Hoe klimaat geen ‘big thing’ is voor Jean-Claude Juncker
Analyse -

Hoe klimaat geen ‘big thing’ is voor Jean-Claude Juncker

Na tien jaar Barosso leek Junckers voornemen om de dingen ‘anders te doen’ een welgekomen nieuwe wind in de Europese besluitvorming. De samenstelling van zijn Commissie en het werkprogramma voor 2015 lijken echter donkere dagen in te luiden voor het Europese milieubeleid.

maandag 22 december 2014 10:09
Spread the love



Jean-Claude Juncker (foto Wikipedia)

De twee opeenvolgende Commissies Barroso getuigden van weinig visie. Noch op sociaal vlak, noch op vlak van milieu, noch op vlak van economie. Juncker wil breken met dat verleden en big zijn on big things (en smaller on smaller things). Op zich een bewonderenswaardig doel. Dat de Europese Commissie een meer onafhankelijke koers vaart van de lidstaten, kan tot progressief beleid leiden. Maar dan moeten de prioriteiten wel goed zitten. En daar wringt nu net het schoentje. Juncker zegt letterlijk dat jobs en groei de big things zijn en hij geen initiatieven zal nemen die niet bijdragen aan die prioriteiten.

De daad werd meteen bij het woord gevoegd met het intrekken van twee belangrijke milieu-initiatieven. Nochtans zegt 95 percent van de Europeanen (in een recente poll van Eurobarometer) milieubescherming belangrijk te vinden en denkt meer dan de helft dat de EU niet genoeg doet op vlak van milieu. En Juncker kan toch moeilijk zeggen dat milieubeleid een issues is dat op nationaal vlak moet worden opgelost. Zijn concept van economische groei is verouderd en negeert de realiteit van een eindige planeet.

Samenstelling Commissie

Het begon allemaal op 10 september, toen Juncker zijn nieuwe eurocommissarissen voorstelde. Waar we in de vorige Commissie nog een aparte Commissaris voor Klimaatactie en Milieu hadden, wordt Klimaatactie nu samengevoegd met Energie en Milieu met Visserij en Maritieme Aangelegenheden. Bovendien staan die Commissarissen, respectievelijk Miguel Arias Cañete en Kermenu Vella, onder toezicht van een vice-president Energie-Unie, Maroš Šef?ovi?. Dat doet op zijn minst vermoeden dat milieu en klimaat ondergeschikt zullen zijn aan de energie-unie.

Deze vice-president antwoordt op zijn beurt aan eerste vice-president Frans Timmermans, verantwoordelijk voor betere regulering (lees: deregulering). De filter van competitiviteit gaat dus over alle initiatieven. Nadat het milieudepartement onder Barroso al de bevoegdheid over GGO’s en pesticiden moest afstaan, verliest het nu ook de bevoegdheid over de relaties met het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (aan het departement Industrie) en over voedselverspilling en bestrijdingsmiddelen (aan het departement Gezondheid en Consumentenzaken). 

De Commissie Juncker werd dan ook niet zonder slag of stoot aanvaard. Šef?ovi? vervangt de gebuisde Bratušek en ook Cañete werd aanvankelijk gebuisd door het Europese Parlement (EP). Dat parlement organiseert hoorzittingen voor de kandidaat-Commissarissen, die moeten bewijzen voldoende kennis te hebben van hun toekomstige beleidsdomein. Het EP kan de Commissievoorzitter op die manier dwingen individuele Commissarissen te vervangen, want aan het eind van de rit kan het enkel over de gehele Commissie stemmen.

Cañete wordt door de  Spaanse krant El Pais omschreven als ‘altijd op de grens van een belangenconflict staand’. Hoewel hij intussen afzag van zijn posities in oliebedrijven, blijven zijn zoon en schoonzoon leden van de raad van bestuur van die oliebedrijven en blijft Cañete dus in strijd met de gedragscode van de EU (die stelt dat je geen financieel belang in je portfolio mag hebben). Cañete werd alsnog Commissaris, maar het EP en de milieubeweging slaagden er wel in om ‘duurzaamheid’ als horizontale bevoegdheid toe te voegen aan het portfolio van Timmermans. Daar dit principe ook in het Verdrag is ingeschreven, wordt deze bevoegdheid echter niet weergegeven in de titel van Timmermans. Het is dan ook de vraag in welke mate Timmermans deze bijkomende bevoegdheid effectief zal verdedigen. 

Werkprogramma 2015

Elk jaar stelt de Europese Commissie een actieplan op met haar prioriteiten voor het komende jaar en hoe ze die zal verwezenlijken. Meestal worden zo’n 130-tal nieuwe initiatieven voorgesteld. Juncker houdt het op 23 initiatieven, waarvan er slechts twee over milieubeleid gaan. Er komt een niet-wetgevend strategisch raamwerk voor een Energie-Unie (met een herziening van het EU Emission Trading Scheme die onder meer de koolstofprijs moet optrekken) en een niet-wetgevende positionering over wat de EU verwacht van de klimaatconferentie in Parijs. 

Daarnaast worden ook 79 EU-richtlijnen in aanmaak geschrapt. Traditioneel zijn dat er slechts een 30-tal per jaar. Voor de hakbijl gaan onder andere de hervormingen van de energietaksen, die een CO2 component moest introduceren in brandstoftaksen. Een akkoord hierin is ver weg, omdat belastingwetgeving unanimiteit onder de lidstaten vereist. Maar de meest controversiële intrekkingen zijn die van de richtlijnen rond luchtvervuiling en de kringloopeconomie. 

Richtlijn rond recyclage en de kringloopeconomie

Sinds de industriële revolutie kent onze economie het lineaire groeipatroon ‘neem, maak, consumeer en gooi weg’. In 2010 genereerde de EU 2,5 miljard ton afval, waarvan slechts 36% werd gerecycleerd. Een circulaire economie daarentegen staat voor hergebruik, herstel en recyclage van bestaande materialen en producten. De richtlijn verplicht lidstaten om 70 percent van het afval en 80 percent van de verpakkingen te recycleren tegen 2030. De kringloopeconomie levert volgens onderzoek van de Commissie 600 miljard euro besparingen op en, samen met de richtlijn rond luchtvervuiling, 580.000 nieuwe jobs.

Een recent rapport van McKinsey en de Ellen Macarthur Foundation stelt dat alleen al de economische winst van materiaalbesparing meer dan 1000 miljard per jaar kan opleveren. Momenteel creëert de recyclage-industrie in Europa al een half miljoen jobs. Bovendien helpt deze maatregel de nieuwe EU-klimaatdoelstellingen voor 2030 bereiken.

De Commissie lijkt met de intrekking te antwoorden op een oproep van Business Europe. Deze invloedrijke Europese lobbygroep ziet de richtlijn in de toekomst liever verschijnen als economisch dossier, waar het nu een milieudossier is. Nochtans riepen ook veel bedrijven (zoals Ikea, Unilever, M&S, Desso,…) op tot behoud van de richtlijn. Volgens hen heeft het een gigantisch potentieel voor jobcreatie, energieonafhankelijkheid (de EU is voor 53 percent van zijn energieconsumptie afhankelijk van import), milieubescherming en economische groei. Ook 11 lidstaten, waaronder België, schreven een brief aan de Commissie om aan te dringen op het behoud van de richtlijn. 

Richtlijn rond luchtvervuiling

Dit wetsvoorstel uit december 2013 wil de bestaande richtlijn van 1999 herzien en lidstaten een plafond opleggen voor de uitstoot van zes gevaarlijke stoffen. De richtlijn moet een antwoord bieden op de 58.000 jaarlijkse voortijdige overlijdens als gevolg van luchtvervuiling. De Commissie schat dat het pakket een jaarlijkse besparing van 40 tot 140 miljard euro in de gezondheidszorg oplevert.

Kansen

De Commissie claimt dat het nog steeds achter de doelstellingen van beide richtlijnen staat en eind 2015 verbeterde versies van de richtlijnen zal lanceren. Maar zelfs als dit effectief gebeurt, is het nog maar de vraag hoeveel van het al verzette werk in de nieuwe richtlijnen weerspiegeld zal zijn en of de richtlijn inzake kringloopeconomie als milieu- of economisch dossier zal opduiken. Bovendien tikt de klok als het over milieubeleid gaat en had 2015 net een sterk symbolisch jaar kunnen zijn (met onder andere de COP in Parijs op het programma). Hopelijk besteedt Juncker in zijn Europees investeringsplan van 315 miljard euro)wel de nodige aandacht aan duurzame ontwikkeling en moeten door de lidstaten voorgestelde investeringen aan meer parameters dan louter economische groei en jobcreatie voldoen. 

Sofie Defour is vrijwilliger bij de Climate Express. De Climate Express bestaat momenteel uit 200 vrijwilligers. Wil jij hier ook aan meewerken? Neem een kijkje op onze website: www.climate-express.eu of contacteer contact@climate-express.eu.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!