Vaccinatie wordt al een tijd naar voren geschoven als de oplossing om uit de lockdowns te komen. Hier in Europa zijn we afhankelijk van een marktgestuurd systeem waarin grote farmaceutische bedrijven het vaccin produceren. Een 10-tal grote farmareuzen die meedingen naar een zo lucratief mogelijk vaccin dat ze dan voor veel geld aan verschillende regeringen kunnen verkopen. Een vaccin dat ontwikkeld werd in universiteiten over heel Europa en bij uitbreiding de wereld. In Cuba gaat het er anders aan toe. Ook daar wordt uiteraard een beroep gedaan op de universiteiten en wetenschappers om het vaccin te ontwikkelen. Maar de productie van haar vaccins blijft in handen van de Cubaanse gemeenschap. Geen farmareuzen die gaan lopen met het vaccin, maar wel de eigen Cubaanse farmaceutische industrie die aan de productie begint.

Cuba een lange traditie van een eigen farmaceutische industrie

De Cubaanse farma-industrie kwam tot stand na de revolutie, toen het eiland in 1962 onderworpen werd aan een economische blokkade vanuit de VS. Hierdoor kon Cuba niet langer geneesmiddelen uit de VS invoeren. Het werd voor de Cubanen een kwestie van overleven.

De ontwikkeling van de eigen industrie past ook binnen het gezondheids- en onderwijssysteem dat na de revolutie absolute prioriteit krijgt. Cuba gaat voor een systeem van geïntegreerde gezondheidszorg ondersteund door onderzoeksinstituten.

Cuba is intussen één van de koplopers in onderzoek naar verschillende ziektes. Zo slaagde het erin een vaccin te ontwikkelen om longkanker af te remmen. Cuba produceert maar liefst 80 procent van de vaccins die het gebruikt in zijn eigen vaccinatieprogramma zelf.

De investeringen in een eigen farma-industrie zijn zwaar maar zo slaagt het land er ook in de productie en distributie in eigen handen te houden. Iets waarmee Europa momenteel serieuze problemen ondervindt. De productiecapaciteit staat niet op punt, waardoor de beloofde vaccins niet geleverd kunnen worden. De Cubaanse Bio-farma-bedrijven stellen meer dan 40.000 mensen te werk en exporteren al producten naar meer dan 30 landen.

Waar staat Cuba met de ontwikkeling van het vaccin Soberana 2?

Het vaccin zit momenteel in de tweede fase waarbij het getest wordt bij 900 vrijwilligers. Als deze test goed verloopt, kunnen de Cubanen overgaan naar de derde fase: de klinische testen waarbij het vaccin op grote schaal wordt getest. Cuba heeft door de lage incidentie van Covid, dankzij hun goede aanpak van de pandemie, immers te weinig geschikte proefpersonen in eigen land. Hiervoor werd alvast een akkoord met Iran afgesloten.

Wanneer alles goed gaat, kan de productie van start gaan en hopen de Cubanen de eerste vaccinaties te kunnen uitvoeren vanaf juni van dit jaar. In de eerste plaats zal de Cubaanse bevolking het vaccin gratis toegediend krijgen, maar ook toeristen zullen zich waarschijnlijk kunnen laten inenten.

Vaccins een hoeksteen van een preventief gezondheidsbeleid

Vaccineren past perfect binnen de Cubaanse filosofie van: “voorkomen is beter dan genezen”. Door zijn goed uitgebouwd preventiesysteem slaagt het land erin om veel dure medische kosten te vermijden. Een ander verhaal dan ons systeem van dure behandelingen wanneer het kwaad al is geschied. Een mooi voorbeeld van deze filosofie is het dagelijkse gezondheidsuurtje op de Cubaanse televisie. Hier wordt uitleg gegeven over uiteenlopende onderwerpen zoals gezonde voeding maar ook hygiëne en vaccinatie.

Ook in het onderwijs is er veel aandacht voor preventie. Vaccinatie is op Cuba dan ook geen taboe. Iedere inwoner beschikt over een vaccinatiekaart en wordt goed opgevolgd door de zogenaamde familiedokters, dokters die binnen een bepaalde wijk actief zijn en de medische geschiedenis van zowat iedere bewoner goed kennen.

Internationale samenwerking en vaccin beschikbaar maken voor andere landen

Het vaccin dient in de eerste plaats om de eigen bevolking in te enten. Maar door de socialistische oriëntatie van de Cubanen zal de info en het vaccin beschikbaar gemaakt worden voor de rest van de wereld. Een groot vraagteken blijft nog hoe groot de werkelijke productie van de vaccins zal kunnen zijn. Voor die productie kan Cuba alvast op de volle steun van bondgenoot Venezuela rekenen.

Eén ding is zeker, Cuba toont dat een andere weg mogelijk is, weg van de Westerse farmaceuten waar enkel kortetermijnwinst van belang is. Voor Cuba moet een vaccin wereldwijd gelijkwaardig beschikbaar zijn. Voor iedereen, niet enkel voor de rijke landen.

Laat dat nu net zijn wat we te zien krijgen in deze pandemie. De rijke landen vechten om de vaccins, terwijl de landen in het globale zuiden tevreden moeten zijn met de kruimels. Met de huidige verdeling zullen 9 op de 10 inwoners in de armste landen dit jaar nog steeds niet ingeënt zijn. Vandaar het belang van de ontwikkeling van het Cubaans vaccin om op termijn deze stuitende ongelijkheid aan te pakken.

Met Cubanismo.be volgen we het verhaal van de Cubaanse vaccin Soberana 2 en de vaccinatiestrategie van de Cubanen nauw op. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

We steunen met Cubanismo.be ook het Europees burgerinitiatief dat een vaccin vrij beschikbaar en gratis wil houden. https://eci.ec.europa.eu/015/public/#/screen/home

Kasper Libeert is redacteur bij Cubanismo.be