klas
Opinie, Nieuws, Samenleving, België, Jan Blommaert, Arbeidsmarkt, China, Competitiviteitslogica -

Hoe breed is de school?

Het onderwijs is vandaag de dag een van de grote ideologische slagvelden in de strijd om het samenlevings- en mensbeeld van de 21ste eeuw. De onderwijssystemen over geheel Europa, en ver daarbuiten, staan onder zeer grote druk om zich vooral te richten op de productie van hoogwaardige, kant-en-klare en hoogrendabele werkkrachten, die dan als gratis grondstof aan ondernemingen worden aangeboden.

maandag 2 september 2013 01:15
Spread the love

Die ondernemingen moeten de mondiale concurrentiestrijd winnen en de overheden – nog altijd de grootste verstrekkers van onderwijs – moeten zich daar zonder morren achter scharen. Waartoe dient het onderwijs? Om de arbeidsmarkt te voeden naar de eisen van de industrie: dat is de huidige beleidsdoctrine in het onderwijs, uitgedragen door de OESO, de EU, en de diverse regeringen en arbeidsbureaus in dit land.

In ruil voor deze hervorming van de rol en functie van het onderwijs krijgt de samenleving niets terug. De private sector investeert in de gehele EU nauwelijks in onderwijs, zelfs niet in researchgericht hoger onderwijs.

De ondernemingen eigenen zich een product toe dat in overweldigende mate door de gehele samenleving is betaald. Het is de logica van die ondernemingen die het onderwijs stuurt, en de belastingbetaler moet maar aannemen dat het belang van de private economie gelijk staat aan het algemeen belang.

Dat is het niet, en de grote strijdpunten rond onderwijs op dit moment gaan allemaal over de vernauwing van de visie op onderwijs. Een onderwijs dat enkel in functie van maatwerk in de arbeidsmarkt werkt en dus enkel hoogproductieve werkkrachten kan afleveren, is een onderwijs dat bijzonder veel losers zal produceren.

Leerachterstand, om welke reden ook, leidt immers regelrecht naar achterstand op de arbeidsmarkt – een systeem dat we in dit land zeer goed kennen.

Het leidt eveneens tot jonge mensen die enkel concrete skills hebben geleerd (wat men nu competenties noemt), maar wiens waardensysteem en algemene vorming geen aandacht heeft gekregen. Die dingen – zaken zoals burgerschap, morele codes, kennis van de wereld waarin ze leven, de capaciteit om deskundig te vergelijken, kritische en nieuwsgierige attituden – moeten ze maar elders en op eigen kracht leren.

In China beseft men na anderhalf decennium onderwijs van het meest competitieve soort (iedereen moet spitstechnoloog worden, en kleuters moeten dan ook moderne wiskunde krijgen) dat er een generatie van sociale monsters is gekweekt: cut-throat professionals die geen besef hebben van de rest van de samenleving en de wereld.

Het is die generatie yuppies die nu zeurt dat de minimumlonen in China te hoog (!) zijn, en dat de arbeiders te veel noten op hun zang hebben. De Chinese overheid begint daarom nu met een geleidelijke hervorming van het onderwijs terug naar de klassieke confuciaanse modellen.

De Chinezen komen terug van een systeem dat hier thans wordt opgehemeld, en wordt voorgesteld als het middel waarmee de EU de strijd met China zal aankunnen. Het besef dat er iets fundamenteel fout is aan dat systeem zal hier, wellicht, slechts zeer langzaam ontstaan, wanneer ook wij doorhebben dat een samenleving die bevolkt wordt door hoogperformante deskundigen die geen benul hebben van hoe hun wereld in mekaar zit niet zo’n prettige samenleving is.

Zeker niet voor de grote drommen losers die in zo’n systeem ontstaan, en die in zo’n samenleving geen enkele rol van belang kunnen spelen.

De school breed houden, is daarom de grote inzet. En die inzet moet ieder jaar weer aan de minister van Onderwijs duidelijk gemaakt worden. De gehele samenleving is eigenaar van het onderwijs; de gehele samenleving moet er dan ook baat bij hebben, niet enkel een parasitair deel ervan. Dat is een eenvoudig economisch, politiek en moreel beginsel; de minister zal het wel begrijpen.

Jan Blommaert

Jan Blommaert is taalkundig antropoloog-sociolinguist, dr. in de Afrikaanse Geschiedenis en Filologie en hoogleraar Taal, Cultuur en Globalisering aan Tilburg University (NL). 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!