De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Het fantoom van de macht(eloosheid) – 4: de manager, de chiroleider, het kartel en de kern van de democratie

Het fantoom van de macht(eloosheid) – 4: de manager, de chiroleider, het kartel en de kern van de democratie

dinsdag 30 januari 2018 12:18
Spread the love

De manager, de chiroleider, het kartel en de kern van de democratie

“Het gaat om de kern van de democratie”. Die zin bleef hangen na het ochtendnieuws van 17 januari 2018. En als de kern van de democratie op het spel staat, dan gaan er bij een watcher van de macht(eloosheid) oranje lichtjes knipperen.  Het had een uitspraak kunnen zijn van de staatssecretaris van asiel en migratie die niet te spreken was over de Franse president, die op 16 januari ’18 bij een bezoek aan Calais in een onbewaakte minuut aan een Soedanese asielzoeker beloofde zijn eigen wetten te negeren. Het had een tweet kunnen zijn van een Antwerpse hoogleraar filosofie over het opsluiten van 16 jarige Palestijnse meisjes die met de blote hand en smartphone Israëlische soldaten confronteren met de macht van de machteloosheid. Het had kunnen gaan over de dreiging van een tekort aan drinkwater in Kaapstad. Maar het ging niet over oorlog, onderdrukking, klimaatverandering of andere oorzaken van vluchtelingencrisissen…  noch over de politieke machteloosheid om iets anders te verzinnen dan het bouwen van (fysieke en mentale) muren.

Nee, de kern van de democratie ging, bij die zin in het ochtendjournaal, over de geloofwaardigheid en eer van de socialistische kopman in het progressief kartel “Samen”. Die was in 2014 opgestapt als directeur van De Lijn, na een “dading”. Bij een dading krijgt iemand die professionele fouten wordt aangewreven, die hij of zij betwist, een onderhandelde vergoeding. Bij geschil heeft een uitspraak door een rechtbank het nadeel van de traagheid en het voordeel van de duidelijkheid: de werknemer heeft een fout gemaakt, of niet. Indien ja, krijgt de werknemer niks. Indien niet, moet de werkgever betalen. Een dading, in dit geval met belofte van geheimhouding, heeft het voordeel van de snelheid maar het nadeel van de blijvende twijfel. Het knagen aan de geloofwaardigheid van de socialistische kopman begon dus niet bij het lek, maar bij de keuze voor het korte termijngeld en de lange termijntwijfel. Een keuze die doorgaans alleen kaderleden hebben, ook in overheidsdiensten.

Als de kern van de democratie geraakt wordt door gekrenkte trots van een partij(lid), waar gaat de democratie dan nog over? Als de verontwaardiging over de reputatie van kandidaten groter wordt dan die over de reputatie van een stad, waar gaat de verontwaardiging dan nog over?  En als ongelijke wapens in een kiescampagne belangrijker worden dan ongelijkheid tussen mensen, waar gaat een links kartel dan nog over ? Een beetje scoutsleider had dat misschien kunnen voorkomen of managen. Een beetje chiroleider twijfelt wat langer, maar kon dat in ieder geval niet laten passeren.

De psychologie van de dading lijkt op die van een kartel: je maakt afspraken met je concurrenten omwille van een gedeeld belang. In het geval van een kartel het maken van prijsafspraken in een gedeelde markt, met het doel de winst van beide te vergroten. Een financiële winst in het geval van een kartel tussen bedrijven, een electorale winst in geval van een kartel tussen politieke partijen.  Bij een dading gaat het om het beperken van een gedeeld verlies.  Ook daar kan het gaan om een financieel verlies, bijvoorbeeld bij een dading over betwiste meerkosten in een bouwdossier, of over een verlies van imago.

Een kartel, net als een dading, werkt maar zolang dat gedeeld belang (maximaliseren van de winst of het minimaliseren van het verlies) er is.  Als in een kartel de winst van de ene concurrent ten koste gaat van de andere, eindigt dit zelden in een dading. Je krijgt al snel een mini-oorlog. Dat was het geval met het Valentijnskartel in 2008 tussen nv.a en cd&v. Dat is vermoedelijk, in een geheel ander domein, de aanleiding van de recente afrekeningen in het Antwerps drugmilieu. 

Dit kartel kreeg de kans niet om de scheuren van binnenuit. Blijkbaar zat er in het kartel bij de oprichting ervan al evenveel twijfel als in de dading die er het einde van bezegelde. Het lek over die dading tussen De Lijn en zijn voormalige directeur kwam van iemand die meer te winnen heeft bij het doorbreken van hun gedeeld belang dan bij het in stand houden ervan. Iemand voor wie het maximaliseren van de schade – ook die voor het bedrijf – meer opbrengt dan het beperken ervan. Iemand die het niet goed voorheeft met de ex-directeur, noch met het bedrijf. Iemand voor wie het algemeen belang ondergeschikt is aan eigenbelang.  Het type manager waarvan psychologisch onderzoek aangetoond heeft dat zij zelf slachtoffer zijn van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het heeft, met andere woorden, geen zin een schuldige te benoemen. Iedereen is hier slachtoffer, ook het lek.

Een beetje stevig kartel zegt: “et alors ?” en gaat verder met dingen die er werkelijk toe doen. Zoals de kern van de democratie bijvoorbeeld. Die wordt effectief bedreigd, in Antwerpen, in Brussel, in zowat alle steden van Europa. De bedreiging werd treffend beschreven door de nationalistische burgemeester van Antwerpen tijdens de burgemeestersmarathon op radio 2 op 22 januari 2018: ‘de feitelijke apartheid neemt toe’. Een vaststelling die vervolgens geïllustreerd wordt door de kleur van deelnemers aan publieke manifestaties. Die illustratie moet aantonen dat die apartheid een cultureel fenomeen is, omdat dat in het narratief van de nationalist past. Slaag je niet op school: taal en cultuur. Vind je geen job: taal en cultuur. Op de wachtlijst voor een sociale woning: taal en cultuur. Geen interesse voor de Warmste Week: taal en cultuur. Terwijl een week eerder op de paardenmarkt een pand ontplofte, waarvan de diverse huurders wel Nederlands spraken, in tegenstelling tot de eigenaar-huisjesmelker, die op vakantie was in Egypte toen de democratie in Antwerpen geraakt werd. Misschien moet er een wet komen die verhuurders een verplichte cursus inburgering laat volgen, voor mijn part met veel taal en cultuur. Misschien heeft apartheid toch ook wel met hebben en niet hebben tout court te maken.

De oplossing volgens de nationalist is ervoor zorgen dat Antwerpenaren zich “spelers voelen van dezelfde ploeg”. Een wat riskante beeldspraak in een stad verdeeld in supporters van Beerschot en supporters van FC Antwerp. Maar al bij al een variant op de slogan “ ’t stad is van iedereen” van zijn socialistische voorganger, die een reclameman was/is.  Ook de oplossing van beide is dus dezelfde. In woorden althans, want ik woon in Brussel en ken Antwerpen van horen zeggen. Een slogan die, als eerste beleidsdaad door de nationalist geschrapt werd. Waarop de socialist dan maar écht de voetbalwereld is ingetrokken, niet op zij eigen explosieve kiel, maar in het veilige Genk. Om ook daar de perceptie te verkopen dat professionele voetbalclubs van de supporters zijn, en niet van het kapitaal.

Wie verder kijkt dan die perceptie, kan niet alleen in het narratieve van de nationalist en de socialist gelijkenissen lezen. Ze delen, in het bestrijden van elkaars perceptie ook een zekere machteloosheid. De machteloosheid van de burgemeester die minder dan 5 weken nodig heeft om een slogan van zijn voorganger te schrappen, maar na 5 jaar bestuur moet vaststellen dat de apartheid, die die slogan wou bestrijden, toegenomen is. De machteloosheid van de nationalist en historicus die geen grip krijgt op het heden en de fout daarvan zoekt in het verleden, terwijl hij het beleid uit dat verleden goeddeels verder zet?  En de machteloosheid van een links kartel dat door één schijnbeweging uit verband gespeeld wordt, omdat het de strijd moet aangaan met de perceptie dat het beleid een breuk is met hun beleid uit het verleden, terwijl het er goeddeels een verderzetting van lijkt.

Een sportpsycholoog uit Leuven, en supporter van Beerschot, pleitte ooit voor meer beschaving bij voetbalsupporters, door het eenvoudige principe te supporteren vóór de eigen club en niet tégen de andere. Het lijkt me een fijne, maar allicht utopische stelregel voor politici in grootsteden. De uitdagingen zijn immens.  In landen waar de problemen te groot of ongrijpbaar zijn, krijg je al eens regeringen van nationale eenheid. Misschien is her en der de apartheid inderdaad groot genoeg om zoniet een bestuur van stedelijke eenheid te vormen, dan toch een dialoog van stedelijke eenheid te voeren.

take down
the paywall
steun ons nu!