Minister-president Jan Jambon zei het nog met veel nadruk bij de voorstelling van het Vlaamse relanceplan tijdens de zomer. De Vlaamse regering wil “het slapende spaargeld van de burgers activeren”. Dat geld moet van de spaarboekjes overgeheveld worden naar de wereld van de beurs. Het is ook een vast thema tijdens de sessies op het Wereld Economisch Forum. Hoe kunnen we de financiële markten democratiseren, vragen ze zich daar al jaren af.

In die kringen zien ze een dubbel voordeel. Er komt nog meer geld vrij waar ze op Wall Street en gelijkaardige straten mee aan de slag kunnen en het moet de financiële wereld een grotere legitimiteit schenken, broodnodig na het debacle van 2008 toen speculanten de wereldeconomie naar de rand van de afgrond stuurden. Zij werden gered met overheidsgeld. Miljoenen burgers verloren hun job of hun huis.

Hoe hard ze die grote woorden over democratisering menen, zagen we deze week in de nasleep van de spectaculaire stijging van het rommelige aandeel van de winkelketen GameStop.

Wat is shorten?

Voor we verdergaan met dit artikel moeten we even temporiseren. U zal straks het woord shorten zien opduiken. Dat is een speculantentruc waar bijzonder veel geld mee kan verdiend worden. Beeldt u in dat u een speculant bent en via uw geprivilegieerde contacten bij het KMI verneemt u dat er een koude, regenachtige zomer aankomt. U leent 100 ventilatoren die 100 euro per stuk kosten en verkoopt die meteen aan die prijs. Dat is omdat u denkt dat niemand straks nog ventilatoren zal kopen en dat er dus grote kortingen zullen zijn in de winkels. Wanneer u de geleende ventilatoren moet teruggeven, zullen ze te koop zijn aan 80 euro. Uw winst is 20 euro per stuk.

Dat is wat met GameStop aanvankelijk gebeurde. De winkelketen lijdt onder de coronacrisis, maar nog meer onder het feit dat niemand nog games koopt in een fysieke winkel. Het aandeel van GameStop kan niet anders dan verder dalen. Twee hedgefunds, Citron en Melvin Capital, bouwden dus grote shortposities op in GameStop. Met andere woorden: ze leenden aandelen en verkochten die meteen in de verwachting ze later aan een veel lagere prijs te kunnen terugkopen.

Nu komt de tweede onderbreking. Stel dat een aantal mensen uw truc met de ventilatoren doorhebben. Ze gaan langs bij alle winkels en kopen alle ventilatoren op zodat de prijs stijgt. Op het moment dat u uw geleende ventilatoren moet teruggeven, zijn de weinige ventilatoren die er nog te vinden zijn te koop aan woekerprijzen van 200 euro. U verliest dus 100 euro per stuk.

De degenerates van r/wallstreetbets

Enter Reddits r/wallstreetbets. Dat is een forum waar zo’n 3,1 miljoen mensen op actief zijn. Drie maanden geleden werd daar een video gepost waarin uitgehaald werd naar de hebzucht van Melvin Capital dat massaal geld verdiende door te shorten tegen GameStop, een winkelketen met een nostalgische reputatie. In diezelfde video werd ook uitgelegd hoe er kon gestreden worden tegen de speculanten van Melvin Capital. Die miljoenen ‘degenerates’, zoals ze zichzelf noemen, krabden hun spaarcenten bij elkaar en begonnen aandelen te kopen van GameStop. Het aandeel dat al maanden rond de 18 dollar hing, was plots op een bepaald moment 483 dollar waard.

Dat was slecht nieuws voor Melvin Capital. Hoeveel geld zij verloren hebben aan die tegenzet van r/wallstreetbets is niet bekend. Wel weten we dat twee andere Wall Street-giganten Melvin Capital te hulp moesten snellen met 3 miljard dollar.

De aandelen bijhouden is het devies op wallstreetbets.

De voorbije week konden we zien hoe hard ze het bij de 1 procent menen met hun lofzang op de democratisering van de financiële markten. Op tv-zenders werden de mensen op wallstreetbets de les gespeld. Ze zouden kleine spaarders meeslepen in een casinospel. Ze zouden geen rekening houden met de economische realiteit waardoor de aandelen los komen te staan van de werkelijke waarde van bedrijven. Wat ze doen zou ook illegaal zijn, want speculanten mogen geen deals sluiten. Anders gezegd: kleine spaarders mogen wel hun kleine som afgeven aan de grote spelers, maar zelf meedoen met die grote spelers was nu ook weer niet de bedoeling.

De grootste

In de Financial Times zegt een anonieme hedgefundmanager: “Het grootste fonds in de wereld is nu wallstreetbets, in hun kracht om markten te doen bewegen. Zij lopen over van zelfvertrouwen en gebruiken hun hefboom. Zij zijn de grote zwaaiende lul in de kamer.” Mocht u denken dat de machistische dialogen uit Scorsese’s The Wolf of Wall Street toch een beetje overdreven zijn, think again.

Maar de wolven van Wall Street laten dat natuurlijk niet zomaar gebeuren. Donderdag zagen al die miljoenen leden van wallstreetbets plots een glimp van de dictatuur van het kapitaal die achter alle mooie woorden over democratisering verborgen zat.

De kleine speculanten maken gebruik van de app RobinHood. Die laat toe om zelfs met kleine sommen actief te zijn op de beurs zonder te passeren langs de grote financiële instituten. Donderdag besliste RobinHood om het onmogelijk te maken om aandelen van GameStop en enkele andere bedrijven te verhandelen via de app. Het leidde tot een storm van protest. Congresslid Alexandria Ocasio-Cortez kondigde meteen een hearing aan om het bedrijf op de rooster te leggen. Ze kreeg direct de steun van Trump-kompaan Ted Cruz, waarop ze reageerde met de sneer dat ze enkel samenwerkt met Republikeinen die niet van plan zijn om haar te vermoorden. Een mooie illustratie van het post-Capitol raid sfeertje in Washington.

I am happy to work with Republicans on this issue where there’s common ground, but you almost had me murdered 3 weeks ago so you can sit this one out.

Happy to work w/ almost any other GOP that aren’t trying to get me killed.

In the meantime if you want to help, you can resign. https://t.co/4mVREbaqqm

— Alexandria Ocasio-Cortez (@AOC) January 28, 2021

RobinHood schrapte de maatregel snel, maar het kwaad was al geschied. Het aandeel van GameStop maakte een flinke duik tijdens die paar uren dat gewone mensen niet meer vrij konden verhandelen, goed nieuws voor alle shorters. Een dag later raakte bekend dat RobinHood 1 miljard dollar ophaalde bij investeerders en ruime leningen kreeg van de banken. U mag zelf een samenzweringstheorie verzinnen rond die opmerkelijke samenloop van omstandigheden.

Sommige commentatoren zien in wallstreetbets de upgrade van Occupy Wall Street. Wat die mensen op dat forum zeker gemeen hebben is dat ze een grote haat koesteren tegen de speculanten die 12 jaar geleden de wereldeconomie ruïneerden. Deze week leerden ze ook een lesje over de werkelijke waarde van holle slogans als democratie en de pursuit of happiness voor iedereen.

Net deze week kwam het IMF met een alarmerend rapport over een dreigende luchtbel op de beurzen. De Amerikaanse beurs, S&P 500, staat nu 13 procent hoger dan in februari 2020 toen het coronavirus nog een probleem was van het verre China. Volgens hun economen negeren de speculanten de werkelijkheid waarin de economie nog lang zal lijden onder de gevolgen van de pandemie.

En daarmee wijzen ze geen vinger naar wallstreetsbets die voor de lulz (zoals ze dat zelf noemen) een hedgefund kelderen zoals ze (of toch sommigen van hen) eerder de verkiezingscampagne van Hillary Clinton de vernieling inreden met hun memes en getrol. Die zijn uiteindelijk maar één van de factoren die er voor zorgen dat we in extreem labiele tijden leven.