De Vlaamse regering blijft vooral inzetten op competentieverhoging, technologie-innovatie, meer ICT en de kenniseconomie. De nieuwe industrie in Vlaanderen moet vooral slim zijn. Niemand ontkent dit, we weten dat al twintig jaar. Nu is de hamvraag of de Vlaamse industrie ook snel genoeg groen zal worden.
De belangrijkste uitdaging voor het industriële beleid van de 21ste eeuw is de transitie naar een duurzame productie
VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon lanceerde het idee van een ‘Global Green New Deal’. De Amerikaanse auteur Jeremy Rifkin pleit voor een derde groene, industriële revolutie. Dit veronderstelt in de eerste plaats een groene energie- en materialenrevolutie, wat veel breder gaat dan de productie van milieuvriendelijke consumptiegoederen.
Dus ja, er is nood aan een productiviteitsoffensief, zoals het Witboek stelt. Maar niet aan een klassieke productiviteitsgroei door meer efficiëntie en technologie. De ideeën van Richard Lester die als uitgangspunt dienden, zijn lang achterhaald. Vandaag is er vooral nood aan een ecologisch productiviteitsoffensief, met een keuze voor maximale ecoëfficiëntie, maar ook voor minder materiële groei.
Een centraal concept in het Witboek is de ‘Fabriek van de Toekomst’. Het Witboek grijpt daarvoor terug op een Europees programma – ‘Factories of the future’– dat de principes van de industriële ecologie toepast. Dat betekent kringlopen sluiten, grondstoffen- en energieverlies minimaliseren, meer diensten per materiaaleenheid realiseren, koolstofarm produceren. Met de ‘Fabriek van de Toekomst’ uit het Witboek, vinden we hiervan slechts een verwaterde versie terug.
Het goede nieuws is dat een aantal industriële sectoren niet op het Witboek hebben gewacht. Ze proberen nu al op eigen kracht de overgang te maken naar een duurzame productie. De hout- en meubelindustrie werken aan milieuverantwoord ketenbeheer en moedigen kringloopsluiting voor hout aan, de chemische sector zoekt actief naar mogelijkheden voor een biogebaseerde chemie, de Vlaamse Confederatie Bouw loopt met haar ambities op het gebied van duurzaam bouwen voor op die van de Vlaamse overheid.
Vlaanderen raakt niet verder dan een lichtgroene transitie
Het Witboek is een goede denkoefening maar negeert de belangrijkste uitdaging voor onze industrie, namelijk de nood aan de snelle overgang naar een groene industrie en dus naar duurzame productiewijzen. Landen als Duitsland, China, India en de VS hebben de knop wel al omgedraaid. Vlaanderen raakt niet verder dan een lichtgroene transitie. Dat blijkt als het over de centen gaat. De Vlaamse regering zet met het TINA-Fonds in op haar klassieke speerpuntclusters: logistiek en transport, ICT, nieuwe materialen, sociale innovatie en dan pas energie en milieu.
Het Witboek is amper concreter dan het Groenboek. Dat is een gemiste kans. Het Nieuw Industrieel Beleid zou zich beter toespitsen op ‘good practices’ van duurzame productie en die opentrekken en versnellen.
Langer talmen is uit den boze
Vlaanderen is de ecologische innovatietrein aan het missen. Agoria waarschuwde al voor inertie en te complexe beslissingsstructuren. Het helpt ook niet echt als de minister van economie en de minister van innovatie dezelfde dag elk met hun eigen nota uitpakken. Een interministerieel comité voor de industrie en een industrieraad: we willen wel. Maar dan moet de Vlaamse regering ook echt in actie komen. Als we tenminste willen dat Vlaanderen een groene topregio wordt en niet een ecologisch en op termijn ook economisch ontwikkelingsland.
Filip Watteeuw
Filip Watteeuw is Vlaams volksvertegenwoordiger voor Groen!
