Zoals bekend heb ik soms wereldschokkende inzichten in gratis aanbieding. Misschien geldt dit ook in deze kwestie. Volgens mijn analyse, die gegevens uit de biomedische wetenschappen en de menswetenschappen met data uit de kerkgeschiedenis combineert, is er een belangrijke reden voor het verminderde religieuze aantal personen in ons continent die nog door bijna geen enkele observator wordt onderkend. Laat staan door bisschoppen of andere gewone adviseurs van het Vaticaan. / Update met Reacties & Debat 23.X.21, 20 u

Naast de misdragingen en het machtsmisbruik, en ten tweede die bepaalde verouderde leerstellingen en houdingen van een deel van de kerkelijke gezagsdragers, zoals een negatieve visie op de zondige mens en op de lichamelijkheid en de erotiek, zie ik als derde factor van geloofsafval een genetische reden voor het slabakken van de populariteit van de Kerk en zelfs voor de meeste vormen van gestructureerd geloof in Europa. Waar sinds de elfde eeuw het celibaat verplicht is ingevoerd. En dus aan de meest religieuze individuen het recht op partnerliefde 《 en op voortplanting》 werd ontzegd. – Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig.

Zoals kenmerken van geest en lichaam zoals lengte en intelligentie voor ongeveer vijftig procent erfelijk zijn, wat iedereen bij eigen familie en buren kan zien, is dit heel waarschijnlijk ook het geval voor de gevoeligheid en het talent voor het spirituele, het sacrale, het religieuze, voor aanleg tot mystieke ervaringen. Rabiate atheïsten zoals mijn goede kennis en intellectuele partner in het veld van Evolutie en Natuurbescherming professor Johan Braeckman die komen volgens mijn inschatting veel meer voor dan negen eeuwen geleden. Omdat de gewijde priesters, de “heilige mannen” van onze populatie, al die tijd niet hun genen en dit talent konden doorgeven. De kwestie verdient nader onderzoek, maar dit is de stelling waar ik persoonlijk van uit ga. Het is ironisch dat de Kerk vasthoudt aan dit verplichte verbod op seksuele liefde en kinderzegen, terwijl dit haarzelf de das omdoet op termijn, en dit door een overmatige waardering voor het culturele, en een laakbaar gebrek aan affiniteit met de natuur en haar wetten.

Het is in de theologie (van het Vaticaan, niet te Leuven) een redelijk recent fenomeen, dat de toonaangevende denkers zijn gaan vatten dat de Natuur een eigen dynamiek kent. Los van de mens en zijn teksten. Dat gebrek verklaart hoe de Kerk rijkelijk laat de ecologische bedreigingen heeft waargenomen en bij vele mensen als irrelevant is gaan gelden; mensen die beseffen dat de natuurlijke goestingen die zij ervaren veel positievere dingen zijn dan klassiek in de filosofie (“Neigingen” bij Kant) en de theologie werd geduid. Kortom, de overmatig traditionele houding van Rome naar lichaam en sensualiteit dreigt haar ernstig op te breken. Naar de geest en naar het lichaam, om het met een liturgische formule te stellen.

Illustratie

– Artikel uit Metro van 22 oktober 2021.

– Traditionele artistieke uitbeelding van het in het theologische discours heel erg sacraal gemaakte moment waarop Maria, de alleenstaande jonge moeder, beseft dat zij zwanger is. De zogenaamde annunciatie door de engel. Het bastaardschap van Jesjoea is iets dat van in de eerste teksten zowel terloops aan bod is gekomen als pogend bezworen en verhuld is met zeer verheven taal en beelden.

Reacties en Debat

Naast een reeks andere minder of meer boeiende of kritische bedenkingen schreef een medewerkster van het christelijk opinieblad Tertio het volgende.

“Interessante hypothese! Dean Hamer schreef daarover het boek “The God Gene: How Faith is Hardwired into our Genes” en stelt inderdaad dat het specifieke gen VMAT2 grotendeels de gevoeligheid bepaalt voor spirituele en mystieke ervaringen. Mocht hij gelijk hebben, dan zou dat mogelijk ook kunnen verklaren waarom er onder westerlingen meer atheïsten gevonden worden dan elders in de wereld. Interessant in dat opzicht is ook “The Geography of Thought” van Richard E. Nisbett.”

(Het doet mij deugd dat mijn intellectuele instinct ook in deze kwestie betrouwbaar blijkt.)

Een inheemse man van rond de zestig schreef:

“Het grote probleem van onze huidige tijd is het egoïsme en de jaloezie : luister even naar de podcast op Kerknet met Paul Hauspie van L&H die dat na zijn debacle nu inziet. In het westen zijn wij te rijk, en wij denken dat GOD niet meer nodig is”

Daarop geef ik volgende bedenkingen en ‘sweeping perspectives’.

Beslist. Een oudtante getuigde mij ooit over de tijd dat de bommen uit de hemel vielen; hoe de mensen op straat wegdoken, onder treinen en bussen, en dat er dan volop gebeden werd! De dagelijkse aanwezigheid van groot gevaar was doorheen de lange geschiedenis van de mens een constante. Ook voldoende gezondheid en voedsel vinden is meestal helemaal niet gerealiseerd. Volgens mij bestaat de kans dat de tijd van comfort en veiligheid, vrijheid en vrede die heerst sinds 77 jaar een tijdelijke uitzondering zal blijken te zijn. In veel landen is daar ook veel minder van te bespeuren. Wie in nood komt, echt tot nederigheid en openheid gedwongen wordt, zal allicht keer op keer het religieuze pad herontdekken. Voor sommigen is dit ook een heerlijk leven te midden van de drukte, de ratrace, de waanzin van deze democratische, hyperactieve overvloedsmaatschappij, trouwens.

Alles wel beschouwd lijkt het me ook helemaal logisch: het christelijk geloof vond zijn kiemen in de figuur van Jesjoea; die was naar alle waarschijnlijk een zeer begaafde jonge man die in een zeer lastige thuissituatie opgroeide, bij een alleenstaande moeder. Hij leerde veel verantwoordelijkheid dragen en nam een zeer ethische houding aan. Hij leerde hulp zoeken waar je die vindt in grote nood, bij een Goede Geest. (Voor Mohamed kan trouwens een gelijkaardig verhaal worden geschreven: hij groeide op als wees). Logisch dat zulke levensbeschouwing en leer veel vitaminen, energie, inspiratie en wijs advies bevat voor wie zwaarder wordt beproefd in het leven. En… deze soort existentie zal nooit verdwijnen.

Misschien wel integendeel. Honderd of tweehonderd jaar industrie, technologie, kapitaalinjecties en kennisproductie hebben de mens niet duidelijk meer tevreden, vreedzaam, voldaan of wijs of goed gemaakt… (Ook al zijn de verwezenlijking op het vlak van lichamelijke gezondheid en op vlakken als reizen en comfort (en spel in vele vormen) fenomenaal en te loven.)

De essentie van de mens als zoekend wezen is niet aangetast. Evenmin als onze kwetsbaarheid en interne armoede.

De ‘megamachine’ van de industriële beschaving (term van eco-filsoof Rudolf Bahro) heeft ons bovendien van veel steun vanuit de ecosystemen van de Natuur, van veel energiebronnen, van veel grondstoffen beroofd. Ouders die zeggen, voor het eerst zullen mijn kinderen het minder goed hebben, zijn daarom wellicht de eersten in een lange rij.

De klimaatontrafeling komt niet alleen.

De ecosystemen zijn al grotendeels gedecimeerd en ontrafeld. De sociale systemen, reflexen en talenten zijn deels ontrafeld en verarmd. De moed, vechtlust, standvastigheid, weerbaarheid, zelfredzaamheid zijn waarschijnlijk lager dan in vele voorgaande generaties bij vele stedelingen en consumenten. Alvast in eigen land met de vijfhonderd duizend langdurig zieken op elf miljoen mensen. Met de acht zelfdodingen per dag, de honderd pogingen daartoe; met de vele depressieve mensen, de mensen met zware stoornissen in sociale vaardigheden en contactvaardigheden en liefdesbekwaamheid… (Wat overigens niet wil zeggen dat er niet relatief vele fijne, vriendelijke mensen zijn vandaag, wellicht juist wel). Voor goede religie en spiritualiteit blijft dus zeker nog enkele eeuwen een ruim speelveld beschikbaar.

P.S. Dit bericht verscheen eerst via Facebook. Daar kreeg het net een like-aanmoediging van Erik Eynickel, de hoofdredacteur van TGL, Tijdschrift voor Geestelijk Leven. Dit boeiende maandblad tracht volgens de Dominicaanse traditie theologie en dagdagelijks leven dichter bij elkaar te brengen. Een bekende naam is daar de Nederlands-Belgische Theoloog Edward Schillebeeckx, tevens auteur van het bekende boek dat veel weerklank kreeg “Jezus, het verhaal van een levende”. Hij wees er, geheel naar mijn smaak, op dat “Het een grote fout is geweest in het verleden dat vaak geen onderscheid werd gemaakt tussen God-JHWH, het mysterie dat alles bezielt en de messias. In beide gevallen klonk het in teksten en liederen “Heer, lieve Heer…!”