Opinie, Nieuws, België, Elektriciteit - Tom De Meester

Het ongelijk van Geens. Waarom zes procent btw op energie een noodzaak is

“Ik doe niet aan politiek”, probeerde minister van Financiën Koen Geens. Maar zo gemakkelijk liet Ivan De Vadder zich zondag in de Zevende Dag niet afschepen. “Mijnheer Geens, uw partij is blijkbaar tégen de verlaging van de btw op elektriciteit. Kan u even uitleggen waaróm?” Dat kon. Helaas, de argumenten van CD&V sloegen nergens op.

zondag 6 oktober 2013 17:13
Spread the love

/1/ Zes procent btw is onbetaalbaar

“De btw op elektriciteit verlagen kost geld aan de schatkist”, orakelde Geens in de Zevende Dag. Uiteraard. Maar waarom een verlaagd btw-tarief voor elektriciteit, een maatregel die volgens simulaties op het begrotingsconclaaf netto nauwelijks 56 miljoen zou kosten, niet betaalbaar zou zijn en – ik zeg maar wat – de modernisering van de Belgische F-16’s dan weer wél, dat werd niet helemaal duidelijk. Pieter De Crem liet in september 2013 weten dat hij de F-16-gevechtsvliegtuigen graag wil vervangen door Amerikaanse F-35-toestellen, de beruchte Joint Strike Fighter. Een grap van 62 miljoen euro. Per stuk, wel te verstaan. En 62 miljoen is een zeer conservatieve schatting. De werkelijke kostprijs zou volgens vredesactivisten wel eens dicht bij de 150 miljoen per stuk kunnen aanschurken.

Dat een gezinspartij als CD&V bij de begrotingsonderhandelingen voorrang geeft aan stealth straaljagers boven het gezinsbudget van 11 miljoen Belgen is onbegrijpelijk. Investeren in peperdure stealth straaljagers, het zijn zotte kosten in deze barre crisistijden. Of hoopt de CD&V de Belgische economie uit het slop te trekken door peperduur militair materiaal te bestellen bij het Amerikaanse Lockheed Martin?

Een btw-verlaging hoeft de schatkist overigens geen eurocent te kosten. Als het kernkabinet vers geld zoekt, waarom dan niet aankloppen bij Electrabel & co? Was het niet CD&V die nog niet zo heel lang geleden eiste dat één of meer oude kernreactoren langer openbleven? De kerncentrale van Tihange 1 mag 10 jaar langer openblijven, terwijl de regering de bijhorende nucleaire rente – naar schatting 25 miljoen euro per maand (!) – maar voor een klein deel wil afromen. Zeggen dat er “geen geld is” voor een btw-verlaging, en tegelijk weigeren om het laaghangend fruit te plukken: heel geloofwaardig is dat niet.

/2/ Energie is goedkoop

Koen Geens was flink op dreef, op de sofa bij De Vadder. Een btw-verlaging was niet zo heel hard nodig, vond de minister, want “de elektriciteitsprijzen zijn geweldig gedaald in vergelijking met vroeger.” Koen Geens, met zijn netto-maandsalaris van 10.930,75 euro, zal wellicht niet wakker liggen van zijn energiefactuur. Maar 106.000 gezinnen die bij Electrabel & co een afbetalingsplan hebben lopen doen dat wél. Misschien moet de minister van Financiën wat minder tijd doorbrengen in het parlementaire pluche van de Wetstraat en wat meer de boer op gaan. De energie-armoede grijpt in volle crisis wild om zich heen, en de regering doet bitter weinig om daaraan te verhelpen.

Dat de elektriciteitsprijzen dalen klopt trouwens niet. De FOD Economie – niet meteen een afdeling van de PVDA-studiedienst – houdt nauwgezet de prijzen bij. Sinds 2006 is de elektriciteitsprijs voor de gezinnen gestegen met exact 39 procent. “Geweldig gedaald” zou ik dat niet meteen noemen.

/3/ Slecht voor het klimaat

“Een anti-klimaatmaatregel”. Vlaams volksvertegenwoordig Robrecht Bothuyne windt er geen doekjes om. Voor CD&V is een lagere btw op energie not done, omdat het tot energieverspilling leidt. Dure energieprijzen – zo luidt de redenering – zorgen ervoor dat mensen zuinig omspringen met hun energieverbruik. Dat is een kromme redenering. Alsof mensen hun energiezuinige LED-verlichting weer gaan uitschroeven van zodra de btw op elektriciteit naar 6 procent zakt.

Natuurlijk kunnen gezinnen nog veel besparen op hun energieverbruik. Maar prijssignalen hebben maar een heel beperkt effect en zijn asociaal omdat ze mensen met een lager inkomen in verhouding veel zwaarder treffen. Zelfs al zou de btw op elektriciteit stijgen naar 30 procent, dan nog zullen de zwembaden in Sint-Pieters-Woluwe en Knokke Le Zoute op temperatuur blijven, terwijl de energierekening voor sociale huurders in Zelzate of Schaarbeek onbetaalbaar zou worden. Prijsprikkels zijn weinig doelgericht en sociaal onrechtvaardig.

Veel beter is het om energie voor iedereen betaalbaar te houden en tegelijk energiezuinige investeringen te stimuleren. Het Vlaams Energieagentschap (VEA) publiceerde in september 2013 de resultaten van een grootschalig onderzoek naar energiebesparing. Wat blijkt? Negen Vlamingen op de tien vinden energiebesparingen belangrijk en zeven op de tien omschrijven zichzelf als (zeer) zuinig op het vlak van energieverbruik. Daar ligt het probleem dus niet. Uit het VEA-onderzoek blijkt wél dat slechts 42 procent van de woonhuizen volledig dubbel glas heeft, een volledig geïsoleerd dak en een zuinige verwarmingsketel. Dat is bijzonder weinig. Wie werk wil maken van een klimaatvriendelijk energiebeleid, moet investeren in structurele energiebesparing in plaats van de consumenten op kosten te jagen met hoge btw-tarieven.

Ook op het vlak van energieproductie is veel werk aan de winkel. Want elektriciteitsverbruik op zich is niet klimaatbedreigend, fossiele elektriciteitsproductie is dat wél. In plaats van gezinnen te culpabiliseren kan de regering er beter voor zorgen dat Electrabel & co daadwerkelijk inzetten op groene elektriciteitsproductie in België. In plaats van spotgoedkope steenkoolstroom in te voeren uit Nederland en Duitsland, of grijze elektriciteit uit kerncentrales groen te wassen met behulp van groene stroometiketten (‘garanties van oorsprong’) uit afgeschreven Noorse waterkrachtcentrales.

/4/ Het algemeen belang

Is het sop de kool wel waard? Minister van Financiën Koen Geens vond – vingertje in de lucht – dat we “vanuit het algemeen belang” maar eens goed moesten afwegen of er tegenover de kostprijs van een eventuele btw-verlaging wel voldoende baten stonden. Volgens Geens was het veel slimmer om te investeren in nieuwe loonlastenverlagingen voor de bedrijven. Eerder had ook CD&V-coryfee Pieter De Crem al duidelijk laten verstaan niet te geloven in de “terugverdieneffecten” van een btw-verlaging.

Merkwaardig genoeg gelooft CD&V wél in “terugverdieneffecten” als het over loonlastenverlagingen gaat. “In tegenstelling tot een btw-verlaging resulteren die wel in extra jobs”, noteert CD&V-parlementslid Robrecht Bothuyne. Echt waar? In 1995 kregen de bedrijven 1,238 miljard euro toegeschoven in de vorm van loonsubsidies en korting op de sociale zekerheidsbijdragen. Bijna 20 jaar later is dat bedrag opgelopen tot 11,246 miljard, een record. Maar waar is het effect op de tewerkstelling? Terwijl de loonlastenverlagingen hoge toppen scheren pieken ook de werkloosheidscijfers. Met een werkloosheidsgraad van 8,7 procent en 610.893 niet-werkende werkzoekenden halen we het slechtste werkgelegenheidsrapport in tien jaar. In de chemiesector gingen de voorbije vier jaar 8.000 jobs verloren, bij de banken 12.000 en in de metaalsector 24.000. Welke jobs zijn er in ruil voor verlaagde loonlasten gecreëerd bij Ford Genk en andere Arcelor Mittals? Waar hebben al die miljardencadeau’s nu eigenlijk voor gediend?

CD&V schakelt het “algemeen belang” bovendien wel heel vlotjes gelijk met het privé-belang van een handvol industriële aandeelhouders. De jaarlijkse miljardentransfer uit de kassen van de sociale zekerheid naar het bedrijfsleven levert geen duurzame tewerkstelling op, maar blaast vooral vers geld in de bedrijfsbalansen. Volgens de Nationale Bank – al evenmin een donkerrood bastion – zijn de bedrijfsresultaten in België de voorbije vijftien jaar met een fenomenale 151 procent gestegen. Dat kunnen de gezinnen over hun huishoudbudget of spaarboekje niet meteen zeggen. Hoog tijd dus om het geweer van schouder te veranderen. In plaats van multinationals te pamperen kunnen we maar inzetten op de koopkracht van de bevolking.

Want minister De Crem mag dan niet geloven in de terugverdieneffecten van een btw-verlaging, wie zal er de economie doen draaien als de regering de werknemers een loonstop oplegt, de uitkering van langdurig werklozen stapsgewijs afbouwt tot onder de Europese armoededrempel (916 euro voor een alleenstaande en 484 voor een samenwondden) en ook nog eens de koopkracht van de gezinnen blijft ondermijnen? De export stagneert, de bedrijfsinvesteringen krimpen dit jaar met 1,1 procent en volgens het Planbureau vallen in 2013-2014 ook de overheidsinvesteringen terug met maar liefst 11 procent.

Als CD&V echt wakker ligt van het algemeen belang, dan verlaagt ze best de btw op elektriciteit én gas naar 6 procent. Minister van Economie Johan Vande Lanotte wil met een btw-verlaging vooral de inflatie vertragen – een elegante oplossing om de loonkosten van de bedrijven onder controle te houden, de échte inzet ligt elders. Energie is cruciaal voor de hele samenleving. Zonder verwarming en verlichting kun je niet menswaardig leven, en ook de economie kan niet zonder energie. Gas en elektriciteit zijn geen luxe, maar levensnoodzakelijke behoeftes die voor iedereen betaalbaar zouden moeten zijn. Het valt stilaan niet meer uit te leggen dat voor kraantjeswater en geneesmiddelen wel een verlaagd btw-tarief van 6 procent geldt, terwijl elektriciteit en gas aan het standaardtarief van 21 procent belast worden.

Zes procent btw op energie, het is nodig en nuttig. Waar wachten we nog op?

Tom De Meester is energiewatcher bij de PVDA en initiatiefnemer van de ‘zes procent btw’-campagne. Hij is auteur van ‘Opgelicht. De energiezwendel van Electrabel & co’ (EPO).

take down
the paywall
steun ons nu!