L.P., 3 jaar, verkracht door 13-jarige buurjongen; C.P., 27 jaar, alleenstaande moeder met vijf monden te voeden; M.J., 30 jaar, zwaar geslagen en verbrand met kokend water door echtgenoot; … Het leven na de aardbeving in Haïti is zwaar, zeker als je een vrouw bent. Toch maakt het ‘zwakke geslacht’ een sterke indruk bij de heropbouwactiviteiten van Oxfam.
“Soms is het vechten tegen de bierkaai.” Aan het woord is Roland van Hauwermeiren, Oxfam-directeur in Haïti. “Wij merken dat er heel veel geweld is in de kampen. Vrouwen worden geïntimideerd, verkracht, enz. Er lopen heel veel gewapende bendes rond in de kampen die misbruik maken van hun positie. Wij proberen zoveel mogelijk aan sensibilisering te doen om de positie van de vrouw te versterken en we lobbyen bij de lokale autoriteiten om dergelijke problemen tot een minimum te herleiden. Ook hebben we een soort van noodlijn, waar mensen naar kunnen bellen om problemen te melden of een klacht neer te leggen. Oxfam heeft geen kant-en-klare oplossingen, maar ik denk wel dat we aan schadebeperking doen.”
Vrouwen hebben meer impact…
Oxfam tracht zoveel mogelijk rekening te houden met de noden van vrouwen bij de opbouw en structuur van de kampen. Er moet overal voldoende verlichting zijn en ook de plaats van een douche is belangrijk. “Wij zullen nooit een douche neerplanten achter een bosje, want de kans op verkrachting is daar groter. We laten de vrouwen mee beslissen over zulke zaken, zij stellen immers altijd het belang van kinderen en vrouwen voorop. Zij hebben het eerste en laatste woord.”
Vrouwen zijn vaak de grootste slachtoffers in een conflict- of crisissituatie. “Dat is jammer genoeg een wereldwijd fenomeen. Vrouwen spelen vaak een minder belangrijke sociale rol. Zij zijn de moeder des huizes, zij zorgen voor het huishouden en de kinderen, en werken dikwijls meer dan de mannen. Maar ze krijgen wel minder inspraak in beslissingen van sociale en politieke aard. Zij zijn de ‘zwakke’ partijen, hoewel we zien dat ze veel meer impact hebben op de verbetering van de levensomstandigheden van slachtoffers.”
… mannen willen de baas zijn
Net omdat vrouwen meer impact hebben, probeert Oxfam hen zoveel mogelijk te versterken via specifieke vrouwenprogramma’s. “Vrouwen zijn bijvoorbeeld veel vlotter in het ontwikkelen van handelsinitiatieven zoals wasserijen en naaiplaatsen. Zij nemen enorm veel initiatief, zij zijn gemotiveerd en ze gaan ervoor. Wij ondersteunen hun projecten financieel. Maar ook de wasplaatsen, waterbevoorradingspunten en toiletten in de kampen, worden veel beter gecontroleerd en onderhouden door vrouwen dan wanneer we de verantwoordelijkheid aan mannen zouden geven.”
Of neem nu de gemeenschapskeukens. Bij de vrouwen moeten we bij wijze van spreken maar op een stoel gaan staan en roepen dat we vrijwilligers zoeken. Binnen de 10 minuten staan er 30 of 40 vrouwen rond je die willen meedoen. Mannen moeten daar eerst over nadenken en dan een uur of twee discussiëren over wie welke functie krijgt. Bij de dames gaat iedereen gewoon aan de slag, maar mannen willen eerst een hiërarchische structuur opbouwen: ik ben de baas, jij bent de secretaris, enz. Er is een essentieel verschil tussen de seksen te bemerken. De mannen zouden zich beter wat meer opstellen zoals de vrouwen, die veel socialer zijn.”
“Door de verschillende taken die vrouwen van Oxfam krijgen, kunnen ze hun zwakke positie in de maatschappij versterken. Ze krijgen meer inspraak, kunnen hun zegje doen en nemen belangrijke beslissingen”, besluit Roland. Nu maar hopen dat ze door de andere belangrijke actoren ook betrokken worden in het wederopbouwproces.
Meer info over de heropbouwactiviteiten van Oxfam in Haïti vindt u hier.
Hanne Stevens
