Ondanks de bekende sociale verwezenlijkingen van de Bolivariaanse revolutie, zijn er in Venezuela redenen genoeg om te protesteren. De hoogste inflatie- en corruptiecijfers van het continent, vijf van de meest geweldadige steden van de wereld: dat zijn maar een paar van de weinig flatterende onderscheidingen van het land. Schaarste van basisproducten en onderbreking van basisdiensten zoals water en electriciteit zijn er dagelijkse kost. En toch is Venezuela al een drietal jaar relatief kalm.

De redenen zijn meervoudig: bij de kleinere helft van het land heerst een algemene ontgoocheling. Na vijftien jaar zien ze niks anders dan achteruitgang en een groot deel van de verantwoordelijkheid ligt op de schouders van de versnipperde en chaotische oppositieleiders, die geen duidelijk project kunnen voorleggen. Het vertrouwen in de overheid is onder de opposanten duidelijk verloren maar ook het vertrouwen in de oppositieleiders en zelfs in het electorale stelsel is al lang weg. Toch herleeft onder hen de hoop op verandering af en toe, maar elke keer op een zuurdere manier.

De laatste revival van de oppositie is vorige week begonnen in de vorm van studentenprotesten. Na het electorale festijn van december (met vervroegde kerst en de meest populistische verkiezingsstunts uit onze recente geschiedenis, waaronder een presidentiële oproep om de rekken van alle winkels leeg te halen), is het jaar begonnen met een kater van formaat: de derde devaluatie in één jaar tijd en extra beperkingen om aan buitenlandse munteenheden te geraken. Dat betekent inflatie en schaarste van importproducten (waaronder toiletpapier, melk, kip, vlees, medicijnen: basisproducten!), in een land dat met de dag minder zelf produceert. Op 23 januari werd La Salida gelanceerd door oppositieleiders Leopoldo López en María Corina Machado. La Salida is een oproep om de straten te bezetten, om de duistere praktijken van de regering openlijk te verwerpen, en op zich is dat even legitiem en radicaal als de massaprotesten van de Arabische lente, van de Indignados of van Ukraine. Maar de oproep werd zo vaag geformuleerd (ongetwijfeld ook omdat er zo veel misloopt dat de enige oplossing een totale reboot van het land is), dat ze tot niks heeft geleid.

In de deelstaten Mérida en Táchira, in de Andes-regio, zijn er toch protesten begonnen op 6 februari. Het huis van de gouverneur van Táchira werd bekogeld met stenen en volle vuilniszakken door een menigte van betogers. Vandalisme naar alle normen, maar ook heel fout aangepakt: de studenten en studentenleiders, behandeld als putchisten, werden gearresteerd en meegenomen naar een gevangenis in een andere deelstaat van het land. De disproportionele aanpak leek een druppel te veel: de protesten zijn alleen maar erger geworden. In de ogen van velen is protest legitiem in de huidige omstandigheden. De protesten werden nog dagen lang volgehouden.

Studentenorganisaties van verschillende universiteiten riepen het volk om op 12 februari, Nationale Dag van de Jeugd, overal in het land te gaan betogen om de vrijlating van de studenten te eisen. López en Machado hebben de oproep meteen gesteund.

Capriles Radonski, het meest zichtbare gezicht van de oppositie, bewust van de gevoeligheid van het moment, heeft lang geaarzeeld en zou pas in de nacht van de 11de, na lange vergaderingen met studentenleiders, zijn steun bevestigen. Op 12 februari zouden ontevreden Venezolanen de straten van de grootste steden inpalmen.

De angst was niet van de minste: de ervaringen met vorige confrontaties met ordediensten en gewapende sympathisantengroepen hebben velen ontmoedigd en toch was de aanwezigheid massaal, veel groter dan verwacht. Tegenbetogingen werden ook georganiseerd en de pro-regering colectivos deden al vanaf vroeg in de ochtend rondes om mensen af te schrikken. De sociale media, die in Venezuela volwaardige wapens zijn in elke strijd, werden al uren lang bestookt met alle soort haatberichten van beide kampen.

De afspraak was om 10 uur. En om een uur of 3 in de namiddag was de betoging vreedzaam afgelopen. Aan de deuren van de Fiscalía General de la República, een van de hoogste gerechtelijke instanties van het land, hebben ze vreedzaam geprotesteerd en volgens alle bronnen waren er tot het einde van de betoging geen conflicten. Maar toen iedereen naar huis ging, is het geweld losgebarsten. We zullen nooit weten wie de eerste steen gegooid heeft, maar snel was er een schermutseling tussen ordediensten, betogers en sympathisanten van de overheid. Politieauto’s werden in brand gestoken, molotov cocktails vlogen van hier naar daar, vensters werden vernield met stenen en betogers werden bekogeld met perdigones. Zo gaat het.

Ondertussen was er ook een strijd op een ander front: de media. De overheid had gedecreteerd dat berichtgeving over de feiten kon gezien worden als “aanzet tot geweld” en dus kon bestraft worden. En Venezuela kent in de Chávez-era een lange lijst van gesloten kranten, radio- en TV-zenders, waardoor zelfcensuur vandaag de norm is bij zulke officiële bedreigingen.

Het gevolg is dat hoewel niemand weet waarom het gevecht begonnen is, de enige versie die we te horen kregen was die van de officiële instanties. En het doel van de officiële instanties is de diskwalificering van de oppositie, dat is vanzelfsprekend.

We horen nog eens dat de opposanten fascisten zijn, dat het over een staatsgreep gaat die gesteund wordt door het imperium en dat het hard zal worden aangepakt. Ineens is er geen verschil tussen een studentenrel en een coup d’etat. Zoals altijd, met alle respect voor de believers.

Alle nationale TV-zenders, de privé-media die al jaren gedemonisseerd worden, deden mee aan de informatieve blokkade. De enige niet-officiële informatiebronnen op 12 februari 2014 waren de internationale zenders. Er zijn maar een paar internationale media met Venezuela bezig, en die werden in de loop van de namiddag geblokkeerd door Conatel, de nationale instantie die kabeloperatoren controleert.

We hebben dus geen idee van wat er gebeurd is. Wat we wél weten is dat de persvrijheid in Venezuela een illusie is. Alle Venezolaanse TV-zenders hielden uitzonderlijk hun gewone programmatie en af en toe zonden ze updates uit met vertegenwoordigers van de overheid.

Ondertussen zijn er drie doden. Er zijn jongeren verdwenen. Oppositieleiders worden op dit ogenblik achtervolgd of werden gevangen genomen. Passanten werden brutaal behandeld door ordediensten en door gewapende groepen van overheidssympathisanten, zo staat het vastgelegd op meerdere video’s, online. En dat geweld zijn we gewoon, dat gebeurt regelmatig.

Maar tot de overname van Globovisión vorig jaar konden we op zijn minst kiezen tussen de officiële waarheid en die van de oppositie. Tot kort geleden luisterden we naar de overheid en naar de oppositie en we wisten dat de realiteit zich ergens in het midden bevond. Dat we die structurele hoop op informatieve diversiteit niet meer hebben, dat is nieuw.

En de oppositie kan voorlopig geen gearticuleerd antwoord bieden, enkel onduidelijkheid. Enkel vermoeidheid. Enkel chaos.

Zaterdag 15 februari om 16u is er een grote bijeenkomst in het Antwerpse Bolívarplaats om de Revolución te steunen. Ik zal jammer genoeg niet kunnen gaan. Maar als ik zou kunnen, zou ik graag luisteren naar wat er gezegd wordt. En dan zou ik dit graag vertellen aan wie tijd en zin zou hebben om te luisteren. Hier kan dat.