IDit hoeft niet het geval te zijn; indien we de juiste lessen trekken. Als de nieuwe Trump-administratie effectief op korte termijn de ondertekening door de VS van het akkoord van Parijs terug trekt, wat juridisch mogelijk zou zijn, dan zal dit een zware impact hebben op het klimaatbeleid en zijn financiering. Gezien de sterke linken tussen de nieuwe verkozen president en de fossiele energiesector, kunnen we ervan uit gaan dat de emissies in de VS minstens tijdens de volgende vier jaar niet onder controle komen. Het is ook al duidelijk dat de andere geïndustrialiseerde landen deze bijkomende kloof in noodzakelijke emissiereducties niet zullen dichten. Ook voor de financiering van het klimaatbeleid zal dit een belangrijke impact hebben, gezien de huidige bijdragen van de VS.
Een positief signaal tegenover de wanhoop, is de boodschap van alle landen om verder te gaan met het klimaatbeleid. De EU, China, India en ook de Russen gaven reeds aan dat de klimaatopwarming te belangrijk is om op te geven. China en de VS speelden een belangrijke voortrekkersrol bij de totstandkoming van het akkoord van Parijs en de snelle ratificatie. China, maar ook de EU, zouden klaar staan om die voortrekkersrol over te nemen. Het klimaatbeleid heeft al eens een stevige klap gekregen toen de Verenigde Staten onder Bush het Protocol van Kyoto niet wilden ondertekenen. Het probleem is alleen dat vandaag de urgentie om effectief de emissies omlaag te brengen veel groter is geworden en we niet meer de luxe hebben op veel uitstel.
Belangrijker dan de EU of China die het klimaatleiderschap van de VS zouden overnemen – het is in hun schoot gevallen omdat hun tegenstander uit de race gevallen is – zijn de lessen die we moeten leren uit de oorzaken die tot de verkiezingsoverwinning van D.J. Trump geleid hebben. Het is nog te vroeg om hier een volledig zicht op te hebben en dit is ook niet de plaats om hier diep op in te gaan, maar het is duidelijk dat de beleidsverantwoordelijken bij grote groepen in de samenleving alle geloofwaardigheid en legitimiteit kwijt zijn. Grote groepen van de bevolking voelen zich niet langer vertegenwoordigd door de beleidsmakers die aan de macht zijn. Dit is zeker geen probleem dat zich enkel voordoet in de Verenigde Staten alleen. Ook aan deze kant van de oceaan zijn er voorbeelden, zoals blijkt uit de volledig verkeerd ingeschatte Brexit-poll, het succes van Marine Le Pen, de tandem Vlaams Belang/NV-A in Vlaanderen, enz.
Het klimaatbeleid zou er dan ook baat bij hebben om veel beter aan te sluiten bij wat er leeft in de samenleving. Dit is natuurlijk een open deur die ingetrapt wordt. Veel mensen zijn bijzonder gefrustreerd omdat ze keer op keer voor het dilemma geplaatst worden om te kiezen tussen hun job, hun portemonnee, hun comfort, enz. of het klimaat beschermen. Meer nog, het klimaat redden, wordt afgeschilderd als een irrealistische eis van de milieubeschermers die er in essentie enkel op uit zijn om uw job, uw auto en uw city trip naar Barcelona af te pakken. Vanuit electoraal opportunisme staan er steeds politici klaar om in te spelen op deze frustratie en angst die er bij de bevolking leeft. Deze politici worden op hun wenken bediend van argumenten (wetten en decreten) door ondernemingen wiens beurskoers op korte termijn dreigt onder druk te komen door elke maatregel die het klimaatbelang nastreeft.
De burgers vertrouwen hun politici niet meer. Ze zien een klimaatbeleid waarbij er op de rem gestaan wordt, zogezegd om hun job te garanderen, terwijl er sowieso ontslagen vallen en de bedrijven zelfs verdienen aan het klimaatbeleid. Er ligt dus geen klimaatbeleid op tafel dat er voor zorgt dat niemand in de steek gelaten zal worden, terwijl ondertussen de grootste bedreiging van de mensheid aangepakt wordt. Stel dat sommige partijen, organisaties, groeperingen, zouden pleiten voor een brede maatschappelijke dialoog, voor een goed uitgebouwde sociale bescherming als vangnet, voor een overheid die investeert in alternatieven voor de fossiele industrie, stel…* er is veel kans dat ook zij niet geloofd zouden worden omdat het wantrouwen bij de bevolking ondertussen zo groot is.
Bert De Wel
Raadgever klimaat- en energiebeleid ACV
* Het staat de lezer vrij om bij deze beschrijving te denken aan de verwijzing uit het klimaatakkoord van Parijs waarbij gepleit wordt voor waardig werk en een rechtvaardige transitie voor alle werknemers.
