Het vermogen om pijn en welbevinden te ervaren, professor Snoeck

Het vermogen om pijn en welbevinden te ervaren, professor Snoeck

vrijdag 15 mei 2015 10:53
Spread the love

Afgelopen week woedde
in de opiniepagina’s van De Morgen een interessant ethisch debat over het gebruik van proefdieren voor
experimenteel onderzoek. We bekijken enkele standpunten van
naderbij en becommentariëren waar nodig.

In zijn opiniestuk “Maar
dieren zijn geen mensen” (De Morgen, 12/05) oppert wetenschapper
en moraalfilosoof Stijn Bruers de vraag of Europa kan zonder
dierproeven. Volgens hem is het onzinnig om te geloven dat een verbod
op dierproeven tot wetenschappelijke stilstand zal leiden. Er bestaan
immers redenen om aan te nemen dat diervrije, alternatieve
experimenten betrouwbaarder resultaten kunnen opleveren dan de
dierproeven die vandaag uitgevoerd worden, stelt Bruers overtuigd.
Een Europa zonder dierproeven is volgens hem daarom slechts een
kwestie van het maken van een keuze voor alternatieve, diervrije
experimenten enerzijds, en het financieren van die keuze anderzijds.

In een reactie op Bruers’
stuk stelt professor in de geneeskunde Hans-Willem Snoeck (De Morgen,
13/05) dat moraalfilosoof Bruers zich beter dient te informeren.
Vrijwel alle grote ontdekkingen in de geneeskunde zijn volgens Snoeck
namelijk gedaan door middel van dierexperimenteel onderzoek, wat dus
vreemd genoeg reeds voor een deel moet bewijzen dat nieuwe, diervrije
technieken en methodes zeker wel tot een wetenschappelijke stilstand
zullen leiden. Voor een duidelijk in zijn wiek geschoten Snoeck is
het schijnbaar ongepast om de discussie aan te zwengelen of – stel
je voor – voluit te kiezen voor alternatieven die enkel aan
efficiëntie zullen winnen én die beslist een ethische vooruitgang
betekenen. Snoecks gedachtegang lijkt wel de redenering van een
conservatieve ingenieur met oogkleppen die het de maatschappij
ontraadt om resoluut te opteren voor de ontwikkeling van schone en
duurzame energie, omdat we het tot nu toe zo ver gebracht hebben met
fossiele brandstoffen. Of stouter: de redenering van een slavenhouder
die het de samenleving uit het hoofd praat om de slavernij af te
schaffen en om volop in te zetten op de ontwikkeling van machines,
omdat slaven toch zo’n knap werk verricht hebben, omdat de
ontwikkeling van machines zo duur is en omdat het mogelijk nog even
kan duren voor de nieuwe technieken dezelfde productiviteit
opleveren.

Vervolgens acht professor
Snoeck het nodig om mensen die op een geëngageerde manier nadenken
over morele kwesties smalend weg te zetten als typische
“moraalridders” die steevast honden, katten en apen als
voorbeeld geven om een emotionele snaar te bespelen bij het “minder
dan perfect geïnformeerde publiek”. Iemand tijdens een
inhoudelijk debat schamper een moraalridder noemen wijst doorgaans op
een gebrek aan argumenten, professor Snoeck. En worden er voor
dierproeven trouwens honden, katten en apen gebruikt, ja of neen? En
indien dat inderdaad het geval is, mag dat dan gewoon gezegd worden
en mogen wij daar als maatschappij dan een mening over vormen? Of
bent u toch niet helemaal gewonnen voor een perfect geïnformeerd
publiek? Beschouwt u uzelf trouwens als perfect
geïnformeerd? Of denkt u dat het ook voor u wel eens verrijkend zou
kunnen zijn om met andere stemmen en perspectieven in aanraking te
komen?

Volgens uw verbazend
lichtzinnige redenering is het toegestaan dat mensen dieren
discrimineren, omdat het genetisch bewezen is dat mensen een aparte
soort (species) vormen. Belangrijke stemmen in het hedendaags
moraalfilosofisch debat stellen dat het al dan niet behoren tot een
bepaalde soort helemaal niet bepalend zou mogen zijn voor de manier
waarop er met een levend wezen omgegaan wordt. Zelfs de grootte van
het mentaal vermogen van een wezen speelt in dit opzicht niet de
voornaamste rol. Wél absoluut cruciaal voor onze houding ten aanzien
van andere levende wezens is de vraag of die wezens, ongeacht hun
soort, het vermogen bezitten om pijn of genot, stress of welbevinden
te ervaren. Aangezien zowat alles erop wijst dat verschillende
diersoorten die vandaag voor experimenteel onderzoek gebruikt worden
dit vermogen bezitten, bestaat er rond uw professionele bezigheden
heel wat controverse. Ik raad u aan om hierover wat bij te lezen en
wil u gerust wat titels aan de hand doen. U lijkt mij namelijk veel
minder dan perfect geïnformeerd en dat willen we uiteraard niet.

U heeft het trouwens over
een humane behandeling van proefdieren, maar hoe paradoxaal is dat
eigenlijk? Men gebruikt proefdieren net voor alle experimenten
waarvan men het inhumaan vindt om ze op mensen uit te voeren.
Om dit te rechtvaardigen bespeelt u trouwens zelf de emotionele snaar
wanneer u zegt dat we toch niet zouden wensen dat men nieuwe radicale
technieken om een hersentumor chirurgisch te behandelen eerst op onze
naasten in plaats van op pakweg varkens uittest.

Ik ben blij dat u
afsluitend stelt dat er hoop is op technologie die het gebruik van
proefdieren kan verminderen. En dat er enorme inspanningen worden
geleverd in het kader van dit onderzoek, dat volgens u veelbelovend
is. Maar denkt u niet dat die inspanningen nog eens exponentieel
vergroot zullen worden indien we het gebruik van proefdieren vandaag
reeds drastisch terugschroeven? En dat de ontwikkeling van
alternatieve, diervrije experimenten pas dan een echte vlucht vooruit
zal nemen? Natuurlijk wel.

take down
the paywall
steun ons nu!