Wanneer Vlaamse politici zich vervelen, dan beginnen ze over de hoofddoek – zo lijkt het wel. Dat nare, vreemde verschijnsel die bij velen een onbehaaglijk gevoel teweeg brengt. Vrouwen die – om een of andere duistere reden – een stuk stof op hun hoofd dragen. Hetzij omdat de familie dat van hen verlangt, of omdat ze er zelf voor gekozen hebben. Volgens de publieke opinie steevast het eerste.

Het thema kwam wederom in een stroomversnelling de voorbije dagen, eerst met het fiasco in Boom, waar de NVA burgemeester verklaarde liefst geen religieuze symbolen in de gemeenteraad te willen zien. De partijtop tikte hem op de vingers, het advies is ondertussen weer ingetrokken. Nu wil Patrick Dewael van de VLD graag een debat opstarten over religieuze symbolen bij ambtenaren (alweer?). Hij denkt dat dat nodig is. Ik vind dat ook. Maar eigenlijk is het tragisch, dat zo’n debat nodig is.

Ervan uitgaande dat de meeste moslimvrouwen ervoor kiezen, wat is de betekenis achter de hoofddoek ? Is het een religieuze verplichting ? In de Koran wordt het bedekken van het haar eerder geformuleerd als een advies. Van een echte verplichting, zoals de vasten, is geen sprake. Maar ieder zijn interpretatie uiteraard. Wie de hoofdoek religieus motiveert, stelt dat het een instrument is om de omgeving ertoe te dwingen niet te kijken naar het uiterlijk; de oppervlakkige schoonheid waarmee we zo geobsedeerd zijn. Een hoofddoek dwingt ons een vrouw te beoordelen op haar woorden en daden, niet op haar uiterlijk. Ik zou durven zeggen dat dat doel, op zen zachtst gezegd, niet bereikt is. Moslimvrouwen krijgen met gigantisch veel vooroordelen te maken.

Naast onderdrukt en religieus-radicaal is de moslimvrouw tegenwoordig ook homofoob, althans, als we Etienne Vermeersch mogen geloven. Dat zei hij toch in een uitzending van ‘Reyers Laat’, enige tijd geleden.

Naast de felle kritiek dat een hoofddoek een middel is om de vrouw te onderdrukken en dat het een hindernis vormt tot volledige integratie horen we de laatste tijd steeds vaker dat een vrouw met hoofddoek niet neutraal kan zijn – vooral wanneer deze vrouw zich achter een loket bevindt. De vraag is in hoeverre een vrouw die haar hoofddoek afdoet vijf minuutjes voor haar werkshift, dan wél neutraal is ?

Het debat is ondertussen zodanig gepolariseerd, dat iedereen zich gedwongen voelt er een mening over te  hebben, en die mening liefst zo sensationeel mogelijk te verkondigen. Academici, politici en filosofen allerlei mengen zich tegenwoordig in dit uiterst belangrijke debat. Wat zou het tof zijn als men zich ook zo zou engageren voor de noden in de zorg en de stijgende armoede ! Maar goed, we dwalen af…

Steevast krijgen we hetzelfde te horen; een vrouw met een hoofddoek is niet neutraal. Geenszins is het mogelijk om een burger op een neutrale manier te bedienen wanneer men een stuk stof op het hoofd draagt. Zo is dat. Geen twijfel over mogelijk. Of legt het hoofddoekendebat eigenlijk een heel andere realiteit bloot ?

Ik heb gemerkt dat het voor vele Vlamingen onmogelijk is geworden om de daden en woorden van een moslim los te zien van zijn moslim-zijn. Alles wat een moslim dus zegt of doet heeft met zijn religie te maken. Zou het probleem bijgevolg bij ons kunnen liggen ? Bij onze perceptie, en onze vooroordelen ? Wanneer we een bebaarde man zien voorbijfietsen – draagt hij een bom in zijn rugzak ? Wanneer we bedient worden door een vrouw met hoofddoek aan een loket – is ze wel neutraal ?

Of Karim, Mohammed of Fatima zich nu houden aan de regels van hun godsdient of niet, dat maakt niet uit – we weigeren ten opzichte van de moslimminderheid in dit land, systematisch, iedere vorm van nuance. Het hoofddoekendebat verduidelijkt dit op een pijnlijke manier. Eigenlijk is het niet de moslimvrouw met hoofddoek die niet neutraal kan zijn jegens haar omgeving. Het is die omgeving die niet neutraal kan zijn tegenover de moslimvrouw.
Wij hebben moslims in het algemeen veroordeelt tot “niet-neutraal” zijn, omdat we alles wat een moslim zegt of doet linken aan zijn religie.

Nochtans heb ik geen enkele moslim horen zeggen dat het Christendom een religie is die pedofilie door de vingers ziet. Of dat Pandy’s daden werden gemotiveerd door zijn geloof (was de man geen dominee?). En ik durf te zeggen dat ik heel wat moslims ken – ik ben namelijk een telg uit een Turks-islamitisch gezin. Meer zelfs, ik heb zelf ooit, in een ver, ver verleden een hoofddoek gedragen. Ik had daar indertijd zelf voor gekozen, en heb er ook zelf voor gekozen hem weer af te doen. Heb ik te lijden gehad onder de druk van mijn islamitische familie, de verwachtingen en eisen die men stelt aan een moslimmeisje ? Eigenlijk niet, het heersend schoonheidsideaal woog veel zwaarder op mij dan eender welke islamitische gedragscode.

Ik vond het niet erg dat mijn moeder we weleens op de vingers tikte en zei “dat rokje is echt wel kort”. Goed, leuk vond ik het nu ook weer niet. Maar wat ik absoluut vreselijk vond, hemeltergend, was dat ik weer geen gram was afgevallen. En eigenlijk ben ik nu nog steeds – zoals de meeste vrouwen – obesessief bezig met gewicht, schoonheid en kledij. Mijn omgeving vind me vrijgevochten en rebels, helemaal niet onderdrukt ! Dat zeggen ze me soms letterlijk. Ze zouden er anders over denken als ik nog steeds mijn hoofddoek zou dragen. Dan zou ik wellicht onderdrukt zijn. Nu ben ik dat niet. Maar in werkelijkheid ben ik dat wel. Geen enkele vrouw is immuun voor het ideaalbeeld dat haar wordt opgedrongen. Ik staar me nog steeds blind op de bewerkte billen van een hollywoodster in een roddelblaadje. Ik wil nog steeds een mooi paar Jimmy Choos, want zonder ziet mijn outfit er maar flauwtjes uit. Jennifer Lopez prijst een nieuw dieet aan ? Baat het niet dan schaadt het niet ! Soms mis ik zelfs belangrijke hoorcolleges omdat ik er uren over doe om te beslissen wat ik zal dragen. De schaamte…

Wordt het geen tijd dat we alle verwachtingen, eisen en vooroordelen eens overboord gooien en elkaar gewoon accepteren en respecteren om wie we zijn – mét onze verschillen ? Met of zonder hoofddoek ? Met of zonder Jimmy Choos ?