Moeten we treuren om het verdwijnen van de eeuwenoude krant? Of is het een voorspelbaar einde van één communicatievorm, ooit koning in z’n eigen tijd, maar nu aan vervanging toe door een moderner medium?

En laat het nu net die nieuwe media zijn die zorgen voor een uitgebreider arsenaal aan communicatiekanalen, waarvan sommige efficiënter zijn of meer de aandacht trekken. Hebben we door het hier-en-nu-karakter van het internet en de ik-was-er-zelf-bij-reportages van het TV-journaal nog nood aan een krant?

Van het meest banale tot het uitzonderlijke

Een krant is onze dagelijkse, tastbare blik op de maatschappij in al z’n dimensies: van het meest banale tot het uitzonderlijke nieuws. Zonder glitter en glans, met vette drukinkt op goedkoop papier, opent ze dag na dag een bijzonder venster op de échte wereld, geleefd door Jan Modaal.

En dat geldt voor de kleine, wekelijkse buurtkrant, maar ook voor de multikaternen en weekendbijlagen van de (inter)nationale kranten.

Wie zegt dat kranten een oppervlakkig portret schetsen, vergist zich. Uiteraard dekt ze basisnieuwsfeiten: over aardbevingen in China en Haïti tot de putten in het asfalt van de Kerkstraat.

Maar er is meer in de aanbieding: redactioneel denkwerk (van beleerde columns tot geïrriteerde en vaak geestige brieven aan de redactie), sport in al z’n vormen (van de nationale voetbalcompetitie tot de zakloopwedstrijd van de gemeentelijke basisschool), de laatste trends en hypes, cartoons, advertenties, televisie- en theaterprogrammatie, berichten van de overheid, educatief verantwoorde dossiers, en koopjes – van een karton melk tot de meest extravagante gadgets. Allemaal even relevant als weerspiegeling van het leven op die bepaalde dag.

Hoe kristalhelder en begrijpbaar het dagelijks portret is dat kranten ons bieden, vergeten we vaak. Of hoe onwaarschijnlijk het voor eender welk ander medium moet zijn om dat beter te doen.

Krant als tastbare tijdreis

Wie een krant van pakweg tien jaar geleden openslaat, zal zich ongetwijfeld naar die bewuste dag meegenomen voelen, als een bijna tastbare tijdreis. Vermoedelijk verdwijnt dat unieke venster op een tijd als de papieren krant aan haar zwanenzang begint.

Maar de toekomst kleurt ook nog roze. Nieuwe technologieën – die wellicht de krant zoals we die vandaag kennen, kunnen vernietigen, hebben van het krantenarchief een exceptionele research-tool gemaakt. Vroeger vergde het soms dagen, misschien zelfs weken van zoeken, gebogen boven een microfichelezer, hopend op het terugvinden van een relevant stukje in een oude krant.

Maar nu zijn er miljoenen krantenpagina’s beschikbaar in doorzoekbare pdf-bestanden. Met slechts enkele zoektermen of zoekvoorkeuren krijgt de researcher bijna onmiddellijk honderden, zelfs duizenden relevante zoekresultaten.

Tom Robinson, hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit van Lethbridge (Alberta, Canada), en auteur van het boek ‘Everything Old is News Again‘ (Robin Book Press, 2010), juicht deze ontwikkelingen alleen maar toe.

“Voor mijn laatste boek, doorzocht ik samen met mijn vrouw honderden krantenartikels, sommige wel meer dan honderd jaar oud. Ons doel was om artikels te vinden die een verrassend hedendaags karakter hadden, en we vonden er veel: over gevaren van fast-food, onstabiele economie, afnemend kerkbezoek, snelheidscontroles, illegale Mexicaanse arbeiders, enz.”

Onschatbare krantenarchieven

Robinson beweert dat hij nooit tot hetzelfde resultaat zou zijn gekomen zonder deze moderne technologie, die een eenvoudige, maar degelijke toegang biedt aan zulke onschatbare krantenarchieven.

“Bijna dagelijks gebruik ik deze tools; de ‘News Archive Searchs’ of ‘Google News‘, samen met archieven van prominente kranten, zoals The New York Times.”

Als het begin van de 21ste eeuw de ondergang van de papieren krant betekent, zullen toekomstige onderzoekers dan een even duidelijke weerspiegeling van het leven van elke dag krijgen? Waarschijnlijk niet, en dat maakt van het verlies van de papieren krant een betreurenswaardige gebeurtenis, aldus prof. Robinson.

Het oorspronkelijke artikel verscheen onder de titel The Death (and Life) of the Newspaper op de Amerikaanse website History News Network (HNN): http://www.hnn.us/articles/126124.html

(vertaling uit het Engels door Tom Struyf)

Tom & Sharon Robinson, Everything Old is News Again, Robin Book Press, 2010, ISBN 978-0-9812190-0-4.