In de Wereldhandelsorganisatie (WTO), het multilaterale kader voor de vrijmaking van handel, stootte de voortschrijdende liberalisering van de internationale handel op steeds meer weerstand van de ontwikkelingslanden. Daarom legt de EU sinds enkele jaren meer nadruk op bilaterale vrijhandelsakkoorden: akkoorden tussen twee landen of regio’s van landen. Op die manier kon de EU opnieuw eisen op tafel leggen die ontwikkelingslanden binnen de WTO succesvol hadden afgeblokt.

De prioriteiten van de EU op het vlak van handel vinden we terug in twee basisdocumenten: de Lissabonstrategie en ‘Global Europe: Competing in the World’. Met deLissabonstrategie stelt de EU zich tot doel de meest dynamische en concurrentiële kenniseconomie te worden, waarbij de bescherming van (haar eigen) intellectuele eigendomsrechten centraal staat. ‘Global Europe’, een strategie die in 2006 werd aangenomen, heeft als doel de concurrentiepositie van Europese bedrijven in de wereld te bevorderen. Het document stelt drie prioriteiten voorop: een betere markttoegang voor Europese export van goederen en diensten, betere toegang tot natuurlijke hulpbronnen en het tegengaan van niet-tarifaire handelsbelemmeringen.

Via bilaterale handelsakkoorden probeert de EU bij haar handelspartners regels die een hinderpaal vormen voor Europese bedrijven te beïnvloeden. Bilaterale handelsakkoorden bevatten daarom steeds een clausule die stelt dat binnenlandse regelgeving zo weinig mogelijk “handelsverstorend” moet zijn. Door dit soort bepalingen krijgt handel de bovenhand op publieke belangen, zoals volksgezondheid, milieubescherming of onderwijs.

Lopende onderhandelingen tussen de Europese Commissie (EC) en ontwikkelingslanden:

• Economische Partnerschapsakkoorden (EPA’s): met Centraal-Afrika, de SADC-landen (zuidelijk Afrika), West-Afrika, de landen van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap, oostelijk en zuidelijk Afrika, de landen van de Stille Oceaan.
• Vrijhandelsakkoord met landen van Zuidoost-Azië (ASEAN). De onderhandelingen met de regio zijn geblokkeerd. Als alternatief onderhandelt de EC nu met afzonderlijke landen, te beginnen met Singapore en Vietnam.
• Associatieakkoord met landen van Centraal-Amerika, conclusie voorzien voor mei 2010.
• Vrijhandelsakkoord met India. De EC hoopt dit akkoord nog in 2010 af te ronden.
• Vrijhandelsakkoord met Mercosur. Voorlopig zijn de onderhandelingen geblokkeerd.

Afgeronde onderhandelingen:

• EPA met de Cariforum-landen. Momenteel ter ratificatie in nationale parlementen van de EU.
• Associatieakkoord met Colombia en Peru.
• Speciaal akkoord: Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA), een handelsakkoord dat de strijd aangaat tegen namaakproducten. In de praktijk streeft men naar een multilateraal kader voor de afdwinging van intellectuele eigendomsrechten. Conclusie voorzien in 2010.

Bron : INTAL

Luc Schrijvers is lid van Intal.