Ze hebben in dat parlement enkele bijbelvaste volksvertegenwoordigers van een Staatkundig Gereformeerde Partij die vinden dat hun land niets minder dan een theocratie moet worden, maar die – zelfs door links – met het grootst mogelijke respect worden behandeld. Als dat geen godsdienstvrijheid is.

En toch, en toch: ook Nederland stemt nu extreemrechts. En dan nog voor een eenmanspartij met een vreemde geblondeerde snoeshaan aan het hoofd, die pertinent weet dat hij nooit mee beleid zal voeren. Die met zijn onzinnige voorstellen van op de wal de stuurlui van de voorbijvarende partijtankers horendol maakt. En die daarvoor applaus krijgt.

De politiek en de samenleving verrechtsen. Dat weten we al lang. Het neoliberale discours, dat tijdens de bankencrisis zijn failliet had bewezen en aan het einde van zijn Latijn leek te zijn, galmt weer door de luidsprekers. De politici hadden al eerder hun economische macht uit handen gegeven en hebben verzuimd die terug te pakken. De machteloosheid straalt nu meer dan ooit van hen af. Dat maakt de mensen – niet onterecht – bang voor de toekomst. Die angst is de voedingsbodem van rechts. De politici willen wel, maar kunnen die angst niet meer wegnemen. Ze hebben zich overgegeven. En om helemaal zot te worden, verklaren de westerse topbedrijfsleiders doodleuk dat die Chinese planeconomie zo slecht nog niet is.

Net als in Europa, in België, is daardoor een democratisch deficit ontstaan. We moeten het zeggen zoals het is. Nostalgie naar de goede, oude zuilentijd waar de kiezer tenminste wist waar de partijen voor stonden – de katholieke, de socialistische en de liberale partij, weet je wel – moeten we zeker niet hebben. Die partijen hebben het democratisch deficit mee veroorzaakt. De foert-stem is hun verdiende loon. De kiezers die deze stem hebben uitgebracht, weten dat hun stem weggegooid is. En dat getuigt van weinig burgerzin, zeker in een land waar het toch zo slecht niet is om te leven. Maar die kiezer overladen met schuldgevoelens heeft geen zin.

Het democratisch deficit moet worden opgevuld. Dringend. Dat is de taak van de partijpolitiek zelf natuurlijk. Maar het is ook ons aller taak. Het is vooral de taak van het middenveld. Het democratisch deficit vul je niet (alleen) op door een referendum – en achteraf steekvlampolitiek – af te dwingen. Noch door te blijven zeuren over de onverantwoorde media. Het middenveld moet de bange burger opnieuw politiek bewust maken. De burger moet voelen dat hij zelfs met een klein actiecomiteetje – als het maar een draagvlak heeft in de buurt, de gemeente, de stad, het land – de politiek kan bijsturen. Dat die burger dus een beetje macht heeft. Dat hij niet zo angstig hoeft te zijn. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Toch moet het verenigingsleven telkens weer nadenken over telkens weer nieuwe manieren om de burger weer politiek te engageren. Gelukkig groeit dat besef. Zeker bij de bezoekers van deze nieuwssite. Ja, toch?

Joost Loncin
oud-commentaarschrijver dagblad ‘Het Volk’ 

Het middenveld moet de bange burger opnieuw politiek bewust maken