Het VOK over Fatima Mernissi

Schrijven over Fatima Mernissi is niet simpel. Ze was een vrouw met een brede geest waardoor we haar boeken en standpunten niet kunnen samenvatten in één artikel. Toch doen we een poging een beeld van haar weer te geven en van de stempel die ze heeft gedrukt op de feministische strijd.

donderdag 3 december 2015 14:14
Spread the love

Fatima Mernissi is geboren en opgegroeid in Marokko. Ze studeerde in het binnen- en buitenland. Later doceerde ze sociologie aan de Universiteit Mohamed VI van Rabat. Ze ging de feministische strijd in Marokko aan en gaf vele vrouwen daar een stem. Toch is haar werk bij ons in Europa bekender dan in het land waar ze geboren, getogen en overleden is.

Ze was de eerste feministische sociologe in Marokko die taboes publiek bespreekbaar maakte, waardoor ze zich op een hindernissenparcours begaf in een land waar het machismo nog sterk aanwezig is. In de jaren ’70 was men niet aan het wachten op een hoogopgeleide vrouw die verboden onderwerpen in het publiek gooide. Men was zeker niet aan het wachten op iemand die een vrouw als gelijke beschouwde in plaats van als een verlengstuk van de man dat het best in de buurt van de haard bleef. Onbuigzaam klaagde ze het overheersende machismo  aan en pleitte ze voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Door haar grote theologische kennis kon ze het misbruik van de onderdrukte positie van de vrouw in de religie ontkrachten. De macho-samenleving was niet opgezet met haar pleidooi en religieuze leiders bestempelden haar als ongelovige vrouw. Via beschuldigingen  van godslastering probeerde men haar te isoleren zodat ze haar kennis en gedachtegoed niet verder kon verspreiden. Ondanks deze obstakels gaf ze niet op en bleef ze de feministische strijd aangaan en liet ze zich niet intimideren door de patriarchale machtsstructuren. Ze liet zich niet afschrikken en schreef verschillende boeken waarin ze vrouwonvriendelijke interpretaties van de koran aantoonde.

Ook haar betoog dat islam niet incompatibel hoeft te zijn met democratie is van groot belang in de hedendaagse discussie over hoe we hier in het westen omgaan met islam en met de rechten van vrouwen.

Natuurlijk was het niet makkelijk om haar boeken op de markt te brengen. In de eerste jaren werden haar werk gecensureerd.

Een strijdlustige vrouw is fysiek van ons heen gegaan. Het is aan ons om haar niet volledig te laten gaan. Ze begon in de jaren ’70 het genderdiscours te beïnvloeden maar haar werk is de dag van vandaag nog even relevant.

Boeken van Fatima Mernissi zijn een bron van inspiratie om alternatieven te creëren in onze Europese samenleving. We worden dagelijks geconfronteerd met de dominante machtsstructuren waarin ongelijkheid staande wordt gehouden of beter gezegd gevoed wordt. Ook sommige westerse feministen maken zich vaak schuldig aan een paternalistische houding door te bepalen wat goed is voor iedere vrouw. Denk maar aan het hoofdoekendebat dat al jaren een hot item is in onze samenleving en maar niet afgekoeld raakt. In haar boek ‘Achter de sluier’ pleit Mernissi voor de vrijheid van de vrouw om de hijab niet te dragen in een tijd en samenleving waar dat ondenkbaar was in sommige dorpen en steden. Ze onderbouwde het boek met haar theologische kennis en gaf verschillende argumenten waarom een vrouw vrij moet zijn om haar hijab niet te dragen.

Laten we de nadruk leggen op de essentie van haar pleidooi, namelijk ‘keuzevrijheid’. Wij leven in een ‘democratische samenleving’ waar de vrije keuze helaas ver zoek is. De argumentatie daarrond is ‘onderdrukking’, ‘neutraliteit’en ‘integratie’. Het spijtige is wel dat sommige westerse feministen het verbod bekrachtigen door te zeggen dat feminisme en het dragen van een hoofddoek niet compatibel zijn. Zolang men niet pleit voor vrije keuze is het een aanslag op de feministische strijd.

“Writing is one of the most ancient forms of prayer. To write is to believe communication is possible that other people are good, that you can awaken their generosity and their desire to do better.” 
? Fatima Mernissi

Zoals ik al eerder vermeldde is Mernissi niet te schetsen in één artikel. Voor vele vrouwen is het een must om haar boeken te lezen en te gebruiken als instrument voor het strijden voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen. En ja, ook wij in het westen leven in een macho samenleving. Zolang we de emancipatiestrijd aangaan zal Fatima Mernissi in ons voort blijven leven.

Aicha Bouharras

Vrouwen Overleg Komitee

take down
the paywall
steun ons nu!