeet niet dat Monsanto en co de redacties van vele wetenschappelijke tijdschriften onder druk zetten (ook dat is goed gedocumenteerd).

Op het einde gebruikt u de uitdrukking “veilige technologie” in verband met GGO’s. Dat is uiterst voorbarig: er is volgens een recent rapport van tientallen verontruste wetenschappers absoluut geen consensus over de veiligheid van GGOs (het ENSSER rapport, dat vorige week werd gepubliceerd). U schrijft aan het slot nog: “Geef landbouwers de mogelijkheid om te kiezen welke methoden ze willen gebruiken.” Zegt u dat alstublieft eens tegen Monsanto en Syngenta (en DuPont)! Zij willen helemaal niet het ‘geintegreerde en duurzame landbowmodel’ waar u zegt van te dromen. Wel integendeel: zij willen monopolies en massale monoculturen.

In elk geval, ik hoop dat u het Forum van morgen, 13 november van het VIB in de plechtstatige Gentse Aula opent met uitdrukkelijk ‘ons’ axioma te herhalen: “Alle wilde plantensoorten en alle gewassen die de mens sedert het begin van de landbouw geselecteerd heeft, zijn gemeengoed van de mensheid.” Ik teken (met mijn bloed als het moet, maar laat ik het voorlopig houden op:) met de meeste hoogachting.

Lieven De Cauter, cultuurfilosoof