Marc Van Autreve maakt ons wegwijs in de geschiedenis van Faircoop.

"Faircoop is uniek: een commerciële coöperatie die fysiek los staat van de verwerkende industrie. De melkerij bevindt zich in Luxemburg, want de Belgische melkerijen wilden niet meewerken aan Fairebel. Net zoals bij de verdeling van groene stroom op het net, wordt voor elke verkochte liter Fairebel een liter melk aangekocht in België."

"Omdat er geen gescheiden productielijn werd opgezet, kan de melk tegen een goede prijs verkocht worden en de producenten aangesloten bij Faircoop ontvangen 10 eurocent per liter die onder de merknaam 'Fairebel' verkocht wordt."

"Grosso modo komt dit overeen met het ontbrekende deel in de melkprijs: het loon van de boer. Twee belangrijke voorwaarden om deel te nemen zijn: niet meer produceren dan je quotum en 4 keer per jaar mee promotie voeren voor Fairebel."

“De coöperanten zitten vooral in Wallonië omdat de idee van genoeg produceren vooral daar leeft. In Vlaanderen kiezen veel melkveehouders voor groei, meer productie, dikwijls zelfs meer produceren dan het toegelaten quotum. Maar de overproductie is net wat de hele markt ontwricht”, aldus Marc Van Autreve. 

Faircoop is niet alleen een nieuw concept, maar ook de grootste boerenvereniging sinds de jaren zestig. De coöperatie telt nu tussen de 400 en 500 leden. 

Neen, Fairebel is geen Fair Trade-label. Maar het streefdoel van het EMB (European Milk Board) is eerlijke handel voor de hele sector. En die eerlijke handel omvat voor het EMB economische en sociale criteria die overeenkomen met de criteria van de Fair Trade-labels. In Duitsland zijn de aangesloten boeren ook met ecologische criteria zoals biodiversiteit en ggo’s bezig. 

Sieta van Keimpema, vicevoorzitter van de EMB, stelt duidelijke eisen aan de aanwezige Europese Commissieleden: naast een efficiënt mechanisme van productiebeheersing is de prijsberekening essentieel.

"Tesco verkoopt in Engeland melk waarvoor het bedrijf beweert een kostendekkende prijs te betalen. Maar loon of herinvesteringskosten worden gewoon niet meegenomen. Laat ons kijken naar Canada. Daar wordt door een onafhankelijk bureau de melkprijs berekend op basis van alle kosten. Wat daar uit komt, dient als basis voor de onderhandelingen tussen de producent en de melkerij."

"De Europese Commissie zou dit ook moeten doen. Maar wat doet Europa? Handelsakkoorden afsluiten om onze melk vrij toe te laten in Canada. Het Europese melkoverschot zal zo ook de Canadese markt ontwrichten." EU-commissaris voor Handel, Karel De Gucht (Open VLD), was dan ook kop van jut op het melkveehoudersprotest van woensdag in Brussel. 

Maar het grootste probleem zit volgens het EMB op vlak van eerlijke onderhandeling tussen producent en verwerker. "Momenteel mogen de melkveehouders zich niet voldoende verenigen om te onderhandelen met de melkerijen. Bovendien wil Europa eerlijke contracten niet verplicht maken. Het gebrek aan transparantie in de handel in melk wordt met de dag groter", aldus nog Van Keimpema. 

Het mag duidelijk zijn dat oneerlijke handelspraktijken niet exclusief voor het Zuiden zijn weggelegd. Willen we naar eerlijke handel evolueren, zoals we dat ook willen voor de Noord-Zuidhandel, dan is er nog veel werk aan de winkel. 

Op 24 en 25 mei 2011 gaat de Landbouwraad van het Europese Parlement een besluit nemen over het rapport van James Nicholson, dat ingaat op de voorgestelde wetgeving van de Europese Commissie voor de zuivelmarkt.

Naar de mening van bij de EMB aangesloten melkveehouders bevat het huidige wetsvoorstel overduidelijke zwaktes en zal het er niet in slagen om de versterking van de positie van melkveehouders, welke het Parlement ook voorstaat, te realiseren.

Tegelijkertijd lid zijn van een producentencoöperatie en een producentenvereniging zoals Faircoop zou zelfs uitgesloten worden. 

Het EMB en zijn ledenorganisaties hebben al lang de wind tegen. In Duitsland werd de merknaam Die Faire Milch zelfs juridisch aangevallen door de grote zuivelbelangen. En de tegenwind zal niet snel gaan liggen.

Het verhaal van genoeg produceren tegen een eerlijke prijs druist in tegen de manier waarop de markt nu wordt in stand gehouden. Onze voedingsindustrie is inmiddels verslaafd aan spotgoedkope melk.

Het overleg met de kabinetschef van De Gucht brak woensdag af op de term ‘slavernij’. Multatuli, wanneer kom jij eens naar Brussel? 

Patrick De Ceuster is medewerker van Wervel