Nu het gedaan is met Villa Vanthilt, hoopt Marcel Vanthilt zelf om weer wat anoniemer door het leven te kunnen gaan, kon men lezen.
Het Ik in de media, ‘Ik’ over ‘Ik-dinges’. Info met de allure van ontspanning. Ontspanning met de allure van info. Ook in de betere kranten: “Een nieuwe stek voor Bart De Wever”, “Bas Luyten, ooit militant bij de N-VA, die vlugjes even alle godsdiensten ging afschaffen.” Wist jij het? Ik niet …Nieuws dus. En het leest vlot.
Het Ik in de media is niet echt nieuw, maar het bepaalt wel meer en meer de toon, ook in de betere media. Als gevolg wordt ook de politieke en de publieke ruimte meer en meer gepersonifieerd.
Ik heb het zelf, kleinschaliger, ook meegemaakt in de jaren negentig. Toen ik aandrong om een bepaald Centrum liever met zijn echte naam te benoemen, luidde het prompte antwoord: “Dat gaat niet, zo zit dat Centrum nu eenmaal in onze computer en zo is het herkenbaar”.
En eenmaal dat je er geformatteerd bent, is je beeld datgene wat eruit komt, met een al dan niet korte spanningsboog in de tijd, afhankelijk van de omstandigheden.
Mediatieke en politieke idolisering als pittoresk scherm dat afdekt wat heel vaak ten gronde ongepersonifieerd en structureel de samenleving in zijn greep houdt.
Kim Geybels (ex-senator voor de N-VA) mag op haar twee oren slapen. Als ze de eerste twee weken na haar ‘schandaal’ (wat het ook reëel moge geweest zijn) overleeft, is de zaak definitief van de baan en wordt ze vanzelf maatschappelijk gededouaneerd. Ja, misschien kan ze er zelfs een positief ‘nieuw’, mediatiek interessant imago aan overhouden.
Elk ‘ik’ vraagt immers om als mediatiek product heel snel afgelost te worden door een ander ‘ik’… en als dezelfde persoon het kan aanbieden, waarom niet?
Collega-senator RikTorfs (CD&V) weet als meester in het manoeuvre met luim, ernst, wetenschap, perfect op elk format in te spelen.
Castells (1997), Bell (1991) en Bauman (2001, 2006) zijn uitstekende interpreten van onze tijdsgeest. Het ‘postindustriële’ (of als je wil: ‘postmoderne’) klimaat laat de structurele economische breuklijnen vervagen.
De nieuwe informatiemaatschappij heeft van de ‘nieuwheid’ van de informatie het criterium gemaakt van elke groei in kennis. Om de ‘slimste mens’ te worden, moet je niet de meest geïnformeerde zijn over wat wetenschappelijk of maatschappelijk belangrijk is.
Elk nieuw ‘weetje’ is evenwaardig. In zulk klimaat wijken de grote verhalen uit de 19de en 20ste eeuw voor steeds maar nieuwe verhalen van wisselend en soms heel twijfelachtig belang: “de nieuwe stek van Bart De Wever”, de esbattementen van een uit de hand gelopen verliefdheid tussen Kim Geybels en Bas Luyten, wat overigens iedereen kan overkomen …
De grote verhalen en de analyses die eruit volgen, krijgen nu nog steeds enige ruimte in programma’s als Terzake, tot ook dit wellicht binnen afzienbare tijd uitbesteed wordt aan vernuftige ‘formatteurs’. Want die heten te weten wat de ‘mondige’ kijker, luisteraar en lezer wenst.
Laten we dan maar chagrijnig mee treuren over de ‘oppervlakkigheid’ van de media? Neen, laten we de uitdaging ernstig nemen. Dit thema hoort blijvend thuis op de agenda van politieke congressen en van wetenschappelijke colloquia.
Concreet: laten we op zoek gaan naar een nog grotere waaier aan alternatieven (zoals DeWereldMorgen.be er een wil zijn). In zijn excessen laat het Italië van Berlusconi zien tot welk soort nonsens het kan leiden als men er niet tijdig bij is.
Johan Leman
Johan Leman is medewerker bij Foyer in Molenbeek.
