De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Boekrecensie - Jose Gavilan

Hoe verander je je gedrag en houd je vol

donderdag 6 juni 2019 13:50
Spread the love

Iedereen doet soms wel iets dat hij liever anders had willen aanpakken. Pijnlijk is dat je daarbij vaak al op voorhand weet wat er zal gebeuren en dat je dit liefst toch had willen vermijden. Met frustratie tot gevolg. Je hebt een belangrijke gesprek voor de boeg, weet dat je die best goed voorbereid, maar doet dit uiteindelijk toch niet.

Soms is het voorval minder voorspelbaar: Je ziet iets op straat gebeuren, maar houd je mond. Achteraf blijf je er over piekeren.

Nieuw gedrag vertonen en aanleren, is niet zo eenvoudig. Uit eigen ervaring kunnen we dit allen volmondig beamen.

Boeken, opleidingen en training kunnen wel helpen, maar zijn vaak onvoldoende. Daarom is enige inzicht in gedragsverandering meer dan welkom. Dat is net wat je kan vinden in het boek Geluk is ook niet alles van Willem van der Does, professor psychologie aan een Nederlandse universiteit. Met dit inzicht maak je volgens de auteur een grotere “kans het nieuwe gedrag niet alleen toe te passen, maar vooral vol te houden.” Want het “leven is voortdurend kleine en grote beslissingen nemen, angsten overwinnen, impulsen onderdrukken, frustraties verwerken, verleidingen weerstaan, niet toegeven aan de neiging om moeilijkheden uit de weg te gaan”, schrijft hij.

Met zijn boek wil hij ons helpen. Het “is bedoeld voor iedereen die vindt dat er nog iets aan zichzelf of aan iemand in zijn omgeving te verbeteren valt.”

Soms kan een concreet doel daarbij helpen. Meestal is dit niet altijd voldoende. En dan moeten we volgens de auteur weten welke stappen we moeten zetten om het doel te bereiken en de vaardigheden hebben om die stappen te zetten. En belangrijk: we moeten die stappen ook durven zetten.

De meest fundamentele wet van gedragsverandering is volgens hem: gedrag wordt gestuurd door de consequenties ervan. Bij positieve consequenties is de kans op herhaling groter, bij negatieve of geen consequenties wordt de kans op herhaling kleiner. Gedrag dat tot niets leidt, dooft uit.

Voor dit principe wordt de term ‘bekrachtiging’ gebruikt. Bekrachtiging wil zeggen dat het gedrag iets oplevert. Dat kan geld, aandacht, status of goedkeuring zijn, maar kan ook iets anders zijn. Het blijkt dat zelfs afkeuring als bekrachtiging kan werken. “Als iemand die je dwarszit, gevoelig blijkt te zijn voor sarcastische opmerkingen, zal zijn boze blik de bekrachtiging kunnen zijn van zulke opmerkingen”, legt van der Does uit. Bekrachtiging werkt wanneer er een duidelijke relatie tussen de bekrachtiging en het gedrag is.

Positieve bekrachtiging is de eenvoudigste en vaak ook een verbluffende krachtige manier om gedrag te beïnvloeden. Het werkt veel beter dan het afstraffen van fouten.

Van der Does illustreert dit met een voorbeeld: “Als je wilt dat je kind een muziekinstrument leert bespelen en je bestraft hem voor elke foutje – met een opmerking, een boze blik of strafwerk – dan is er dikke kans dat het project mislukt. Het kind leert wellicht foutjes te vermijden maar zal een hekel krijgen aan muziekles. Positieve bekrachtiging daarentegen – een goedkeurende blik of het prijzen van vooruitgang of van een mislukte maar toch dappere poging om het beter te doen – maakt de kans op doorzetten groter, mits enigszins geloofwaardig gebracht.”

Volgens de auteur is het belangrijk te onthouden dat hardnekkig ongewenst gedrag voortduurt, omdat het ook iets oplevert. Dat ‘iets’ hoeft niet per se een positief gevolg te zijn, het kan ook zijn het voorkomen van iets nog negatievers. Het loont volgens hem zeer zeker erachter te komen wat dat ‘iets’ is. “Hoe vervelend, zelf destructief of onbegrijpelijk gedrag ook lijkt, het moet iets opleveren dat opweegt tegen alle negatieve gevolgen”, schrijft hij. Want als de gevolgen alleen maar negatief zouden zijn, zou het ophouden. “Zoek naar de winst, iets houdt het gedrag in stand. Hoe meer we begrijpen van het ongewenst gedrag, hoe makkelijker het is om een van de positieve methoden voor gedragsverandering te gebruiken – en die hebben dan vrijwel altijd de voorkeur op de negatieve zoals straf”, vervolgt hij.

Het boek is mooi geïllustreerd, bevat praktische tips voor alledaagse situaties en is aangename, vlotte lectuur voor tijdens de zomervakantie.

 

Willem van der Does, ‘Geluk is ook niet alles’, Scriptum Publishers, 2019, 173 pagina’s, ISBN 9789463191531, €17,50

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!