Meer gericht op groei dan op louter besparen, en op een meer rechtvaardige verdeling van de kosten van de crisis. Eerder rechtse politici en verdedigers van het heersende beleid vrezen net dat.
In beide kampen zijn er evenwel die menen dat Hollande’s presidentschap nogal zal mee- of tegenvallen, naargelang hun voorkeur. Onder zij die hopen op verandering vrezen sommigen dat Hollande zal buigen onder druk van de financiële markten en zijn meerdere zal moeten erkennen in de Duitse conservatieve kanselier Merkel. Sommige van Hollande’s tegenstanders zijn er gerust in dat de socialist inderdaad snel de verkiezingsretoriek zal achterlaten en een ‘normale’ president zal worden, net zoals de vorige Franse socialistische president (en politieke vader van Hollande) Mitterrand dertig jaar geleden een U-bocht heeft moeten maken. Nog anderen hopen zelfs dat Hollande een Franse Schröder zal worden, die Frankrijk ‘eindelijk aanpast aan de realiteit van Europese integratie en globalisering’.
De onmogelijkheid van socialisme in één land
Het is alleszins zo dat Hollande geconfronteerd zal worden met het bestaande Europese kader en de disciplinerende druk van globalisering. Een Frans ‘exceptionalisme’ dat een nationaal Keynesiaans herstelbeleid wil voeren door de pensioenleeftijd te verlagen, de economie te stimuleren door overheidsuitgaven (bv. in onderwijs), enz. is inderdaad gedoemd om te leiden tot verder competitiviteitsverlies op korte termijn. En dus tot verlies van vertrouwen van de internationale financiële markten, zoals tegenstanders ervan voorspellen. Hollande zal geconfronteerd worden met Trotsky’s bekende voorspelling van ‘de onmogelijkheid van socialisme in één land’.
Na twee gewonnen rondes in de Franse presidentsverkiezingen staat Hollande voor een echte overwinning dus nog vele rondes te wachten in Europa. Een andere aanpak van de crisis kan Frankrijk niet alleen bewerkstelligen zonder daarvoor de prijs te betalen. Op Europese schaal kan wel een ander, investerings- en loongedreven herstelbeleid worden gevoerd. De Europese lidstaten samen zijn veel minder afhankelijk van handel (en dus van competitieve druk) met de rest van de wereld dan ze dat individueel zijn. En de Europese Unie heeft de macht om haar maatschappelijke (bv. sociale) keuzes te verdedigen tegen die rest van de wereld. Het Franse sociale model beschermen, een verlangen van niet alleen Hollande’s maar zo goed als alle Franse kiezers, kan enkel slagen wanneer in de Europese Unie maatregelen worden genomen die fiscale en sociale concurrentie tegengaan. Plannen voor een Europese investeringsstrategie en het beteugelen van sociale en fiscale dumping staan in het programma van Hollande. En de Europese Commissie heeft de laatste weken laten blijken hier niet helemaal doof voor te zijn.
Hollande moet hopen dat zijn overwinning inderdaad een linkse wind door Europa laat waaien, zoals zijn kameraden en supporters in het buitenland hopen. Zonder een verschuiving naar links van het spectrum, en het systeem, in Europa, zal Hollande onvermijdelijk teleurstellen. Net zoals Obama in de Verenigde Staten dat heeft gedaan doordat hij snel werd tegengewerkt door het Amerikaanse checks-and-balances systeem en de overwinning van de Republikeinen in tussentijdse verkiezingen. Als Hollande mislukt, zal dit door zijn tegenstanders worden aangegrepen als een bewijs van hun stelling nu: ‘there is no alternative’ voor het besparingsbeleid.
Cruciaal worden dan ook de Duitse verkiezingen van volgend jaar. Als ook daar links aan de macht komt (en wie weet ondertussen ook in Nederland en andere lidstaten), dan is de Europese Duits-Franse as plots van de andere kant van het spectrum dan nu het geval is. Dan kan links eindelijk de kans benutten die ze eind jaren negentig heeft laten liggen om Europa ook sociaal te integreren.
Nog een waarschuwing voor diegenen die zich al verkneukelen in een mislukking van Hollande: als dat gebeurt, zullen de Franse en andere kiezers zowel het geloof in een traditioneel rechts als links herstelbeleid zijn verloren. En zoals de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen, en de Griekse parlementsverkiezingen, hebben uitgewezen: ‘there is an alternative’ dat staat te popelen om het dan eens helemaal anders te doen.
