“Hoewel een zo sterk mogelijk aanbod de ultieme opdracht is, ligt onze grootste uitdaging wellicht in het verbeteren van de manier waarop we samenwerken.” Het is één van de vele welluidende frases uit het transformatieplan van de VRT-directie dat de besparingsdrift van de Vlaamse Regering in een concrete vorm moet gieten.

Dat eendrachtig samenwerken onder het personeel zou er wel eens snel kunnen komen, in de vorm van een gezamenlijk front tegen het plan dat op tafel ligt. Er wordt immers diep, heel diep gesneden. En dat kan ook niet verbazen. Na alle voorgaande besparingsrondes is het laaghangende fruit heus al wel geplukt. Nu moet er gesnoeid, ja zelfs gezaagd worden.

Bepaalde besparingsplannen lijken logisch en zullen ongetwijfeld uitvergroot worden om heel duidelijk te maken dat het VRT-personeel overmatig gepamperd werd. Een eigen crèche bijvoorbeeld op de Reyerslaan. Dat is ongetwijfeld handig, maar strikt noodzakelijk kan je het niet noemen. Anderzijds: valt daar de grote winst te boeken? Wanneer de opvang wordt uitgebaat door een externe vzw en niet langer door eigen personeel, dan verschuif je toch gewoon wat kosten, wellicht richting de ouders.

Idem voor de catering. Kost een kok met een VRT-petje zoveel meer dan één met een Sodexo- of ISS-petje. Nee, de grote winst zit erin dat de maaltijden in de kantine duurder gaan worden. De maaltijdcheques die de reguliere loonstijgingen zullen gaan vervangen, zullen snel opgesoupeerd zijn.

Tot daar het snoeien van de twijgjes. Een ingreep met een klein financieel resultaat, maar met een grote impact op de vitaliteit die bij uitstek in die jonge scheuten zit. Je krijgt er echt geen blijer, gemotiveerder personeel mee. En nochtans, die motivatie zal nodig zijn, want nu komt pas het echte werk eraan. Even goed, of zelfs beter doen dan tevoren, maar met veel minder mensen en middelen.

Ja, er sneuvelen tussen de 220 en 265 banen bij de VRT. Dat is een krimp van iets meer dan tien procent van het personeelsbestand. Een dienst als ‘documentatie, audiotheek en archief’ verliest meer dan een kwart van zijn medewerkers. Maar geen erg: “de dienstverlening blijft behouden. Er zal gewoon wat efficiënter gewerkt worden.”

Hetzelfde bij de dienst ‘informatie’ waar, zo lezen we, de vaste personeelscapaciteit wordt verminderd om soepel te kunnen inspelen op veranderingen en nieuwe opportuniteiten. De mensen zullen mekaar met andere woorden niet langer voor de voeten lopen. Op vandaag merken we immers, zo is elders te lezen, dat niet-functioneren van medewerkers wordt getolereerd of zelfs totaal genegeerd.

Het zou vreemd zijn moesten er in een organisatie met zowat 2.200 werknemers geen rotte appels zitten, maar die pak je beter gericht aan dan er in dergelijke bewoordingen over te schrijven in een besparingsplan. Niet enkel omdat je het dan impliciet over je eigen laksheid en falen uit het verleden hebt, maar ook omdat ook dit, andermaal, niet meteen bijdraagt tot enthousiasmering van je personeelsploeg.

Van de banen die moeten sneuvelen, zou een deel kunnen opgevangen worden door natuurlijke afvloeiing. Door opstappremies bv., maar even goed door zo vroeg als mogelijk op pensioen te gaan. Is dat geen vreemd signaal van een overheidsbedrijf in tijden dat iedereen om de oren wordt geslagen met ‘we moeten met ons allen langer gaan werken’? En waar zit dan juist de winst wanneer je weet dat het pensioenfonds van de VRT is overgenomen door de Vlaamse Overheid?

Bovendien zal die vrijwillige uitstroom onvoldoende zijn. Er wordt voorzichtig gesproken over een 60-tal naakte ontslagen.

Met dit alles in het achterhoofd kom ik terug op mijn eerder geuite vermoeden: het zou me niet verbazen wanneer het personeel van de VRT snel tot een doorgedreven samenwerking komt, in het verweer tegen de plannen die hen overmatig hard treffen.

En ja, wanneer het scherm dan even op zwart gaat, dan zullen bepaalde politici ongetwijfeld met de twitterduimen klaar zitten om af te geven op dat verwende, werkschuw profitariaat. Het VRT-bashen kan dan even verschuiven van de inhoud naar het personeel.

Zo, stapje voor stapje, komt men haast ongemerkt dichter bij de nauwelijks verholen geheime agenda: de uitkleding van de openbare omroep. De neerwaartse spiraal van minder middelen, minder mensen, minder kwaliteit, minder kijkers, minder relevantie, minder middelen,… Minder vierde macht.

Bart Caron is Vlaams parlementslid