Door een speling van de kalender valt Rerum Novarum, het feest van de christelijke arbeidersbeweging na de verkiezingen van 26 mei. Voor de voorzitters van de Christelijke Mutualiteiten, Beweging.net en het ACV betekent het dus vooral greep proberen te krijgen op een voor velen onthutsende uitslag.

Voor sociale bewegingen was het zondag stevig schrikken. Een racistische partij schoot als een pijl omhoog en de partij die de voorbije jaren vanuit de regering een ongeziene aanval inzette op sociale verworvenheden en op de rol van het middenveld ging wel fors achteruit, maar niet genoeg om de komende jaren buitenspel te staan.

De christelijke arbeidersbeweging heeft een extra reden om bezorgd te zijn. De partij die tot de vroeger zo stevige zuil hoorde – CD&V – kreeg de zwaarste klap. Het ACV weet ondertussen al vele decennia hoe je moet omgaan als vakbond zonder rechtstreekse partner in de regering, maar voor de christelijke arbeidersbeweging in haar geheel dreigen de komende jaren heel moeilijk te worden, zeker als N-VA in een verzwakt CD&V de kans ziet om verder in te hakken op het bredere middenveld.

Forse taal

Wat opvalt in de drie toespraken is de forse taal. Of wat dacht u van deze uithaal van CM-voorzitter Luc Van Gorp: “Nooit eerder heeft de politiek de mens zo opgedeeld in WIJ en ZIJ. Wij worden door hen als mensen opgefokt om ergens TEGEN te zijn! Als je bij de WIJ hoort, is er geen probleem, als je bij de ZIJ hoort, is er geen toekomst. Heel wat politici vertrappelen elkaar om die mens uit te spelen als was hij een object waar je alles mee kan doen. De politiek is ziek, heel erg ziek. De politiek waant zich de vertegenwoordiger van het volk, maar zij is niets meer dan vertegenwoordiger van het systeem.”

Van Gorp heeft ook geen goed oog in de resultaten van de regeringsonderhandelingen: “Het zal tot gevolg hebben dat er door gefragmenteerde visies regeerakkoorden tot stand zullen komen die nooit vanuit een grote gedragenheid het verschil voor mensen tot stand zullen brengen.”

ACV-voorzitter Marc Leemans hakte de voorbije jaren hard in op de rechtse regeringen en waarschuwde meermaals dat het geknoei met de pensioenen voor grote onrust zorgde, een onrust die zou doorsijpelen in de verkiezingsuitslag. “Het ACV, met de hele beweging, heeft hier sinds 2014 steevast voor gewaarschuwd. Het loopt fout af met de kamikaze-regering. Omdat we ook zien wat wereldwijd gebeurt. Hoe gewone mensen zich aan hun lot overgelaten voelen. Hoe rijken het laken meer naar zich toe trekken. Hoe gewone mensen het gevoel krijgen dat men niet meer naar hen luistert. Hoe rechtse populisten daar garen uit spinnen. En hoe de sociale media dat verder vergiftigen.”

Nog meer rechts beleid?

Vreemd genoeg heeft de afstraffing van de rechtse regering de roep om een hard rechts economisch beleid niet verminderd. “Wie gelooft nu werkelijk dat de kiezer vorige zondag dat signaal gaf? Als vier regeringspartijen zijn afgestraft voor vijf jaar rechts liberaal beleid, dan zou ik twee keer nadenken vooraleer te pleiten voor meer rechts beleid. En zou ik vier keer nadenken als ik zie hoe het Vlaams Belang, het Rassemblement National in Frankrijk achterna, kapitaliseerde op slogans rond minimumlonen, minimumpensioenen en pensioenleeftijd.”

Peter Wouters van Beweging.net (het vroegere ACW) probeert het bredere plaatje te zien van de verkiezingsuitslag. “Er is vandaag sprake van een digitale verzuiling. Een verzuiling 2.0, zoals je wil. Rechtstreekse inmenging, bijvoorbeeld, is nog nooit zo simpel geweest. Maar dat werkt aan beide kanten. Je krijgt of geeft informatie die niemand vroeg. En de verzuiling, die jaren lang verguisd is door de tegenstanders ervan, is door die tegenstanders weer helemaal terug gebracht. De digitale verzuiling die we vandaag zien is daardoor groter dan we ooit gekend hebben. Wist je dat meer dan de helft van de politieke gesprekken op het internet over het Vlaams Belang gingen? Steeds meer mensen leven daardoor in een bubbel.”

Sociaal beleid

De christelijke arbeidersbeweging schuift tegenover dat (extreem)rechts geweld een andere agenda naar voor. Kort samengevat: een sociaal beleid en respect voor sociaal overleg en het middenveld. ACV-voorzitter Marc Leemans somt een paar breekpunten op van de vakbond. Er moet een vermogenskadaster met een meerwaardebelasting komen zodat alle inkomens eindelijk eerlijk belast worden. De loonwet moet hervormd worden zodat werknemers een eerlijk deel van de koek krijgen. Tijdkrediet, landingsbanen en thematische verloven moeten in ere hersteld worden zodat mensen hun loopbaan draaglijk kunnen houden. Er moet een einde komen aan de drooglegging van de sociale zekerheid door te stoppen met loonlastenverlagingen voor werkgevers en systemen als flexi-jobs. En er moeten dringend ernstige klimaatmaatregelen komen. Over dat laatste voegt Leemans er aan toe: “De rechtse partijen zijn er in geslaagd de jonge klimaatactivisten de wind uit de zeilen te nemen, door de kiezers de stuipen op het lijf te jagen met de kost van de klimaatmaatregelen. Maar dat is niet iets om trots op te zijn. Eerder beschamend.”

De CM- en Beweging.net-voorzitter kijken dan weer meer in de richting van de pas verkozen politici. “Ga luisteren bij mensen en groepen die mensen verenigen: versterk hun boodschap en ga ermee aan de slag. Blijf niet bij uw meerderheid/minderheid rondhangen: uw opdracht ligt in de samenleving”, klinkt het bij Peter Wouters.