De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Happy Birthday Linux

Happy Birthday Linux

woensdag 29 september 2021 21:01
Spread the love

Hans Roels &  Tine De Moor

Dertig jaar geleden meldde een 21-jarige student op een emaillijst dat hij een vrij besturingssysteem geschreven had “gewoon een hobby, niets groots of professioneels.” Dit bericht van Linus Torvalds heeft een legendarische status verworven. Het kondigde het begin aan van Linux: versie 0.01 ging publiek in september 1991. Linux is een besturingssysteem waarvan de broncode vrij toegankelijk en aanpasbaar is. Iedereen met de nodige kennis kan de broncode verbeteren, aanpassen of aanvullen maar in ruil daarvoor moeten zij die aanpassingen wel opnieuw delen en publiek maken.

Dertig jaar later is Linux een onwaarschijnlijk succesverhaal geworden. Het is het meest verspreide besturingssysteem: de overgrote meerderheid van internetservers draait op Linux; Android (voor tablets, smartphones) en Chrome OS zijn er op gebouwd; de miljarden berekeningen per seconden van supercomputers in onderzoeksinstellingen gebeuren sinds 2017 allemaal dankzij Linux. Op dertigjarige leeftijd is Linux overal, zelfs op Mars: de Ingenuity-helikopter vliegt daar met een Linux besturingssysteem. Een verjaardagsfeestje voor het uit de hand gelopen hobbyproject van Linus Torvalds is dus zeker op zijn plaats.

Bovendien bestaan er tientallen versies (‘distro’s’) van Linux zoals Ubuntu of Debian die op privé-computers geïnstalleerd worden. Het aantal mensen dat op één of andere manier voordeel heeft van Linux is ronduit indrukwekkend. Honderden kunstenaars in de audiovisuele sector maken hun creaties dankzij multimedia Linux-distro’s als Ubuntu-Studio. NGO’s herstellen wereldwijd oude computers of tablets door er Linux-versies voor verouderde toestellen op te installeren. De duizenden RaspberryPi-fans en het succes van deze ‘doe-het-zelf’ minicomputer zouden ondenkbaar geweest zijn zonder bijhorend, passend Linux-besturingssysteem.

De ontwikkelaars van Linux beperken zich al lang niet meer tot dat klein clubje van geëngageerde nerds en hippie-hackers. Grote aantallen medewerkers vanuit alle hoeken van de wereld delen kennis, werken samen, beslissen, houden versies bij, speuren fouten op en documenteren hun werk. Het netwerk dat Linux onderhoudt en vernieuwt, is uiterst gesofisticeerd en complex. Een mix van computerspecialisten in ICT-bedrijven, onderzoekers aan universiteiten en vrijwilligers in allerlei domeinen levert een bijdrage. Aan de Linux-kernel – het basisonderdeel van het besturingssysteem – schreven in 2020 naar schatting 4000 medewerkers mee. Daarnaast zijn er nog de medewerkers aan de afzonderlijke Linux-distro’s. Voor Debian – één van de grotere en oudere Linux versies – waren dat er in hetzelfde jaar een vierhonderdtal.

Het ontwerp van vernieuwende samenwerkingsvormen en wettelijke licenties heeft de groei van Linux mee mogelijk gemaakt. Veel gangbare regels over patenten en intellectuele eigendom omheinen eerder kennis dan dat ze de verspreiding ervan bevorderen. De Amerikaanse GNU/Free Software Foundation heeft sinds de jaren ’80 licenties – zoals GPL –ontworpen om die vrije informatie in werkbare vormen te gieten bij de ontwikkeling van open source computerprogramma’s. Daarnaast zorgden zij toen ook voor een verzameling software, compatibel met Linux.

Het omvangrijke en complexe netwerk dat de Linux-community vormt – en vergelijkbare communities van ‘makers’ of andere open source-projecten – toont een andere invalshoek op het concept van (zinvol en productief) werk. Het klassieke economische denken gaat er van uit dat werkende mensen financieel voordeel of een hiërarchische overste nodig hebben om tot productieve resultaten te komen. In dit klassieke verhaal zijn het de markt of de overheid die garant staan voor economische productiviteit. Het Linux-verhaal echter laat zien hoe samenwerkingen van individuen, groepen, privé- en overheidsondernemingen een grote economische meerwaarde kunnen genereren. De individuen die in deze netwerken meehelpen worden heus niet (enkel) gemotiveerd door winstperspectieven of financiële overlevingsstrategieën: zij vinden plezier in het oplossen van problemen (‘bugs’), ze vinden het prestige en de waardering van medespecialisten (‘peers’) belangrijk, ze worden gedreven door sociale of ecologische motieven of ze leveren graag een individuele bijdrage aan een groep waarvan ze het doel en de meerwaarde begrijpen.

Terugkijkend op dertig jaar Linux, blijkt dit computersysteem een unieke historische verwezenlijking. Het is een 21st-eeuws symbool van wat menselijke inventiviteit en samenwerking vermag, ook als de steun van bestaande machtsstructuren (grote bedrijven en overheden) eerder beperkt is. De aanstormende klimaatverandering en andere globale uitdagingen vereisen een wereldwijde, diepgaande en snelle verandering. Hopelijk biedt het verjaardagsfeestje van Linux genoeg stof om hierbij ook aan oplossingen te denken die ingaan tegen het klassieke economische denken en die een prominente plaats geven aan een integraler werk- en mensbeeld, decentrale netwerken en vrije informatiestromen.

*  *   *

Hans Roels is klankkunstenaar en artistiek onderzoeker. Hij verrichtte onderzoek aan het Orpheus Instituut, de School of Arts van Gent en Antwerpen. Zijn muziek en locatiespecifieke performances werden in verschillende Europese landen uitgevoerd. http://www.hansroels.be

Prof. Dr. Tine De Moor is hoogleraar aan de Rotterdam School of Management en onderzoekt en doceert over vormen van bottom-up samenwerking onder burgers. http://www.collective-action.info/_Tea_TineDeMoor.

 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!