Bedelaars en banenpikkers
Klopt de veelgehoorde uitspraak dat het vrije verkeer van personen de sociale verworvenheden die zijn bevochten in de meer welvarende EU-lidstaten ernstig onder druk zet? Deze vraag stond centraal in een debat dat CeMIS op 13 december in Antwerpen organiseerde ter afsluiting van een congres over intra-Europese migratie en mobiliteit.
Hendrik Vos, verbonden aan het Centrum voor EU Studies aan de UGent, benadrukte dat een zeer groot deel van de bevolking negatieve associaties heeft met migratie. “Ze verwachten dat Oost-Europese migranten naar hier komen om te bedelen of banen in te pikken. Deze zorgen moet je op een of andere manier ernstig nemen.”, stelde Vos.
Volgens Johan Wets van het HIVA – het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving van de KULeuven – is deze negatieve associatie deels te verklaren door het feit dat nationale en Europese wetten en regels niet op elkaar afgestemd zijn. Dit leidt bijvoorbeeld tot de inzet van schijnzelfstandigen in sectoren als de bouw.
Caroline Deiteren, werkzaam bij de studiedienst van de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO), denkt dat de negatieve beeldvorming eveneens te verklaren is door uitkeringstoerisme vanuit Oost-Europa. Volgens Deiteren melden vele Roemenen in Brussel zich vrijwel meteen na hun registratie als zelfstandige bij het OCMW. Deze migranten zouden door malafide tussenpersonen geholpen worden bij de aanvraag van een uitkering.
Een observatie die een vertegenwoordiger van de Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten (OR.C.A) in de vragenronde na afloop van het debat afdeed als onzin, aangezien zelfstandigen die meteen een uitkering aanvragen riskeren dat hun verblijfskaart wordt ingetrokken. Waarop Deiteren stelde dat aanvankelijk de helft van de uitkeringsaanvragen van Roemenen en Bulgaren werd geweigerd, en inmiddels slechts een derde.
Op basis van informatie van sociale verzekeringsfondsen stelde Deiteren bovendien dat de Bulgaren en Roemenen die zich bij de OCMW-loketten melden, veelal verbonden zijn aan dezelfde vennootschappen. Deze informatie wordt doorgespeeld naar de overheid, maar die lijkt niet over de capaciteit te beschikken om hiertegen op te treden.
Frans Marivoet van de vakbond ACV beschouwt de negatieve invloeden van intra-Europese migratie als groeipijnen, die kunnen worden verholpen als syndicale organisaties een grotere sociale gelijkheid in Europa realiseren. Hij benadrukte hierbij dat sociale dumping zich vroeger voordeed via migratie uit Italië en Griekenland.
Obsessie met migratie, zonder kennis van de feiten
Jozef De Witte van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding noemde het feit dat Roemenen en Bulgaren tot januari 2014 onderworpen zijn aan restricties op het gebied van arbeidsmigratie beangstigend, aangezien hiermee de suggestie wordt gewekt dat er tweederangs EU-burgers bestaan.
Met betrekking tot de anticipatie van een golf van Bulgaarse en Roemeense migranten, die geregeld wordt uitgesproken in het publieke debat, stelde De Witte dat deze Bulgaren en Roemenen allang in België aanwezig zijn. Door de overgangsmaatregelen die zijn geïmplementeerd zijn ze echter via de achterdeur binnengekomen, door zich voor te doen als zelfstandigen.
Volgens Wets lopen politici met betrekking tot migratiebeleid voortdurend achter de feiten aan doordat ons democratisch stelsel leidt tot “geïnstitutionaliseerd kortetermijndenken”. Uit angst om niet opnieuw verkozen te worden, branden politici liever niet hun vingers aan lastig te verkopen migratiestandpunten.
Naima Charkaoui van het Minderhedenforum stelde hierop dat het integratiedebat voortdurend lijkt de worden gevoerd in termen van de migratie van gisteren. “Pas nu overweegt men maatwerk, omdat EU-migranten niet verplicht kunnen worden tot inburgering.”. Terwijl het Minderhedenforum volgens Charkaoui al geruime tijd hamert op de behoefte aan maatwerk in inburgeringstrajecten voor migranten van buiten de EU.
De Witte pleitte ervoor om de leden van het Federaal Parlement te onderwerpen aan een migratiequiz. “Politici zijn geobsedeerd door migratie, maar ze kennen de feiten niet.”
Ook ergert De Witte zich aan het feit dat de regering zich met betrekking tot de formulering van een integratiebeleid voor Europese migranten geruime tijd heeft verscholen achter het excuus dat zij op basis van EU-regelgeving niets mag doen.
“Dat is flauwekul. De minister kan een creatief beleid opstellen om ervoor te zorgen dat EU-migranten verleid worden om snel in te burgeren. Mensen kunnen ook niet gedwongen worden te sporten of culturele evenementen te bezoeken, maar hier bedenken we toch ook beleid voor?”
Daarnaast vindt De Witte het bezwaarlijk dat men met de eenzijdige focus op een inburgeringsplicht de impressie geeft dat migranten zich niet willen aanpassen. “Terwijl de belangstelling van niet-inburgeringsplichtige migranten voor cursussen Nederlands tot wachtlijsten leidt.”
Toen iemand in het publiek zich na afloop van het debat afvroeg waarom politici geen leiderschap lijken te willen tonen in het debat over migratie, stelde de Witte dat de politiek doet alsof migratie niet over Belgen gaat. “Terwijl iedereen wel een vriend of familielid in het buitenland heeft. Ze houden het wij-zij-verhaal in stand.”
Marivoet benadrukte echter dat het haast politiek masochisme zou zijn om in het huidige maatschappelijke klimaat impopulaire migratiestandpunten te verkondigen. “Een politicus is een vertegenwoordiger van de basis. We moeten ervoor zorgen dat de hele samenleving in het verhaal mee kan gaan.”
