Maar Chavez was dan ook een icoon in de Arabische wereld. Meer dan welke Latijns-Amerikaanse politicus belichaamde Chavez een ideaal van trots en waardigheid, eigenschappen die weinige Arabische leiders bezitten.

Meest populaire niet-Arabische politicus

Chavez was tot voor de start van de Arabische Lente volgens verschillende polls de meest populaire niet-Arabische politicus in de Arabische wereld. Zijn aantrekkingskracht had veel te maken met de flamboyante manier waarop hij politiek voerde. Hij schuwde geen kleurrijk – maar politiek ‘incorrect’ taalgebruik. Weinigen zijn vergeten hoe hij Bush beschreef als ‘duivel’ in de VN.

Hoewel een minderheid in de Arabische wereld echt weet hoe de vork aan de steel zit in Venezuela leefde het beeld dat Chavez dicht bij het volk stond, en dat hij van de strijd tegen armoede een prioriteit maakte. Dat terwijl de Arabische potentaten bijna zonder uitzondering voor een neoliberale economische koers kozen, met ongebreidelde armoede tot gevolg.

Nasser als grote voorbeeld

Chavez maakte er geen geheim van dat hij geïnspireerd was door Nasser, de legendarische Egyptische president die het leiderschap van de Arabieren claimde tussen 1955 en 1970.

Onder Nassers bewind werd het Suez-kanaal genationaliseerd, werd de Aswan-dam op de Nijl gebouwd, kregen miljoenen landloze boeren grond, en volgde Egypte een radicale antikoloniale koers tot groot ongenoegen van de toenmalige koloniale machten Frankrijk en Groot-Brittannië. Zij intervenieerden dan ook militair in 1956 om hun belangen veilig te stellen.

En door die schandalige oorlog tegen Egypte werd Nasser in één klap de held van de Arabieren, want hij durfde zich tegen het kolonialisme te verzetten.

In zekere zin is Chavez de Nasser van Latijns-Amerika. Daar heersten niet zo lang geleden vooral pro-Amerikaanse militaire dictators. Armoede, corruptie, folteringen, … het werd allemaal goedgekeurd door de VS zolang hun belangen maar werden veiliggesteld.

Staatsgreep van 2002 maakte Chavez’ imago

Het lijstje van Latijns-Amerikaanse dictators die werden gesteund door de VS is lang … Denk maar aan Pinochet, Batista en de Amerikaanse militaire steun voor de terroristische Contras in Nicaragua. Chavez bestreed actief het Amerikaanse imperialisme in Latijns-Amerika en streed voor een rechtvaardigere maatschappij.

In 2002 organiseerde het Amerikaanse imperialisme een staatsgreep tegen de democratisch verkozen Chavez. Maar onder druk van massale betogingen moesten de Amerikanen en hun Venezolaanse marionetten hem vrijlaten. Chavez, het anti-Amerikaanse spook in de regio, was vooral een Amerikaanse creatie. Zonder die staatsgreep was Chavez misschien nooit zo geworden.

Ook genoot Chavez veel aanzien in de regio omdat hij armere landen financieel steunde door hen van goedkope energie te voorzien. Hij had een toekomstvisie en tekende een design voor een verenigd Latijns-Amerika: de Bolivarian Alliance for the Peoples of Our America. Hij droomde van een monetaire unie. Net als Nasser geloofde hij dat eenheid en socialisme voor echte onafhankelijkheid zouden zorgen. En net als Nasser geloofde hij in een derde pad, geen communisme of kapitalisme dus.

Zijn standpunten met betrekking tot Palestina waren zonder meer populair in de Arabische wereld. Twee keer stuurde hij de Israëlische ambassadeur weg uit protest tegen de Israëlische massaslachtingen. In verschillende Palestijnse vluchtelingenkampen die ik heb bezocht, hingen posters van Chavez.

Steun voor gefaalde ‘ideologische’ dictaturen

Maar zijn laatste dagen eindigden in mineur. Zijn onvoorwaardelijke steun voor de Libische kolonel Khaddafi en de Syrische president Bashar al-Assad zorgden ervoor dat hij fel werd bekritiseerd door heel wat Arabieren. Hoewel Chavez’ standpunt begrijpelijk is vanuit zijn anti-imperialistische optiek, is zijn steun voor twee gefaalde ‘ideologische’ dictaturen toch wel een smet op zijn blazoen.

In tegenstelling tot Nasser zal het project van Chavez wel langer overleven in de regio. Er zijn in Latijns-Amerika meerdere leiders die, hoewel onbekend, heel waardige opvolgers zullen zijn van Chavez. Onder meer Evo Morales van Bolivia, Rafael Correa van Ecuador, en José Mujida in Uruguay zijn ware Bolivarianen die de regio willen transformeren. Ook zij verzetten zich tegen het imperialisme in de regio.

Principiële anti-imperialist

In de Arabische wereld zal Chavez worden herdacht als een principiële anti-imperialist, als een president die de wil van Amerika tartte. Hij was niet uniek in de regio, maar door zijn flamboyante manier van politiek voeren, is hij wel de bekendste van de nieuwe generatie Latijns-Amerikaanse leiders.

Hier en daar zal er kritiek worden geuit op bepaalde beleidsmaatregelen van Chavez, maar niemand kan ontkennen dat hij veel heeft betekend voor de arme Venezolanen. En weinig Arabieren zullen ontkennen dat ze geen Arabische Chavez nodig hebben.