De nieuwe grondwet in Hongarije is niet met veel enthousiasme verwelkomd door de bevolking, getuige de beelden op o.a. het Nederlandse NOS Journaal. Deze roering hangt samen met de onrust die precies een jaar geleden plaatsvond, nadat een wet ter beperking van de persvrijheid werd ingesteld.
Deze wet hield in dat er een media-autoriteit werd ingesteld, welke de media van Hongarije zou controleren of zij objectief en moreel juist berichtte. Mochten publicaties daar niet aan voldoen, dan konden boetes worden uitgedeeld aan de diverse mediabedrijven, oplopend tot 700.000 (!) euro. Hiermee kwam de persvrijheid, zoals in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens omschreven, ernstig in het gedrang. In het Handvest van de Grondrechten staat in artikel 11 de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid tot het verspreiden van meningen en denkbeelden vermeld, waaraan wordt getornd door deze maatregel.
Het moment waarop deze wijziging werd doorgevoerd was uiterst ongelukkig. Immers, tegelijkertijd met het invoeren van de wet werd Hongarije de halfjaarlijkse voorzitter van de Europese Unie. Dat dit voorzitterschap niet leidt tot veel internationale erkenning moge duidelijk zijn, ondanks dat de EU dit wel als een erg verantwoordelijke taak omschrijft. We kunnen het eerder als een soort wisselbokaal beschouwen, die ieder Europees land eens een half jaar op de schouw mag hebben staan. Na Hongarije bekleedde o.a. Polen deze functie en eerder viel ook Slovenië deze ‘eer’ ten deel. Maar het feit dat deze wet werd ingevoerd in het land dat op dat moment de Raad van de Europese Unie leidt, is op zijn zachtst gezegd ‘straf’.
Internationaal kwam er nogal wat kritiek op de invoering van deze mediawet. In Hongarije opende de grootste krant van het land met een voorpagina waarop stond vermeld dat ‘in Hongarije de persvrijheid was opgeheven’, in alle officiële talen van de EU. Andere landen gaven hun steun aan het Hongaarse medialandschap, waaronder Duitsland door in Die Tageszeitung met dezelfde pagina te openen.
En terecht dat er (inter)nationale beroering ontstond. In Europa is het juist een recht om vrij te zijn om je mening te kunnen uiten, ongeacht of mensen het er al dan niet mee eens zijn. Daarmee samenhangend is de pers in Europa vrij, censuur is niet toegestaan, zoals ook omschreven in het Europees Verdag voor de Rechten van de Mens (EVRM), art 10 paragraaf 2, waarin staat omschreven dat de vrijheid van meningsuiting niet mag worden beperkt, mits zaken als (internationale) veiligheid en de goede zeden niet worden geschaad. Maar de Hongaarse mediawet is preventief, wat dus indruist tegen artikel 10 .
Gelukkig zat Europa niet stil en o.a. bij monde van Neelie Kroes werd felle kritiek geuit. De eurocommisaris (Digitale Agenda) gaf aan dat Hongarije zich moest verantwoorden voor de wet en deze moest aanpassen wanneer de verantwoording niet afdoende zou zijn. Hongarije toonde zich bereid de wet aan te passen wanneer de EU dit nodig achtte. En zo geschiedde. Hongarije besloot de wet aan te passen. Deze was alleen nog maar toepasbaar voor radio en tv, dus niet voor bloggers en schrijvende journalisten. Daarnaast werd de wet preciezer gedefinieerd. De EU vond deze veranderingen afdoende en besloot ze af te zien van een rechtzaak tegen Hongarije.
Echter, nu haalt Hongarije andermaal het nieuws, deze keer omdat de grondwet zal worden gewijzigd. De oppositie in Hongarije oordeelt dat deze aanpassingen de democratie schaden. Zo kan de huidige regering, zonder een debat te voeren, wetten binnen 1 a 2 dagen goedkeuren en kan premier Orban met zijn meerderheidspartij de agenda van de dag zomaar veranderen zonder dit met anderen te bespreken. Wanneer onderwerpen op de politieke agenda hen niet bevallen, hebben ze dus de mogelijkheid dit zonder overleg te schrappen.
Hoelang kan een land als Hongarije, sinds 2004 lid van de Europese Unie, zo grof bepalingen van het Europees Verdrag blijven schenden? We leven in een tijd dat Europese landen economische principes aan de laars lappen, elkaar met gigantische schulden opzadelen en nu voornamelijk aan zichzelf denken. En alsof dat al niet voldoende is, gaan landen als Hongarije ook nog eens de grondwet wijzigen zo dat deze niet meer lijkt te stroken met het EVRM. Eerlijk waar; waarop is die hele Europese gedachte nog gebaseerd if I may ask?
