Het Autosalon, officieel de ‘European Motor Show Brussels’, is een bevreemdende ervaring. Elk jaar word je er verblind, letterlijk en figuurlijk, door de vele blinkende wagens en de rijkelijke presentaties. Zo draait het autosalon eerst en vooral rond het vertellen van een verhaal. Een toekomst met wagens die staan voor vrijheid, bewegingsruimte en sociale status.

Dit verhaal is een constructie van de auto-industrie. Actievoerders van Extinction Rebellion (XR) drongen daarom het autosalon binnen. Ze eisten aandacht voor de duistere onderkant van de auto-industrie, die misleidende informatie verspreidt (Dieselgate), hard zijn stempel op mobiliteit zet en zo wil dat elk individu zelf een wagen heeft. Een kort verslag vanuit ‘het leugensalon’.

De reclame van de auto-industrie koppelt het idee van wagens en motos aan vrijheid, bewegingsruimte en sociale status. Foto: Vinnie Decraim

De XR-actie, die tot ‘Salon of Lies/Leugensalon’ werd gedoopt, werd reeds aangekondigd in een persbericht op 6 januari. In de bijna twee weken tussen aankondiging en actiedag werd alles grondig gepland. De politie en het Autosalon werden op de hoogte gebracht en een website werd gestart waarin het doel van de acties werd toegelicht.

De XR-activisten organiseerden zich in groepen van vijf personen, affiniteitsgroepen genaamd. Een lijst van negen acties werd gesuggereerd, maar actievoerders werden ook aangemoedigd hun eigen creativiteit te gebruiken. Een belangrijk punt is dat de acties zich moesten richten op de auto-industrie en niet op bezoekers, personeel of agenten. De actievoerders hielden zich daarbij aan een ‘action consensus’.

Zo werd afgesproken dat de affiniteitsgroepen, die tijdens de actie autonoom optraden, geen overlast zouden veroorzaken voor de bezoekers. Het doel is immers bewustwording, niet het opwekken van ergernis. De ware vijand is de auto-industrie, die massaal voertuigen blijft produceren en consumenten ertoe aanzet te overconsumeren. Grootschalige structurele veranderingen worden zo geblokkeerd.

Het Autosalon is dan ook een bewust gekozen evenement. Een derde van de verkoop van nieuwe wagens in België gebeurt rond de periode van het Autosalon. Het is als het ware een symbool voor de auto-industrie in België.

Spandoeken buiten het salon. Foto: door een XR-actievoerder.

Deze industrie heeft een enorme ecologische impact die ze probeert te ‘greenwashen‘. Hun ‘groen imago’ mag gerust hypocriet genoemd worden, omdat ze probeert uit het groeiend klimaatbewustzijn van de bevolking munt te slaan. De industrie wil wel ‘groener’ worden, zolang iedereen maar individueel in wagens blijft rondrijden.

XR roept echter op tot een nieuwe mobiliteit en een echte transitie, in plaats van dit gerommel in de marge. De cijfers liegen er niet om. Desondanks de stijging in de verkoop van elektrische wagens, waarvan de ecologische productiekost niet altijd transparant is, stelt men ook een grote stijging vast in de verkoop van SUV’s.

In ons land was 1 op de 3 verkochte wagens in 2018 een SUV. In totaal komt 24 percent van de Belgische uitstoot van auto’s. Verwachten van deze auto-industrie dat ze echt zou werken aan een progressief klimaatbeleid is dan ook naïef.

Doordat de acties op voorhand werden aangekondigd, was er een grote politie-aanwezigheid op het salon. Een woordvoerder van XR werd gearresteerd nog voor de acties konden beginnen. Buiten hingen activisten posters op. De grootste intensiteit was echter in het salon zelf te vinden.

De voorlaatste dag van het Autosalon is vaak de drukste en de gangen werden voortdurend geblokkeerd door de mensenmassa. Tussen 13u en 16u, toen XR zijn acties uitvoerde, ontstonden er kleine momenten van oproep. Pers en bezoekers sprongen gretig op die kleine lokale acties die overal opdoken.

Tesla, Dacia, Land Rover, … Ze kregen allemaal activisten over de vloer die hun presentatie doorbraken. Elke verstoring werd bliksemsnel afgeschermd en opgeruimd. De activisten werden weggevoerd en administratief aangehouden. Het geheel viel best te beschrijven als een whac-a-mole tussen politie en activisten. Sommige acties duurden slechts enkele minuten, maar steeds weer doken er andere acties op.

XR-flyers op de grond naast een uitgevoerde actie. Foto: Vinnie De Craim

Het doel van het Leugensalon werd bereikt: het heersende narratief van het Autosalon doorbreken met ongemakkelijke feiten. Reclameslogans zoals ‘mijn motor, mijn vrijheid’ die pertinent uithingen, werden geconfronteerd met protestslogans als ‘the industry is killing your children’. De lokroep van blinkende wagens werd doorbroken door ze te bekladden met bloed.

Het piekfijn georchestreerde decorum dat het salon zo typeert werd op de schop genomen om plaats te maken voor choquering. Onder de bezoekers ontstond een gevoel van desoriëntatie. De activisten werden niet altijd begripvol aangekeken door het publiek, maar hun acties leidden wel tot verhitte debatten in de wandelgangen. Discussies over de wagen en of die al dan niet nog een toekomst heeft. Best uniek op een autosalon.

‘Tell The Truth.’ Foto: Vinnie De Craim

Bebloede wagens als symbool voor de gevolgen van de auto-industrie. Foto: Vinnie De Craim

De actiedag werd afgerond met een die-in, een actievorm waarbij activisten samen zogezegd dood op de vloer liggen om de rampzalige ecologische impact van de auto-industrie te simuleren. De locatie was op voorhand bekend en dit zorgde voor een overweldigende politie-aanwezigheid ter plaatse. Activisten werden bliksemsnel opgepikt en weggevoerd. XR zelf meldde ongeveer 185 arrestaties tijdens de hele actiedag.

XR-woordvoerder Sebastien Hendrickx noemde het Leugensalon geslaagd: “XR beschouwt de actie als een succes. Ondanks de enorme politieaanwezigheid hebben wij heel wat acties kunnen uitvoeren. Die viseerden niet de individuele automobilist maar de auto-industrie. Voor hen is dit een PR-nachtmerrie. In tijden van klimaatcatastrofe moeten we naar een radicaal andere mobiliteit. Het is aan alle burgers om daar mee over te beslissen.” Na 19u, begon de politie de activisten terug vrij te laten uit het politiestation aan de Heizel.

Die-in. Foto: Vinnie De Craim