Afgelopen zaterdag rond een uur of tien zoemt de deurbel. Ik kijk door het raam en zie een vrouw met een clipboard. Ik denk: a:Getuige van Jehova, b:verkoper van package deal tv abonnementen, c: petitie van Greenpeace. In pyama loop ik de trap af en bedenk hoe ik de vrouw in kwestie vriendelijk maar kordaat kan afwimpelen. Ik open de deur en zie haar al bij de buren aanbellen. Blijkbaar beschik ik die ochtend over telepathische gaven. Ik hoef de woorden zelfs niet uit te spreken, de gedachten alleen volstaan om die vervelende deur-aan-deur gezante te doen verdwijnen.
Tien minuten later belt een man aan, eveneens met een clipboard onder de arm geklemd. Damn, de vrouw heeft een kompaan gestuurd, resistent voor mijn pas ontdekte gaven. Bingo. Petitie. Niet van Greenpeace. Maar van, hou u vast, IntelliGent Mobiel! Dat kom ik pas achteraf, na enig opzoekingswerk te weten. De man stelt zichzelf namelijk alleen voor met zijn voornaam. In de linkerbovenhoek van zijn petitielijst zie ik het logo van de stad Gent en ga er dus van uit dat het idee vanuit de stad zelf komt.
De man steekt onmiddellijk van wal. Of ik wil tekenen voor het afdwingen van een referendum i.v.m. het mobiliteitsplan. Ik zucht en vertel de man in alle eerlijkheid dat ik het nogal een complex gegeven vind. Dat ik niet weet of referenda hiervoor wel de goede manier zijn. Welke vraag er dan wel aan de bevolking gesteld wordt enz. Ik zeg hem ook dat ik het eigenlijk allemaal niet zo goed weet en eigenlijk geen mening heb. Die ‘geen mening’ heeft voor mij dan dezelfde betekenis als het vakje dat je in een enquête kan aanvinken tussen de polen ja en nee wanneer je over onvoldoende context beschikt om met volle overtuiging ja of nee aan te kruisen.
De man vult mijn ‘geen mening’ duidelijk anders in. “Ja mevrouw, dat zeggen ze allemaal. Niemand heeft nog een mening en zo komen we nergens.” Ik denk bij mezelf, hmm, is het niet het tegenovergestelde? Heeft niet iedereen overal net wél een mening over? En worden deze meningen niet steeds vaker en sneller en ongenuanceerder de wereld in gestuurd? Maar ik besluit deze bedenking voor mezelf te houden. Het zou ons al te ver leiden. In de plaats daarvan zeg ik dat we misschien gewoon even moeten afwachten en zien wat het geeft. “Dan is het te laat”, zegt de man. “Nu, we moeten nu 30.000 handtekeningen halen of het is te laat.” Ik voel zijn ongeduld stijgen. Ik begin nog enthousiast aan een verhaal over het Oosterweel referendum, maar de man laat me al niet meer uitspreken. “Ik ga niet met u discussiëren”, zegt hij, “u zal wel zien wat er van komt, als het te laat is. Nog een prettige dag.” En weg is hij.
Enigszins verbaasd sluit ik de deur. Een beetje van mijn stuk gebracht door zijn bruutheid loop ik de trap op. Ik weet nog niet goed wat het is, maar ik heb het gevoel dat er iets niet klopt. In de woonkamer slaat mijn ongemakkelijk gevoel om in kwaadheid. Die man wil via een referendum de mening van de burger kenbaar maken, maar als de burger (ikzelf) zijn of haar mening geeft, vindt hij dat van geen enkel belang en wil hij niet in discussie gaan. Met discussie bedoelt hij dan eigenlijk, in gesprek gaan, want laten we eerlijk zijn, van discussie was geen sprake. Ik had mij niet voor of tegen uitgesproken, maar hooguit enkele kritische bedenkingen geponeerd. En is dat dan eigenlijk geen contradictio in terminis? Een referendum wil toch zeggen dat je de stem van de mensen wil horen? Dit is mijn stem. Ik weet het niet. Ik vind dit een moeilijk iets. En ik ben ondanks al mijn kritische overpeinzingen ook wel benieuwd naar dat mobiliteitsplan. Trots ook, op het feit dat het stadsbestuur ten minste probeert om een urgent (no pun intended) probleem van verkeersoverlast, fijn stof en gevaar voor de bevolking op te lossen. Misschien is het niet de juiste manier, misschien is het te vergaand in deze fase, misschien is het niet vergaand genoeg. Het is in elk geval een poging.
Ik voel mijn verontwaardiging en kwaadheid borrelen. Heeft die man zich eigenlijk wel voorgesteld? Van wie gaat deze petitie uit? Niet lang daarna ontdek ik de ware aard achter dit handtekeningengeronsel. IntelliGent Mobiel is een beweging opgericht vanuit NVA en drukkingsgroep Gent Mobiel en is tegen het mobiliteitsplan. Ik voel mij verraden. Dit is geen vraag om een referendum waarbij de mening van de bevolking gehoord wordt. Dit is een puur eenzijdige en netjes gecamoufleerde campagne van NVA om zoveel mogelijk nee-stemmen te halen tegen het mobiliteitsplan. Het doet er in dit betoog niet toe of ik als burger voor of tegen dat plan ben. Ook niet of ik voor of tegen NVA ben. Maar alsjeblieft, wees eerlijk en open over wie je bent, wat je doelstelling is en waarom je deze wil bereiken.
“Hallo, ik ben x van IntelliGent Mobiel, een beweging opgericht door NVA en Gent Mobiel. Wij vinden dat het mobiliteitsplan afgevoerd moet worden en verzamelen handtekeningen voor een referendum waarin de burger zijn stem kan laten horen hierover. Dit is de vraag die we willen voorleggen. Wil u deze lijst tekenen?” Op deze manier vermijden we discussies, euh, excuseer gesprekken over wat ‘geen mening’ zoal kan betekenen en kan de geïnformeerde burger in alle vertrouwen kiezen om zijn handtekening wel of niet te plaatsen. En wie weet, zijn deze burgers, los van welke politieke strekking ook binnen vijf jaar wel ontzettend blij met die gedurfde en onpopulaire stadsvernieuwing. “Jaja”, zeggen ze dan, glimmend van trots, “wij waren de eerste stad in België hé mevrouw!”
