“N-VA: alleen nog betaald educatief verlof voor nuttige opleidingen.”

Deze kop was te lezen op de website van de krant De Morgen op 3 november.

Een korte samenvatting van het artikel komt erop neer dat de N-VA het feit aanklaagt dat veel werknemers educatief verlof opnemen, om een opleiding te genieten die deels, of compleet, losstaat van hun huidige job. N-VA parlementslid Jan Hofkens stelt dat dit geen meerwaarde biedt voor de werkgever.

De bevoegde (gewestelijke) overheid definieert educatief verlof als volgt:  

“Het betaald educatief verlof kan omschreven worden als het recht toegekend aan werknemers uit de privé-sector om erkende opleidingen te volgen en om op het werk afwezig te zijn met behoud van hun loon. De werkgever kan niet weigeren maar moet wel akkoord gaan met de planning van het verlof. Na de opleiding vraagt hij de terugbetaling door het indienen van een schuldvordering.”

N-VA zegt dat het om een voorstel gaat om ‘het budget onder controle te krijgen’, terwijl het hier in werkelijkheid gaat om iets dat veel ideologischer is dan men laat uitschijnen. Het volgende statement (Knack, 03-11-2015) spreekt boekdelen:

“Alle cursussen die niet echt gericht zijn op het versterken van de competenties van de werknemer moeten hierbij zoveel mogelijk geweerd worden. Enkel op die manier biedt het betaald educatief verlof een meerwaarde voor zowel werkgever als werknemer.”

Wat we hier aan het werk zien is een praktische uiting van het ‘economische utilitarisme’. De definitie van Van Dale over ‘utilitarisme’ biedt hier meer al duidelijkheid:

“theorie dat het nut het enige richtsnoer moet zijn in moreel en politiek handelen, met als doel het grootst mogelijk geluk over het grootst mogelijk aantal mensen te verspreiden”

Het utilitarisme is er dus van overtuigd dat iets een nut moet hebben (utilitair zijn) om goed te zijn. Het doel van utilitarisme is op zich een nobel streven om zoveel mogelijk mensen gelukkig te maken. Het probleem zit hem echter in de huidige invulling van het begrip. Tegenwoordig moet iets economisch nuttig zijn om goed te zijn. Het is een alomvattende overtuiging die stilaan alle aspecten van onze samenleving in zijn greep krijgt en dat uit zich op verschillende vlakken.

Een student die nu de richting filosofie of geschiedenis studeert, krijgt al snel de vraag: “En? Wat kan je daar later mee doen? In welke richting wil je dan werken?” In onze huidige samenleving volstaat het blijkbaar niet meer om aan zelfverrijking te willen doen…

Met deze context in het achterhoofd, komt het voorstel omtrent het educatief verlof in een compleet ander daglicht te staan. Het verlof moet nuttig zijn voor de economie. Ook de werkgever moet er iets aan hebben, en dat terwijl datzelfde verlof kansen biedt aan mensen om zichzelf te verrijken op intellectueel vlak, om zichzelf bij te scholen en om meer van de wereld te begrijpen.

Daarnet vermeldde ik dat het economisch utilitarisme is doorgesijpeld in alle aspecten van de samenleving, en dat zien we dus ook in het onderwijs. Het beste voorbeeld hiervan is de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam door studenten van die universiteit. Hun protest was gericht tegen de bezuinigingen, waardoor kleinere talenrichtingen zouden verdwijnen. We kunnen dit perfect in dezelfde context plaatsen van het utilitarisme. Het ging om talen (Tsjechisch en Deens) met een zeer beperkt economisch nut, waardoor die minder belangrijk werden geacht.

De studenten hadden zelf ook plakkaten en pamfletten mee, waarbij ze het marktdenken bij de universiteit aanklaagden  (studeren in functie van een latere job, en niet uit interesse).

Bovenstaande voorbeelden tonen aan dat deze manier van denken ver in onze samenleving is doorgedrongen. Een kritisch lezer kan zich afvragen waarom dit erg is. Waarom is dit een slechte zaak? Het antwoord is eigenlijk vrij simpel. Op lange termijn zorgt een dergelijke mentaliteit voor een verarming van de samenleving op intellectueel vlak.

Neem nu de situatie waarin ik mijzelf bevind. Ik studeer geschiedenis aan de Universiteit Gent. Er hangt absoluut geen economisch nut aan weten dat een hopliet een Griekse infanterist was uit de Klassieke Oudheid, maar de opgedane kennis biedt ons wel een groter begrip over de samenleving waar we vandaag in leven. Richtingen zoals geschiedenis, filosofie… laten ons denken over onze tradities en dagen ons uit. Ze zorgen ervoor dat we ‘Durven denken’, om even het motto van de UGent aan te halen.

Ik wil benadrukken dat ik hier niet pleit voor verplichte filosofie- of geschiedenislessen aan de universiteit, maar wel voor een studiekeuze uit interesse. Interesse zorgt ervoor dat we gepassioneerd zijn door iets, dat we constant met iets bezig zijn, en zorgt ervoor dat we als personen gelukkiger worden. Dat wegnemen is een ongelooflijke verarming voor de samenleving… Het zou geen schande mogen zijn om te zeggen dat je even je job ‘on hold’ zet om een interesse verder uit te werken.

Kortom, ik pleit voor een samenleving waar persoonlijke verrijking op intellectueel vlak geen hindernis is in je leven, een samenleving die nieuwsgierig is, die durft zichzelf in vraag te stellen en die durft de discussie aan te gaan.

-Jeroen Demaeght, 03/11/2015-

Links naar de bronnen:

• Artikel uit De Morgen: N-VA: alleen nog betaald educatief verlof voor nuttige opleidingen
• Werk.be: educatief verlof
• Knack.be: N-VA educatief verlof
• Knack.be: Amsterdamse studenten bezetten Maagdenhuis
• Deredactie.be: Universiteit Amsterdam geeft toe aan boze studenten