In Honduras komen arbeiders steeds meer onder druk te staan. Een recent rapport van de Verenigde Staten spreekt over gedwongen overuren, onveilige en ongezonde werkplekken. Daarnaast is Honduras een van de onveiligste landen ter wereld, waar ook vakbondsvertegenwoordigers letterlijk onder vuur liggen. De beleidskeuzes van de regering hebben de voorbije jaren geen soelaas gebracht en de situatie zelfs verergerd. Gelukkig zijn de vakbonden erin geslaagd enkele prioriteiten naar voren te schuiven om het tij te keren.
Gewelddadigste conflictvrije land ter wereld
Sinds 2009 blijft het jaarlijks aantal moorden in Honduras per 100.000 inwoners stijgen: van 50.000 à 60.000 in 2009 tot 90.400 in 2012. Volgens het Bureau voor Drugs en Criminaliteit van de Verenigde Naties (UNODC) maakt dat van Honduras het gewelddadigste conflictvrije land ter wereld. In deze context liggen mensenrechtenactivisten, ook vakbondsvertegenwoordigers, letterlijk onder vuur. Intussen krijgen ondernemingen vrij spel.
Carlos H. Reyes, de huidige voorzitter van de vakbond voor de drankenindustrie vertelt: “Een groot deel van onze arbeiders ontvangt geen wettelijk minimumloon. Bovendien worden hun rechten niet altijd gerespecteerd. Dat heeft negatieve gevolgen voor de koopkracht, de waardigheid van werk en de strijd voor meer rechten. De slechte werkomstandigheden en het gebrek aan rechten gaan hand in hand met de verdieping van het neoliberaal model en privatisering. Uiteindelijk leidt dat tot een escalatie van geweld, onzekerheid en armoede.“
Rapport VS
Afgelopen maand verspreidde het ministerie van Arbeid van de Verenigde Staten een rapport dat de wantoestanden in Honduras documenteert. Het rapport kwam er als antwoord op een aanklacht van Hondurese vakbonden en ngo’s naar aanleiding van het hoofdstuk over Arbeid in het vrijhandelsverdrag tussen Centraal-Amerika en de Verenigde Staten (CAFTA).
De vakbonden klaagden aan dat arbeiders in Honduras dikwijls hun loon niet uitbetaald krijgen, maar ook geconfronteerd worden met gedwongen overuren, onveilige en ongezonde werkplekken. Uit gedocumenteerde casussen blijkt dat de inbreuken die werkgevers plegen op de Hondurese wetgeving hand in hand gaan met een gebrek aan doortastendheid vanwege de overheid. Bovendien zijn de boetes voor het niet naleven van arbeidswetten sinds 1980 niet meer gestegen.
Druk op de regering
Als de Hondurese regering er niet in slaagt om deze ernstige inbreuken te voorkomen of te bestraffen, kan de Verenigde Staten via het CAFTA-mechanisme de Hondurese regering tot actie dwingen. Tot nu toe zijn de hoofdstukken over Arbeid in het verdrag gepromoot als middel om de bezorgdheden over de sociale en economische impact van vrijhandelsverdragen aan te pakken. Tot nu toe hebben de Hondurese arbeiders echter nog geen verandering gezien in hun werkomstandigheden. Dit is een cruciale test om te kijken of het engagement van de VS voor de promotie van arbeidsrechten even groot is als voor vrijhandel.
Vakbonden maken het verschil
Gelukkig zitten de Hondurese vakbewegingen zelf niet stil. Carlos H. Reyes: “Het is wel zeer moeilijk voor ons. De aanvallen van onze regeringen zijn erg brutaal en hebben voorgaande overwinningen teniet gedaan. We worden bovendien met een grotere versplintering van de beweging geconfronteerd door de manier waarop de regeringen ons onder druk zetten.”
In 2014 hebben de drie vakbondskoepels in Honduras met de hulp van FOS beleidsvoorstellen ontwikkeld rond twee sleutelthema’s om de situatie van de Hondurese arbeiders te verbeteren, meer bepaald de hervorming van de wetgeving rond Sociale Bescherming en de hervorming van de juridische code rond arbeidsconflicten. De twee beleidsvoorstellen zijn intensief bediscussieerd met de verantwoordelijke overheidsinstanties en hebben belangrijke impact gehad. In het geval van de juridische code rond arbeidsconflicten heeft de betrokken commissie binnen het Hooggerechtshof de suggesties vanuit de vakbeweging voor het merendeel overgenomen in haar documentvoorstel.
In het geval van de wet rond de Sociale Bescherming heeft de vakbeweging een geplande ingrijpende wijziging in het tripartiete bestuur rond het stelsel van sociale zekerheid weten af te wenden. Daarnaast is er met steun van de Internationale Arbeidsorganisatie een voorlopig wetsvoorstel ontworpen dat meer solidariteitsmechanismen in het huidige gefragmenteerde stelsel inbouwt. Verder gaat het voorstel in op uitbreidingsverplichtingen van sociale zekerheid, die de Hondurese regering aanging, nadat zij in 2013 de IAO-conventie 102 ondertekende.
Bron: ITUC, INDUSTRI-ALL, FOS
01 april 2015
Auteur: Anke Leflere
Contact: Anke.Leflere@fos-socsol.be
