Eten is in Frankrijk wel vaker de inzet van ideologische strijd, maar dan gaat het vooral over de schoolmaaltijden. (2) Het nieuwste conflict op dit gebied draait rond een studentenkantine bij de Politieke Wetenschappen die uitgebaat wordt door een vereniging. Die plaatste onlangs een berichtje op Instagram met daarin, onder een groot halal-logo, de mededeling: “Na de veggie schotels die we jullie aanbieden kondigen we jullie nu aan dat al onze producten 100% halal zijn. En dat dankzij een nieuwe leverancier.”
Dat irriteerde de rechtse studentenvereniging UNI (Union Nationale Inter-universitaire) die scherpe kritiek uitbracht en sprak van “een nieuwe daad van onderwerping aan de woke-ideologie en het islamisme”. Dit werd snel opgepikt door de “droitosphère”, de rechtse media, van het radiokanaal Sud Radio tot Riposte laïque. De bezwaren tegen het halal-eten zijn dat een religieuze groep een voorkeurbehandeling krijgt en dat niet-islamitische studenten gedwongen worden halal te eten of ergens anders naar toe te gaan.
Wat is er mis met halal-eten? Is dat geen eten zoals ander eten, maar met een beperktere keuze, zoals uitsluiting van varkensvlees? De critici concentreren zich op de wijze van slachten, namelijk zonder voorafgaande verdoving. Of dat uit dierenliefde is of uit afkeer van de islam of allebei is niet zonder meer duidelijk. Zou het conflict weg zijn als het vlees halal geslacht was, maar met verdoving? Denkelijk niet. Het lijkt toch ook of vooral de religieuze dimensie die op het menu is binnengebracht, die stoort.
De directie van de Sciences Po heeft in een persmededeling gereageerd. (3) Zij stelt dat de mededeling op instagram foute informatie bevatte, en dat slechts 1/3 van het voedselaanbod uit halalproducten bestaat. (Maar wat wil dat zeggen? Zowel halal vlees als niet-halal vlees?) Ook werd de leverancier niet gekozen omwille van het “halal”, maar op grond van andere, zakelijke criteria. De directie ondersteunt de autonomie van de studentenorganisatie die de cafetaria uitbaat, maar wijst erop dat er geen producten mogen worden aangeboden die ingaan tegen de principes van laïciteit en neutraliteit.
Is de zaak daarmee opgelost? Niet echt, want hoe moet je de laïciteit en neutraliteit interpreteren? Betekent ze dat studenten die halal willen eten, niet meer terecht kunnen in de kantine, en elders een gespecialiseerde eetgelegenheid moeten zoeken? Dat is dan toch ook weer discriminerend? Of moet het menu voor alle soorten cliënteel een aanbod hebben, en dat als zodanig kenbaar maken? In een toelichting schrijft de directie dat “geen gerechten van confessioneel type” mogen worden geserveerd. (4) Dus geen keuzemogelijkheid, maar gewoon het verbannen van alles wat halal is? De Franse grondwet zegt nochtans dat de Republiek “alle geloofsovertuigingen respecteert”. Maar niet in de kantine?
(1) Herrie in Grenoble
https://www.dewereldmorgen.be/community/wat-is-islamogauchisme-2/
Aan de afdeling sociologie van de universiteit van Grenoble ontwikkelde zich onlangs een conflict dat de problemen illustreert. Op 4 maart verschenen er op een muur van de instelling affiches die samen een tekst vormden: twee met name genoemde professoren werden als islamofoben en fascisten betiteld. De directrice van de instelling meldde het aan het gerecht, de procureur startte een onderzoek wegens smaad en schade aan gebouwen. Wat was er aan de hand?
Het weekblad Le Point (10/3) begint een artikel hierover als volgt: “Nog een lesgever onder politiebescherming omdat hij had willen debatteren over een onderwerp dat duidelijk taboe is op bepaalde campussen in Frankrijk: de plaats van de ‘islamofobie’ in het universitaire onderzoeksveld. Sinds hij zijn naam blootgesteld heeft gezien aan publieke beschuldiging op de muren van het IEP van Grenoble en op de sociale media, gekwalificeerd als islamofoob en fascist door militanten die ervan overtuigd zijn dat elk debat over het islamisme een belediging is voor de moslims, is de woede van Klaus Kinzler niet meer te bedaren.”
Dit lijkt haast een op bestelling geleverd voorbeeld om de kritiek van minister van hoger onderwijs Frédérique Vidal op de universiteiten te illustreren: dat daar islamogauchisme heerst en dat de academische vrijheid er bedreigd is en opinie en militantisme er floreren… De minister zag ook meteen een buitenkansje in het voorval in Grenoble en stuurde de inspectie om na te gaan in welke mate de academische vrijheid en het pluralisme van het onderzoek er bedreigd zijn. Zonder zich eerst op de hoogte te stellen van de gang van zaken daar. En die was toch wel anders dan zij dacht en wist en Le Point schreef. Het maandblad Regards geeft een heel andere kijk op het conflict. En de minister bleek tijdens een televisiegesprek zelf verrast toen zij vernam dat de directie van het instituut voor politicologie zelf de aan de kaak gestelde professoren al eens tot de orde geroepen had over hun gedrag.
Professor Klaus Kinzler en zijn ook beschuldigde collega hadden in december 2020 een correspondentie gevoerd met een onderzoekster die een werkgroepsessie voorbereidde over “racisme, islamofobie, antisemitisme”. Volgens hen paste islamofobie niet in het rijtje. Zij contesteerden het recht van de onderzoekster om die werkgroepsessie te organiseren en deden het evenement af als volkomen ongepast: “Het IEP van Grenoble associëren met de strijd die geleverd wordt door islamisten, in Frankrijk en in de wereld, en dat dan nog op het moment waarop de regering het CCIF net ontbonden heeft – bent u gek geworden of wat is er?”
De dienst van de onderzoekster stuurde op 7 december 2020 een brief aan de directie over die mails en over hun felheid, en gaf, zonder de namen van de professoren te noemen, uiting aan ongerustheid over het respecteren van de academische vrijheden: “In naam van een persoonlijke opinie de geldigheid van de wetenschappelijke onderzoeksresultaten van een collega en van het hele werkgebied waar zij toe behoort, ontkennen, vormt een vorm van pesten en een harde morele aanval.” Waarna de onderzoekster zich met haar probleem richt tot de “Défenseur des droits”, een onafhankelijke instelling die schriftelijk aan het IEP antwoordt met een bevestiging van de feiten zoals door de onderzoekster gemeld, in januari 2021. Er komt ook aan het licht dat de mailschrijver al eerder humoristisch ingeklede xenofobe en islamofobe boodschappen digitaal verspreidde. Ook wordt de naam en het portret van de directrice van de instelling op Twitter geplaatst, in de context van het conflict.
De andere professor die geviseerd werd op de affiches had studenten uit de les gestuurd en gezegd dat ze nooit meer hoefden terug te komen, blijkbaar ook in de context van islamofobie. De studentenvereniging had opgeroepen om klachten over de professoren te melden.
In feite kwam de bedreiging van de academische vrijheden niet van de vermoede islamogauchisten, maar van de tegenpartij die bezwaren had tegen het thema islamofobie. En het ongelukkige en te betreuren openbaar beschuldigen van de beide professoren was een eindpunt in een langere episode van druk van hun kant, waarin zijzelf of een van hen dan weer de directrice met naam en afbeelding publiekelijk verdacht maakten…
(2) Zie https://www.dewereldmorgen.be/community/welk-eten-biedt-de-schoolkantine-laicite-in-de-praktijk-2/
(3) https://www.facebook.com/SciencesPo38/posts/377721470604154
